Werken in het onderwijs

Je bent bevoegd als je een diploma hebt van een lerarenopleiding. Met dat diploma laat je zien dat je aan de bekwaamheidseisen voldoet. Er zijn 3 onderwijsbevoegdheden:

1. Bevoegdheid voor basisonderwijs
2. Tweedegraads bevoegdheid voor voortgezet onderwijs (om les te geven aan onderbouw havo/vwo, vmbo en praktijkonderwijs)
3. Eerstegraads bevoegdheid voor voortgezet onderwijs (om les te geven aan bovenbouw havo/vwo)

Bekwaam, bevoegd, benoembaar?

Met je diploma laat je zien dat je aan de bekwaamheidseisen voldoet. Behalve lesgeven, ben je als leraar namelijk ook bezig met het begeleiden van leerlingen, ‘opvoeden’ en inspireren, het voorbereiden van lesmateriaal, samenwerken met collega’s én met gesprekken voeren met ouders. Daarom hebben lerarencommissies bekwaamheidseisen vastgesteld. Deze eisen zijn in te delen in 3 thema’s: 

• Vakinhoudelijke bekwaamheid
• Vakdidactische bekwaamheid
• Pedagogische bekwaamheid

Naast bekwaam en bevoegd, kun je ook nog benoembaar zijn. Daarvoor moet je bevoegd zijn tot leraar, een verklaring omtrent gedrag (VOG) kunnen overleggen en niet door de rechter uitgesloten zijn om onderwijs te mogen geven.

Je kunt je bevoegdheid voor het basisonderwijs op 3 manieren behalen:

1. Studeer de hele week via de voltijd Lerarenopleiding Basisonderwijs (Pabo).
2. Combineer studie en werk via de deeltijd Lerarenopleiding Basisonderwijs (Pabo).
3. Ga gelijk aan de slag in het onderwijs en haal in maximaal 2 jaar je bevoegdheid via het zij-instroomtraject.

Bekijk de opleidingen

Om les te mogen geven in het voortgezet onderwijs, heb je een tweede- of eerstegraads bevoegdheid in een specifiek schoolvak nodig.

Met een tweedegraads bevoegdheid kun je aan de slag in de onderbouw. Dat is vmbo klas 1 t/m 4 en op de havo en het vwo klas 1 t/m 3. Met een tweedegraads bevoegdheid kun je ook kiezen voor het mbo.

Met een eerstegraads bevoegdheid kun je lesgeven aan de bovenbouw van de havo en het vwo. 

Onderbouw

• Voor de onderbouw heb je een tweedegraads bevoegdheid nodig.
• De bevoegdheid is gekoppeld aan een vak, zoals Nederlands, biologie of economie.

Je kunt deze bevoegdheid op verschillende manieren behalen.

1. 4-jarige voltijdopleiding als je de hele week wilt studeren.
2. 4-jarige deeltijdopleiding als je werk en studie wilt combineren.
3. Deeltijd lerarenopleiding via afstandsleren.
4. Zij-instroomtraject als je in 2 jaar je bevoegdheid wilt behalen, al een aanstelling hebt bij een school en al lesgeeft in het tweedegraads vakgebied.
5. Kopopleiding als je al een relevante hbo- of wo-bachelor hebt en wilt overstappen naar het onderwijs.

Via het onderstaande schema kun je kijken welk traject bij jou past:

Bekijk alle lerarenopleidingen

Bovenbouw

• Voor de bovenbouw heb je een eerstegraads bevoegdheid nodig.
• De bevoegdheid is gekoppeld aan een vak, zoals Nederlands, biologie of economie.

Hogeschool Windesheim heeft 2 eerstegraads opleidingen:

• Lerarenopleiding Lichamelijke Opvoeding in voltijd en deeltijd
• Master Leraar Godsdienst in deeltijd

Van basis- naar voortgezet onderwijs?

Heb jij al een Pabo-diploma en wil jij de bevoegdheid ‘groepsleerkracht vmbo-onderbouw basis/kader’ behalen? Dat kan in een halfjaar met het opscholingstraject bevoegdheid groepsleerkracht vmbo-onderbouw (basis/kader). 

Voor de klas als instructeur

Wil je geen docent worden, maar werken als instructeur in het onderwijs? Met deze opleidingen behaal je geen docentbevoegdheid, maar ben je wel benoembaar als instructeur:

• Educatief Professional Beroepsonderwijs
• Pedagogisch Didactisch Getuigschrift voor Instructeurs

Met een tweede- of eerstegraadsbevoegdheid kun je lesgeven in het mbo (zie voortgezet onderwijs). Een andere mogelijkheid is het behalen van bewijs van voldoende pedagogische en didactische bekwaamheid. Dat kun je doen met het volgen van het traject Pedagogisch Didactisch Getuigschrift. Het PDG-traject is bedoeld voor docenten die werken in het middelbaar beroepsonderwijs, maar die nog niet in het bezit zijn van een pedagogisch didactische bekwaamheid.

Voor de klas als instructeur

Wil je geen docent worden, maar werken als instructeur in het onderwijs? Met deze opleidingen behaal je geen docentbevoegdheid, maar ben je wel benoembaar als instructeur:

• Educatief Professional Beroepsonderwijs
• Pedagogisch Didactisch Certificaat voor Instructeurs

Het speciaal onderwijs is er voor leerlingen die specialistische of intensieve onderwijsbegeleiding nodig hebben. Er is speciaal basisonderwijs, speciaal onderwijs en voortgezet speciaal onderwijs. Deze scholen hebben dezelfde kerndoelen als gewone basisscholen, maar leerlingen in het speciaal onderwijs krijgen meer tijd om die te behalen. De groepen zijn kleiner en er zijn meer deskundigen die helpen met leren. 

Tweede- of eerstegraadsbevoegdheid

Om les te mogen geven in het speciaal onderwijs, heb je een diploma van de Lerarenopleiding Basisonderwijs (Pabo) of een tweede- of eerstegraadsbevoegdheid nodig. Vervolgens kun je ervoor kiezen om je te specialiseren met de Master Educational Needs. Deze master levert je geen lesbevoegdheid op, maar je ontwikkelt je wel als professional in passend onderwijs. 

Voor de klas als instructeur

Wil je geen docent worden, maar werken als instructeur in het onderwijs? Met deze opleidingen behaal je geen docentbevoegdheid, maar ben je wel benoembaar als instructeur:

• Educatief Professional Beroepsonderwijs
• Pedagogisch Didactisch Getuigschrift voor Instructeurs

Wil jij je huidige baan graag behouden, maar wil jij ook je kennis delen met de volgende generatie? Word hybride docent en combineer je eigen baan met een baan in het onderwijs. 

Lees meer over het hybride docentschap en de korte cursussen

Heb jij al ervaring in het onderwijs en wil jij eerder opgedane kennis laten valideren? Dat kan in ons assessmentcentrum Bewegen en Educatie.

Wil jij ontdekken of het docentschap iets voor je is? Kennis maken met de ins en outs van het leraarschap? Neem dan eens een kijkje bij de driedaagse training Zin in Lesgeven. Na de training kun jij antwoord geven op de vraag ‘of je het moet doen’. Of je er gelukkig van wordt. Of je het in je hebt en of er een ‘fit’ is met het docentschap. Je leert hoe je een les kunt voorbereiden en uitvoert, hoe je omgaat met een ‘lastige’ klas en hoe je met leerlingen kunt omgaan. 

Neem een kijkje bij Zin in Lesgeven

Voor sommige opleidingstrajecten geldt een subsidieregeling. Zo kun je als je deelneemt aan het zij-instroomtraject of aan Pedagogisch Didactisch Getuigschrift in aanmerking komen voor zij-instroomsubsidie. Je werkgever kan die voor je aanvragen bij DUO.

Als je al een bevoegdheid hebt en je wilt er nog een halen, of als je je inhoudelijke kennis wilt uitbreiden door het volgen van een master is het in sommige gevallen mogelijk om een Lerarenbeurs aan te vragen. 

Kijk op de pagina Financieringsmogelijkheden voor meer informatie

Ik heb al een onderwijsbevoegdheid en wil er nog een halen, kan dat verkort?
Je kunt een tweedegraadsbevoegdheid halen via zij-instroom, afstandsleren of blended-learning met vrijstellingen.

Mag ik met een Pedagogisch Didactisch Getuigschrift (PDG) of een BVE-verklaring lesgeven in het voortgezet onderwijs?
Nee, dat kan niet. Daarvoor heb je een tweede- of eerstegraadsbevoegdheid nodig. 

Kan ik met een diploma van de Pabo ook lesgeven in het voortgezet onderwijs?
Nee, dat kan helaas niet. Als je voor 1 augustus 2006 je bevoegdheid hebt behaald en voldoet aan de 550-lesuren norm, dan ben je wel bevoegd om les te geven in het praktijkonderwijs. 

Ik wil graag docent rekenen worden, kan ik daarvoor mijn lesbevoegdheid halen?
Docenten met een onderwijsbevoegdheid kunnen aanvullend een bevoegdheid rekenen halen. Bekijk de trajecten op het gebied van rekenen en wiskunde.

Kan ik met een Pabo-getuigschrift lesgeven in het mbo?
Om les te mogen geven in het mbo heb je een Pedagogisch Didactisch Getuigschrift (PDG) of tweedegraads bevoegdheid nodig. Op basis van alleen de Pabo ben je niet benoembaar.