Klantenperspectief in Ondersteuning en Zorg

De projecten die vallen onder het kennisthema Veerkrachtige families richten zich op het veerkrachtig opgroeien van kinderen in Flevoland. Wij benaderen dit thema vanuit meerdere perspectieven. De ervaringen en perspectieven van kinderen en hun gezinnen staan centraal. Ook bekijken wij dit thema vanuit een sociologisch en politiek perspectief. 

Wij verzamelen kennis over verschillende onderwerpen: Wat verstaan kinderen en hun gezinnen onder veerkracht en hoe komt dit tot uiting in hun familie? Op welke wijze kunnen professionals betrokken bij families de veerkracht van deze families meer centraal zetten in hun ondersteuning? Of op welke wijze ontstaan in onze maatschappij, vaak onbedoeld, normen, overtuigingen en uitsluitmechanismes die afbraak doen aan de veerkracht van families? Op welke wijze kunnen we ons hier meer bewust van worden, dit voorkomen en verminderen? 

Wij maken gebruik van participatieve onderzoeksmethoden, waarbij kinderen en hun families regelmatig participeren als co-onderzoekers. Thema’s in deze kennislijn zijn: familieveerkracht, kansengelijkheid, normaliseren in het opgroeien van kinderen, het belang van vrij en risicovol spel, intergenerationele overdracht, de eerste 1000 dagen van kinderen, interdisciplinair samenwerken vanuit veerkracht en positieve gezondheid.  

Meer weten?

Neem contact op met Charlotte Vissenberg, associate lector en projectleider Veerkrachtige families, via c.vissenberg@windesheim.nl​(opent in nieuw tabblad). 

In Flevi’s Kenniswerkplaats Jeugd(opent in nieuw tabblad) werken JGZ Almere, GGD Flevoland, de Flevolandse gemeenten, Icare, Vitree en CMO Flevoland samen. De focus van de RKJ ligt op het verzamelen van kennis over familieveerkracht. Dit gebeurt via actieleren en jongeren zijn actief als onderzoekers. De opbrengsten van de deelonderzoeken worden gedeeld met de praktijk. Bijvoorbeeld via inspirerende activiteiten.

• Coördinatoren: Sharon Stellaard en Charlotte Vissenberg. In deze kenniswerkplaats zijn actief: Pamela Jakobs, Jeanet van de Korput, Annemijn Visscher, Desiree Winkelaar-Gerritsen en Petra Josso. 

De eerste 1000 dagen

Tijdens de eerste 1000 dagen van het leven van een kind vinden er veel ontwikkelingen plaats, maar verandert er ook veel in een gezin. De eerste 1000 dagen staan voor het moment van conceptie tot de tweede verjaardag. Hoe het gezin met deze veranderingen omgaat, is afhankelijk van veerkracht. In het project De eerste 1000 dagen wordt gekeken in welke mate familieveerkracht tot bloei komt in de eerste 1000 dagen. Er wordt gekeken wat daarbij bevorderend en belemmerend werkt, bekeken vanuit de lokale context van gezinnen.

• Projectleider: Annemijn Visscher

Voor mijn kind wil ik het anders

Het project heet Voor mijn kind wil ik het anders. Hoewel de titel wellicht het idee geeft dat het project gaat over het perspectief van ouders, is dit zeker niet zo. Intergenerationele overdracht gaat over aspecten die worden overgedragen tussen generaties, bijvoorbeeld wat ouders op hun kinderen overdragen en andersom wat kinderen op ouders overdragen. In het project Voor mijn kind wil ik het anders wordt vanuit het centrale thema veerkracht onderzoek gedaan naar de positieve en negatieve aspecten die van invloed zijn op intergenerationele overdracht.

• Projectleider: Jeanet van de Korput

Interdisciplinair samenwerken met gezinnen

Het komt in Flevoland bij diverse gezinnen voor dat kinderen/ jongeren en hun ouders te maken hebben met een veelheid aan positieve en negatieve uitdagingen in hun leven, zoals de geboorte van een nieuw gezinslid, schulden, het starten van een nieuwe baan, moeite met leren op school en verslaving. Omdat het om verschillende levensterreinen gaat, zijn er vaak veel hulpverleners betrokken. Vanuit dit project wordt gekeken welke samenwerkingen bijdragen aan het versterken van de basis van gezinnen. Het gaat hierbij om interdisciplinaire samenwerking tussen gezinnen en welzijnsorganisaties, coaches, schuldhulpverlening, gemeente en jongerenwerkers.

• Projectleider: Pamela Jakobs

De afgelopen jaren is er in Almere veel geïnvesteerd om de hulp aan kinderen, jongeren en gezinnen zo goed mogelijk te organiseren. Zo zijn zowel de preventieve jeugdhulp als de (toegang tot) geïndiceerde jeugdhulp versterkt. Dit heeft de vraag echter niet kunnen afremmen of voldoende kunnen ombuigen naar andere vormen van (preventieve) hulp in de eigen wijk of buurt.

De vraag naar jeugdhulp in Almere blijft stijgen. Bij relatief veel kinderen, jongeren en gezinnen is die jeugdhulp langdurig en specialistisch. Er is sprake van veel jeugdhulp met verblijf buitenshuis. Jeugdigen zitten daar voor een lange periode, soms omdat alternatieven voor doorstroom (zoals vormen van begeleid wonen) ontbreken. Daarnaast komen gezinnen met problemen op meerdere leefgebieden (opvoeden, wonen, financiën, veiligheid) vaak laat in beeld van hulpverleners. Zijn ze wel in beeld, dan ligt de focus van de hulpverlening vaak alleen op de kinderen of alleen op de volwassenen.

Tot slot is de ondersteuning aan jeugdigen en hun ouders vaak nog te versnipperd. Er bestaan nog steeds onnodige schotten tussen jeugdhulp en andere vormen van ondersteuning (bijvoorbeeld schuldhulpverlening, verslavingszorg, volwassenpsychiatrie). Gezinnen zijn soms bij verschillende instanties op de radar, maar snelle en passende actie blijft uit door het ontbreken van een gezamenlijke aanpak. 

Pilot

Per 1 januari 2020 is in Almere Poort en Almere Haven een pilot gestart waarin gewerkt wordt met multidisciplinaire teams gezinsbegeleiding. De teams gezinsbegeleiding zijn bedoeld voor gezinnen die hulp nodig hebben op verschillende terreinen. De veronderstelling is dat teams gezinsbegeleiding zorgen voor betere ondersteuningstrajecten doordat de vraag vanuit meerdere organisaties bekeken kan worden, het gezin centraal staat in het ondersteuningstraject, de teams zo administratief en organisatieluw mogelijk opereren en eigen regie (door middel van een gezinsplan) centraal staat. Daarnaast is de veronderstelling dat deze teams een alternatief kunnen vormen voor duurdere specialistische jeugdhulp of dat deze specialistische trajecten korter ingezet kunnen worden.

Doelstellingen

De doelstellingen van dit project zijn tweeledig. Ten eerste beoogt Windesheim door de inzet van actieleren de teams gezinsbegeleiding samen met de betrokken organisaties en gezinnen vorm te geven, te monitoren en gezamenlijk te zoeken naar verbeterpunten in de werkwijze (praktijkleren). Er zal op twee niveaus actieleren plaatsvinden, op gezinsniveau en op teamniveau. 

Ten tweede beoogt Windesheim door middel van data die wordt verzameld tijdens het actieleren, observaties en door middel van diepte-interviews met gezinnen en professionals te achterhalen wat de ervaren effecten van de teams gezinsbegeleiding zijn. Onderdeel van deze evaluatie is waar mogelijk een financiële vertaling van deze ervaren effecten. De evaluatiethema’s worden gezamenlijk met de betrokken organisaties en de gemeente opgesteld. 

• Projectleider: Charlotte Vissenberg
• Onderzoekers: Pamela Jakobs, Nicole de Boer, Iris Goes, Heleen Simons

Uit verschillende casussen over jeugdigen en hun gezinnen, blijkt dat een analyse vooraf vaak in onvoldoende mate wordt gedaan. Hierdoor ontbreken vaak antwoorden op vragen als: Waardoor zijn de problemen ontstaan? Blijven ze voortbestaan? En wat is de samenhang/het verband ertussen? Daarnaast worden de jongere en het gezin hierbij niet altijd voldoende betrokken. 

Dit bleek bijvoorbeeld uit casussen die werden voorgelegd aan de expertteams en het expertiseteam Yeph (Yeph is een samenwerkingsverband tussen drie regionale specialistische jeugdzorgorganisaties: Youké, Pluryn en ’s Heeren Loo). Door wel samen in een eerdere fase een betere analyse te maken, kan het vastlopen van situaties vaker voorkomen worden. Bijvoorbeeld door de verklarende analyse te doen, een werkwijze die in Flevoland gebruikt wordt.

"Een verklarende analyse wordt gemaakt samen met het hele gezin."

Daarom wordt in dit project een opleidingsaanbod voor het werken met de verklarende analyse beschikbaar gemaakt voor heel Flevoland en Utrecht. Dit aanbod is bedoeld voor wijkteams, Gecertificeerde instellingen, Veilig Thuis en jeugdzorgaanbieders. Dit aanbod bestaat uit een train-de-trainer-opzet, met daarin specifiek aandacht voor de organisatiecontext en de borging van dit aanbod in de organisatiecontext.

In het kader van deze kennislijn vindt er ook een promotieonderzoek plaats: Specific and general processes of resilience in families with multiple and complex problems and the role of social care professionals: the perspective of parents and children.

Dit promotieonderzoek heeft als doel meer zicht te krijgen op de wijze waarop familieveerkracht tot uiting komt bij gezinnen met meervoudige en complexe problematiek en op welke wijze professionals deze kennis kunnen toepassen in het realiseren van goede zorg en ondersteuning aan deze gezinnen.

• PhD student: Pamela Jakobs
• Promotor: Menno Reijneveld
• Copromotoren: Kitty Jurrius en Charlotte Vissenberg

Meedoen in onze samenleving is voor mensen met een cognitieve uitdaging vaak niet eenvoudig. De gevolgen van niet-aangeboren hersenletsel (fysieke beperkingen, vermoeidheid, overprikkeling, cognitieve gevolgen) of een aangeboren verstandelijke beperking kunnen grote impact hebben op het leven van de betreffende persoon en zijn of haar naasten.

Zo kan het zijn dat iemand geen betaalde baan (meer) kan uitvoeren, geen (regulier) onderwijs kan volgen, problemen heeft met het aangaan en behouden van sociale contacten of wordt geconfronteerd met verminderde mobiliteit. Informatie om met deze uitdagingen om te kunnen gaan is vaak onoverzichtelijk en moeilijk vindbaar. Zorg en ondersteuning zijn niet altijd passend en de maatschappij is niet altijd begripvol. Kortom meedoen in de samenleving met hersenletsel en/of een verstandelijke beperking is een hele uitdaging.

Binnen het kennisthema Meedoen met cognitieve uitdagingen richten we ons op het vergroten en versterken van participatie van deze doelgroep. In navolging van de onderzoekslijn NA(H)-zorg op maat richten we ons hierbij op thema’s als bekendheid en begrip, participatie, deskundigheidsbevordering en monitoring.

Meer weten?

Neem contact op met Mireille Donkervoort, coördinator kennisthema Meedoen met cognitieve uitdagingen, via m.donkervoort@windesheim.nl(opent in nieuw tabblad). 

Het NAH-Kennisnetwerk is een breed netwerk van ervaringsdeskundigen, onderzoekers van verschillende instituten, zorgprofessionals en beleidsmakers. Zij brengen kennis over NAH bij elkaar en werken samen aan nieuwe kennis. In 2017-2021 doet het kennisnetwerk onderzoek naar inspraak, zeggenschap en participatie in de samenleving voor en door mensen met NAH en hun naasten. Ook wordt een NAH-specifieke Minimale Dataset ontwikkeld.

Samen projecten vormgeven

Uitgangspunt is dat alle projecten samen met mensen met niet-aangeboren hersenletsel (NAH) en hun naasten worden vormgegeven. Windesheim is penvoerder van het NAH-kennisnetwerk.

Kansen en knelpunten in participatie

Ook is Windesheim uitvoerder van het onderzoek naar kansen en knelpunten in participatie op verschillende domeinen van mensen met NAH en hun naasten. Dit project richt zich op vijf domeinen: Arbeid, Privé, Educatie, Vrije Tijd en Publiek.

Op elk domein doen Windesheimstudenten onderzoek. Ook organiseren we voor elk domein zogenaamde dialoogtafels. Daaraan neemt een zo groot mogelijke diversiteit aan deelnemers plaats. Op basis van opgehaalde informatie worden producten ontwikkeld en acties uitgezet om de participatie van mensen met NAH en hun naasten te versterken.

In 2021 wordt het huidige project afgerond en kijken we naar mogelijke vervolgtrajecten.

Verder lezen?

NAH-Kennisnetwerk op de website van Kennisplein gehandicaptensector.(opent in nieuw tabblad)

• Status: lopend project

In 2018 is de tweede periode van de onderzoekslijn NAH Zorg op Maat van start gegaan.

Resultaten 2014-2017

In de eerste periode van de onderzoekslijn NAH Zorg op Maat (2014-2017) is onderzoek gedaan naar de vier thema’s bekendheid en begrip; participatie; deskundigheidsbevordering; en Monitoring. Dit heeft onder meer geleid tot:

• Campagne Verder Kijken dan de Buitenkant, met en door ambassadeurs met NAH
• Oprichting van het NAH-Kennisnetwerk
• Lancering van de lesbrief NAH voor wijkprofessionals en studenten
• Ontwikkeling van een digitale monitor voor het (zelf) monitoren van hersenletsel na het ziekenhuis of revalidatie

Aandachtsgebieden 2018-2021

In het verlengde van deze resultaten is met de twaalf organisaties die deelnemen in de onderzoekslijn gereflecteerd op toekomstige onderzoeksvragen, verwachtingen van de onderzoekslijn en bestaande netwerken in het onderzoek. Hieruit kwamen de volgende aandachtsgebieden naar voren waarop wij ons in deze tweede periode richten:

1. Behandeling van mensen met NAH in de chronische fase (adaptatiefase)
2. Meedoen in de samenleving
3. Ketenzorg
4. Deskundigheid van professionals op het gebied van NAH in de zorg- en welzijnssector
5. Specialistische deskundigheid van professionals die werken met mensen met NAH
6. Samenwerken met ervaringsdeskundigen

Binnen deze aandachtsgebieden worden nu projecten uitgevoerd binnen de onderzoekslijn zelf en door studenten. Aanvullend wordt voor specifieke projecten aanvullende financiering gezocht.

• Status: lopend project

In Nederland is veel aanbod van goede zorg en ondersteuning voor mensen met hersenletsel. Maar zij worden daar vaak niet naar verwezen en weten zelf niet waar te zoeken. Daardoor hebben mensen met hersenletsel en hun naasten vaak het gevoel er alleen voor te staan, vooral als ze thuis het leven weer moeten oppakken. In het onderzoeksproject Casemanagement Hersenletsel gaan we onderzoeken wat goed, integraal casemanagement voor mensen met hersenletsel inhoudt, en hoe dat het best georganiseerd kan worden.

Monitor hersenletsel: ReMinder

Het project bestaat uit verschillende losse onderdelen. Vanuit het lectoraat richten wij ons specifiek op de hersenletselmonitor ReMinder en de toeleiding van mensen naar casemanagement door middel van de hersenletselmonitor ReMinder. Onder andere: hoe kan de ReMinder geïmplementeerd worden zodat hij past binnen de bestaande lokale kaders, en wat zijn de ervaringen van de gebruikers?

De ReMinder is een digitale vragenlijst waarmee mensen met niet-aangeboren hersenletsel langdurig worden gemonitord op mogelijke gevolgen van hersenletsel. Mensen die met hoofd- of hersenletsel uit het ziekenhuis zijn ontslagen en hun naasten krijgen de vragenlijst elke drie maanden toegestuurd. Binnen het casemanagementproject kunnen zij ook direct vragen stellen. Op de achtergrond kijkt een casemanager hersenletsel mee, die zo nodig ondersteuning biedt.

Onderzoeksopzet

Het onderzoek vindt plaats in drie regio’s (Utrecht, Salland en Flevoland). Het project is in 2019 gestart en duurt tot en met 2022. De pilot Casemanager Hersenletsel is een van de vijf pilots gespecialiseerde cliëntondersteuning binnen het programma Volwaardig leven van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport.

Verder lezen?

Ga naar de website van Casemanager Herstel(opent in nieuw tabblad) of bekijk hier het programma Volwaardig leven (VWS)(opent in nieuw tabblad).

• Satus: lopend project

Studeren als je een niet-aangeboren hersenletsel hebt: dat kan een flinke uitdaging zijn. Concentratieproblemen, kortetermijn-geheugenverlies, moeite met plannen en overprikkeling zijn symptomen die studenten met hersenletsel vaak hebben en die ervoor zorgen dat studeren een extra grote uitdaging is.

Van de 130.000 nieuwe hersenletselpatiënten per jaar zijn er 19.000 kinderen en jongeren van 0 tot 24 jaar. Daarnaast zijn er jaarlijks nog duizenden kinderen en jongeren die na een flinke val niet naar het ziekenhuis gaan. Zij staan nergens geregistreerd. Van de kinderen en jongeren met traumatisch hersenletsel heeft 10% ernstig of matig hersenletsel. De overige 90% heeft licht hersenletsel.

Hoeveel studenten (mbo, hbo, wo) er zijn met een niet-aangeboren hersenletsel is niet bekend, maar aan de hand van bovengenoemde aantallen is te verwachten dat dit een aanzienlijk deel is. Toch is er binnen het onderwijs nog weinig kennis en aandacht voor deze groep.

In 2021 is op Windesheim de pilot Studeren met hersenletsel gestart. De pilot duurt 12 maanden. Het doel is om de begeleiding te verbeteren van studenten met niet-aangeboren hersenletsel bij het volgen van hun studie (inclusief stage’s) en hun doorstroom naar een passende en duurzame plek op de arbeidsmarkt. 

Het project bestaat uit de volgende onderdelen:

• Een groep van 5-10 studenten ontvangt specifieke individuele begeleiding
• Telefonisch spreekuur voor studenten met hersenletsel
• Netwerkvorming studenten met hersenletsel (bijeenkomsten, social media) 
• Voorlichtingsbijeenkomsten voor studenten, studentbegeleiders en decanen
• Blauwdruk voor de begeleiding van deze doelgroep binnen het onderwijs en naar de arbeidsmarkt (op basis van de opgedane ervaringen en bevindingen) 
• De mogelijkheden onderzoeken van een interne en externe structuur van samenwerking met landelijke en/of regionale partners (bijvoorbeeld bedrijven, overheid, provincie, gemeente/UWV), zodat een structurele aanpak gewaarborgd kan worden. 

De uitvoering is in nauwe samenwerking met het Studiesuccescentrum Windesheim Almere en re-integratie bureau WijDoen. 

• Status: lopend project

Mensen met dementie worden steeds afhankelijker van anderen, maar willen óók eigen keuzes blijven maken. Mantelzorgers en zorgverleners willen zorgen voor welbevinden en waardigheid van de persoon met dementie, maar weten niet goed hoe. Demenzien is een methode die hierbij kan helpen.

Doel en onderzoeksopzet

Dit project onderzoekt hoe Demenzien de relatie tussen mensen met dementie, mantelzorgers en zorgverleners in het verpleeghuis kan verbeteren. Aan de start van het traject wordt een literatuurstudie gedaan en worden interviews afgenomen onder zorgverleners, mantelzorgers en mensen met dementie. De bevindingen die hieruit volgen geven een theoretische onderbouwing om Demenzien verder te ontwikkelen.

Onderzoekers, zorgverleners, mantelzorgers en mensen met dementie werken samen in verbeterteams. Zij gebruiken Demenzien en bespreken systematisch hun ervaringen hiermee. Zo wordt Demenzien aangepast en maken we een duidelijke handleiding en scholing.

• Status: lopend project, december 2019 - mei 2023
• Partners: De Zorgcirkel, Laurens, Accolade Zorg, C van Belle, Patty van Belle, Axon leertrajecten, UKON, V&VN, Alzheimer NL Flevoland
• Financiering: ZonMW

Meer weten?

Neem contact op met dr. Mireille Donkervoort via m.donkervoort@windesheim.nl(opent in nieuw tabblad) of met Chantal Hillebregt MSc via cf.hillebregt@windesheim.nl(opent in nieuw tabblad). 

In een inclusieve samenleving mag iedereen naar vermogen meedoen en heeft iedereen recht op mogelijkheden om zich een leven lang te kunnen ontwikkelen. Dit zijn belangrijke rechten in onze samenleving.

De praktijk leert dat de maatschappij steeds ingewikkelder wordt, zeker voor mensen met leerbeperkingen door (licht) verstandelijke beperkingen. Nadat deze groep de volwassen leeftijd bereikt ontstaat er vaak stilstand in hun ontwikkeling en is er minder aandacht voor doorontwikkeling. Om zo zelfstandig mogelijk mee te kunnen (blijven) doen is het juist voor deze groep belangrijk dat zij zich, net als anderen, een leven lang kunnen blijven ontwikkelen. Stilstand betekent vaak in toenemende mate afhankelijk worden van zorg en ondersteuning en dat gaat ten koste van zelfstandigheid en welbevinden. 

In 2021 heeft het project Een leven lang leren voor iedereen plaatsgevonden. Een onderzoek naar onderwijs- en ontwikkelingsmogelijkheden in Almere voor volwassen mensen met beperkingen. Dit project is op initiatief van drie Almeerse belangengroepen (St Abri, Breedoverleg+ en OCO Almere) en in samenwerking met gemeente en Windesheim uitgevoerd. Vanuit dit project is in juli 2021 een Map “Overzicht aanbod onderwijs- en leermogelijkheden voor Almeerders met een leerbeperking” opgeleverd. Deze is te vinden op www.socialewegwijzeralmere.nl(opent in nieuw tabblad).

Naast de concrete map met overzicht van het aanbod in Almere heeft het project ook een overzicht van knelpunten en vervolgplannen opgeleverd. In 2021 (en 2022) zal met de binnen dit project samenwerkende partijen (belangen organisaties, onderwijs en zorg) verdere acties ondernomen worden om de mogelijkheden voor een leven lang leren voor mensen met een leerbeperking te verbeteren. Hieronder vallen onder andere activiteiten als het verspreiden en borgen van de map, aanstellen van een functionaris en opzetten van vervolgonderzoek. 

• Status: lopend project

Inclusie en inclusief handelen, iedereen spreekt erover maar wat bedoelen we nu precies? Inclusie lijkt meer geïntegreerd te worden in het dagelijks handelen van professionals maar wat als de perspectieven van de klant en de professionals hierin verschillen? Zo ervaren mensen die een beroep doen op tijdige of langdurige zorg of ondersteuning vaak drempels in de samenleving. Hierdoor zijn voor hen de universele waarden, zoals een bijdrage leveren aan de maatschappij, het gevoel mee te kunnen doen en mee te kunnen beslissen, minder vanzelfsprekend. Het inclusieperspectief zet de klant centraal en belicht vanuit praktijkgericht onderzoek hoe de perspectieven van beleidsmakers en professionals zich hiertoe verhouden. Hierbij onderzoeken we wat ervoor nodig is om de verschillende perspectieven bij elkaar te brengen met het doel een meer laagdrempelige en werkzame verhouding of situatie te creëren.  

Onderzoeksvragen

We onderzoeken vragen als: Wat zijn de ervaringen van jongeren, klanten en cliënten en welke betekenis geven zij eraan? Hoe zorg je ervoor dat iedereen die een beroep doet op de zorg of ondersteuning zich begrepen voelt, in zijn kracht blijft staan en blijft deelnemen? Wat kunnen professionals en beleidsmakers doen om de drempels te verlagen? Wat zijn positieve en belemmerende overdraagbare factoren tussen generaties?

Thema’s

We richten ons op activiteiten rond thema’s als:

1. Het doorbreken of versterken van intergenerationele overdraagbare thema’s 
2. Basiszekerheid vergroten, zoals onderwijs, arbeid en inkomen voor mensen met afstand tot de arbeidsmarkt of jongeren zonder startkwalificatie
3. Begrijpelijke communicatie

Projecten op deze thema’s zijn:

• Inclusief werken: Ruimte voor Klantmotivatie 
• Kennissynthese Vakkundig aan het werk 1
• Preventie Remmende Intergenerationele Overdracht (PRIO)
• Voor Mijn kind wil ik het anders (leerlijn binnen de Regionale Kenniswerkplaats Jeugd)
• Nu begrijp ik je! (en doe ik mee); Begrijpelijke taal voor alle burgers door het versterken van schriftelijke en digitale communicatie van professionals
• WInclusief (dialoogsessies met studenten)

Meer weten?

Neem contact op met Jeanet van de Korput, projectleider en onderzoeker, via j.vande.korput@windesheim.nl(opent in nieuw tabblad). 

In zorg en welzijn houden zich vaak meerdere hulpverleners bezig met deelproblemen van cliënten. In de jeugdzorg bijvoorbeeld worden jeugdigen en gezinnen daardoor regelmatig geconfronteerd met meerdere hulpverleners die hun eigen ding doen. Sommige gezinnen krijgen met zoveel verschillende betrokken organisaties en instellingen te maken dat overzicht houden moeilijk is. Het is bovendien vaak de vraag hoe effectief zo’n stapeling van zorg en hulp nog is. 

Gelukkig komt er steeds meer aandacht voor integrale, discipline-overstijgende samenwerking tussen de verschillende betrokken organisaties rondom het gezin. Ook wordt steeds duidelijker dat gezinnen en hulpverleners dit niet in hun eentje van de grond krijgen. Er is bijvoorbeeld hulp en steun nodig van en samenwerking met hun eigen organisaties en met beleidsmakers, wet- en regelgevers. Immers, wat de één doet in het brede netwerk van organisaties rondom het gezin, heeft onherroepelijk gevolgen voor de ander.

De praktijk leert echter dat die samenwerking nog niet zo gemakkelijk is: het gaat over veel meer dan duidelijke afspraken maken. Het gaat om je rol zien te vinden en pakken in het samenspel dat zich zal moeten ontwikkelen. Het gaat om elkaars taal leren begrijpen, om wederzijds vertrouwen en om leren omgaan met de wrijving die plaatsvindt op de grensvlakken van taken en rollen. Maar het gaat bijvoorbeeld ook om gefaciliteerd en gesteund worden in zo’n denk- en werkwijze, en om een visie, beleid en leiderschap die daarmee in lijn zijn. 

Binnen dit kennisthema staat de vraag centraal hoe kennis-overstijgend leren samenwerken praktijk kan worden. We onderzoeken wat helpt en wat belemmerend werkt en hoe we met die belemmeringen om kunnen gaan. Centraal daarbij staan de samenwerking met de cliënt en het gezin en de vraag hoe zij uiteindelijk het best ondersteund kunnen worden.

Meer weten?

Neem contact op met Renate Werkman, onderzoeker binnen dit kennisthema, via ra.werkman@windesheim.nl(opent in nieuw tabblad)

De Flevo Academie Jeugd is een gezamenlijk initiatief van de Flevolandse gemeenten, Flevolandse jeugdzorginstellingen en hogeschool Windesheim. Het doel is om met de Flevo Academie Jeugd bij te dragen aan het creëren van een samenwerkend en lerend netwerk in het Flevolandse Zorglandschap Jeugd. Thema’s zijn: 

• Bijdragen aan groter vakmanschap en daarmee betere zorg voor de cliënt 
• Een aantrekkelijk werkklimaat in het Flevolandse Zorglandschap Jeugd voor professionals 
• Empoweren van gezinnen en bevorderen gezamenlijke besluitvorming en samenwerking
• Empoweren van professionals in het creëren van een context waarin zij hun werk goed kunnen doen en randvoorwaarden daarvoor ingevuld zijn
• Discipline-overstijgende samenwerking op verschillende niveaus en thema’s en met verschillende betrokken actoren, alsmede intergemeentelijk
• Faciliteren van goede feedbackstromen over belemmeringen en aandacht voor implementatie

Meer weten?

Neem contact op met Renate Werkman, onderzoeker binnen dit kennisthema, via ra.werkman@windesheim.nl(opent in nieuw tabblad)

De regionale experttafel geeft advies vanuit de inhoud bij casuïstiek die het jeugddomein overstijgt en waarvoor lokaal geen passende oplossingen zijn gevonden. Dit advies gaat naar de inbrenger (de lokale toegang of de gecertificeerde instelling). In het advies staat het perspectief voor het kind en het gezin centraal. In het kernteam van de regionale experttafel zitten gedragsdeskundigen, psychiaters en jeugdhulpverleners van verschillende jeugdhulporganisaties, het samenwerkingsverband Jeugdhulp met verblijf Flevoland en de lokale toegangen van de gemeenten.

Met het project actieonderzoek regionale experttafel gaan we na of de adviezen van de experttafel in de praktijk ook daadwerkelijk hebben geholpen en worden gerealiseerd, en welke mogelijkheden er zijn om te werken aan verdere verbetering van het beoogde maatwerk. Het is bijvoorbeeld denkbaar dat casusinbrengers aanlopen tegen allerhande belemmeringen in aanbod, inkoop, bestuur en beleid, samenwerkingsafspraken of interpersoonlijke relaties; veel van deze belemmeringen vragen om samenwerking en afstemming met anderen en om het realiseren van de nodige randvoorwaarden om je werk te kunnen doen. 

Meer weten?

Neem contact op met Renate Werkman, onderzoeker binnen dit kennisthema, via ra.werkman@windesheim.nl(opent in nieuw tabblad)

Het project Actieonderzoek Bovenregionaal Expertisenetwerk is ondersteunend aan de ontwikkeling van een bovenregionaal expertisenetwerk jeugd in samenwerking tussen de regio’s Utrecht en Flevoland, conform de landelijke opdracht expertisecentra. Het gaat bij deze netwerken om drie te organiseren functies:

• Consultatie- en adviesmogelijkheid voor de professionals in de regionale experttafels
• Organiseren van zorg en hulp zodat jongeren een passende oplossing wordt geboden
• Organiseren en faciliteren van bundelen van kennis

Het onderzoek moet onder meer zichtbaar maken wat we van jeugdigen en hun ouders en van professionals kunnen leren als het gaat om gelukte en vastgelopen jeugdhulpverleningsprocessen, en wat dat betekent voor de ontwikkeling van en samenwerking binnen het expertisenetwerk. Bovendien moet het onderzoek zichtbaar maken hoe het erkennen en samen verdragen van (professionele) onzekerheid tussen de betrokkenen op alle niveaus ontwikkeld en bespreekbaar gemaakt kan worden. 

Meer weten?

Neem contact op met Renate Werkman, onderzoeker binnen dit kennisthema, via ra.werkman@windesheim.nl(opent in nieuw tabblad)

In het door SIA in het kader van de regeling Extramurale Zorg gefinancierde project Logt u even in?(opent in nieuw tabblad) onderzoeken wij de mogelijkheden om in samenwerking met softwareontwikkelaars, opdrachtgevers, zorgprofessionals en onderzoekers van meerdere hogescholen digitale communicatieplatforms in ondersteuning en zorg te ontwikkelen en implementeren ter ondersteuning van mensen die langer thuis willen blijven wonen. 

Digitale communicatieplatforms worden vaak ontwikkeld door gespecialiseerde softwareontwikkelings-mkb’s. In theorie bieden ze mogelijkheden om langer thuis wonen te vergemakkelijken door complexe zorgcliënten de mogelijkheid te bieden om zelf regie te voeren over hun eigen netwerk van zorgverleners en zorgprofessionals en de communicatie in deze netwerken te faciliteren. Cliënten zien echter een beperkte meerwaarde van deze platformen. Zorgprofessionals zijn bezorgd dat ze hun werklast verhogen en vragen zich af of de platforms het zorgproces echt gaan ondersteunen. Het doel van dit project is om kennis te genereren voor co-design en implementatie van toegankelijke platformen die cliënten en hun netwerk in staat stellen om de gezondheid van de cliënt beter te organiseren in de eigen leefomgeving.

Meer weten?

Neem contact op met Renate Werkman, onderzoeker binnen dit kennisthema, via ra.werkman@windesheim.nl(opent in nieuw tabblad)

Zorglogistiek richt zich op praktijkgericht onderzoek en onderwijs op het gebied van zorglogistieke bedrijfsvoering vanuit klantperspectief. Onder zorglogistiek verstaan we het leveren van de juiste zorg, met de juiste dingen, op het juiste moment, op de juiste plaats, door de juiste zorgverlener in de juiste hoeveelheden tegen optimale kosten.

Het doel is een bijdrage te leveren aan het klantenperspectief als uitgangspunt in de zorglogistiek en de daaraan verbonden inzet van medewerkers, beschikbaarheid van middelen, ruimten, informatie en andere processen. Zodanig dat aan de wensen van de klant kan worden voldaan tegen optimale kosten.

Praktijkgericht onderzoek

Vanuit het onderzoeksthema doen we praktijkgericht onderzoek, bijvoorbeeld naar een optimale match tussen vraag en aanbod, en naar de inzet van capaciteit met behulp van werkprocesanalyse en verspillingenanalyse. Het onderzoek heeft verschillende publicaties opgeleverd. Vanuit het onderzoeksthema werken we intensief samen met diverse zorg- en welzijnsorganisaties en kennisinstituten. De komende jaren staat het thema ‘vraaggestuurde zorg’ centraal.

Onderwijsactiviteiten

Ook ontwikkelen we onderwijs en bieden we onder andere cursussen aan. Hierin verbinden we methoden en technieken met inzichten uit onderzoek op het gebied van klantenperspectief en input vanuit de praktijk, bijvoorbeeld met een customer journey. Lezingen of kortdurende trainingen bieden we in overleg met de opdrachtgever aan. Voorbeelden van onderwijsactiviteiten zijn:

• Basiscursus Zorglogistiek
• Cursus Zorglogistiek voor gevorderden
• Minor Zorg- en Welzijnsprocessen Beter Maken
• Diverse maatwerkopdrachten

Meer weten?

Neem contact op met Nicole de Boer, coördinator Zorglogistiek, via n.de.boer@windesheim.nl(opent in nieuw tabblad). 

In het kader van ‘samen ontwikkelen, leren en implementeren’ heeft de gemeente Almere drie concrete vraagstukken benoemd voor de ontwikkeling van onafhankelijke cliëntondersteuning (OCO).

Onderzoeksopzet

Voor het derde onderdeel: Onafhankelijke Cliënt Ondersteuning in Almere in beeld, haalt het lectoraat alle verschillende ervaringen en lessen op. Dat doen we bij zoveel mogelijk betrokkenen, zoals inwoners van Almere die met OCO hebben kennisgemaakt. Deze ervaringen gaan we creatief en informatief in beeld brengen.

Het doel is dat buitenstaanders, zoals andere gemeenten, zich een beeld kunnen vormen van deze pilot, de opbrengsten en geleerde lessen.

• Status: lopend project
• Partner: gemeente Almere

Ontwikkellijn 1, ‘Intensief ambulante systeemgerichte behandeling thuis’, heeft als doel het intensiever inzetten op het ontwikkelen van intensief ambulante systeemgerichte behandeling thuis, zowel voor de groep jongeren met jeugd- en opvoedhulpproblematiek als voor jongeren met psychiatrische problematiek.

Doel van het onderzoek

We willen aan de voorkant nieuwe vormen ontwikkelen, gebaseerd op kennis over wat werkt, zodat er meer en betere alternatieven voor verblijf zijn. Ook krijgen de zes gemeenten een subsidie om het ambulante aanbod te versterken.

Onderzoeksopzet

Het lectoraat ondersteunt dit traject door middel van action learning. We monitoren drie zaken:

1. Op welke wijze de gemeenten de middelen besteden
2. Hoe dit zich verhoudt tot de transformatiedoelen en de gezamenlijk opgestelde speerpunten
3. Op welke wijze dit ervaren wordt door klanten

• Status: lopend project

In 2016 is het project Leer mij kennen van start gegaan, gericht op onderzoek naar jongeren die uitstromen uit de 24-uurszorg. Met dit onderzoeksproject willen we als lectoraat in kaart brengen welke fysieke, sociale en risicofactoren vanuit klantenperspectief van invloed zijn op een succesvolle maatschappelijke participatie van risicojongeren en hun gezinnen, zowel in preventieve zin als bij terugkeer in de wijk na verblijf in een (justitiële) jeugdinrichting.

In dit project wordt daarom het perspectief van de jongere en hun gezinnen centraal gesteld, zodat in kaart gebracht kan worden wat zij als helpend en als belemmerend ervaren bij het vormgeven van hun leven.

• Status: lopend project

In dit project richten we ons op professionalisering van wijkverpleegkundigen, studenten en docenten, en iedere andere geïnteresseerde die een bijdrage levert in de zorg voor ouderen in de wijken van de regio Almere. Dit project maakt deel uit van het programma Langdurige zorg en Ondersteuning van ZonMw.

Thema’s scholingsbehoefte

Uit de diverse gesprekken met ouderen en wijkverpleegkundigen zijn verschillende thema’s naar voren gekomen waar er onder wijkverpleegkundigen een scholingsbehoefte is. De thema’s Complexe zorg in de wijk, Diversiteit en migratie in de wijk, Indiceren van zorg, en Inzet EHealth en ICT in de wijk zijn daaruit geselecteerd.

Wijklunches

Om aan te sluiten op deze scholingsbehoefte en om actuele vraagstukken te integreren in de opleiding Verpleegkunde, organiseren we vier wijklunches waarin actieleren centraal staat. In 2019 vond de eerste wijklunch plaats. Studenten en docenten, wijkverpleegkundigen en wijkwerkers gingen met elkaar in gesprek over het thema Complexe zorg in de wijk.

Verder lezen?

Projectpagina op ZonMw(opent in nieuw tabblad)

• Status: lopend project
• Mogelijk gemaakt door: ZonMw

In het jeugdbeleid is een sterke overschrijding van het budget. Een beperkt deel van de cliënten doet een beroep op een groot deel van de financiële middelen. Gemeente Noordoostpolder wil nu inzicht in intensieve, dure jeugdhulptrajecten.

Doel van het onderzoek

Zijn er bepaalde kenmerken, situaties of thematiek die we veel terugzien en die misschien de intensiteit en kostbaarheid van een dergelijk traject verklaren? Ook wil de gemeente weten of zij in de toekomst anders om kan gaan met situaties, zodat hetzelfde of een beter resultaat voor de cliënt kan worden behaald, met minder kosten.

Onderzoeksvragen

Door kwalitatief onderzoek onder gezinnen en cliënten en onder hulpverleners geven we een antwoord op deze vragen. De onderzoekers van het lectoraat vertaalden de opdracht in de volgende vraagstellingen:

1. Hoe zien intensieve jeugdhulptrajecten in Noordoostpolder eruit als het gaat om: achtergronden van cliënten, doorlopen zorgpad, matched care, aangeboden behandelingen en andere relevante kenmerken?
2. Wat zijn volgens beleidsmakers en gedragsdeskundigen verklarende factoren voor de intensiteit en de kostbaarheid van intensieve jeugdhulptrajecten in Noordoostpolder?
3. Hoe denken zorgaanbieders hier over?
4. Hoe beschrijven cliënten en naasten hun leven in de context van het doorlopen intensieve traject, en wat kunnen we hier van leren over de inzet van de hulp die werd geboden?
5. Zijn er – met de kennis van nu – jeugdhulpscenario’s te bedenken die minder kostbaar waren geweest, met eenzelfde of beter resultaat voor de cliënt?

• Status: lopend project

In contact met kwetsbare jeugdigen en jongvolwassenen lopen professionals regelmatig aan tegen een weerbarstige, afwijzende houding en wantrouwen. Het is voor hulpverleners vaak ingewikkeld deze jeugdigen te bereiken. Ook kunnen de onzekerheden en spanningen in de omgang ertoe leiden dat het opbouwen van een goede werkrelatie uitblijft.

Tegelijkertijd weten we dat de slagingskans van het hulptraject voor een groot deel afhankelijk is van hoe deze werkrelatie door de client wordt ervaren. Dit blijkt zelfs belangrijker dan de gestelde diagnose of de gehanteerde methodiek. De interactie of omgang tussen de professional en de jeugdige is sterk verbonden met de werkrelatie. Als de interactie als onprettig, onecht of niet passend wordt ervaren is het opbouwen van een kansrijke werkrelatie moeizaam, wat de kans op een ineffectief traject, een verergering van de problematiek en een toenemend wantrouwen vergroot. 

Perspectief van de jeugdigden als uitgangspunt

Hoewel we in de projecten binnen dit onderzoeksthema zeker samenwerken met professionals, staat het perspectief van de jeugdigen en jongvolwassenen centraal. Met hen brengen we in kaart wat helpt en hindert bij het accepteren van ondersteuning en begeleiding, ook binnen een kader van dwang of drang. Daarnaast gaan we na wat ervoor nodig is om werkzame elementen in praktijk te brengen. 

Meer weten?

Neem contact op met Natasja Hornby, onderzoeker binnen dit kennisthema, via n.hornby@windesheim.nl(opent in nieuw tabblad)

In dit project testen we de B-Ready app, die ontwikkeld is naar aanleiding van de resultaten van het project Leer mij kennen. Tijdens de looptijd hebben we gedurende anderhalf jaar intensief samengewerkt met jongeren die uit- of doorstroomden uit een (forensisch) residentiële instelling. 

Samen met deze jongeren is in kaart gebracht hoe zij na uitstroom invulling geven aan hun leven buiten de instelling en wat zij daarbij als helpend en belemmerend ervaren. 

Met de jongeren is ook nagegaan aan welke ondersteuning en informatie zij behoefte hebben tijdens het uitstroomproces, maar ook later, enkele maanden na uitstroom. Deze jongeren vertellen dat zij vooral behoefte hebben aan praktische informatie over bijvoorbeeld wonen, financiën en werk of school. Daarnaast willen ze ook graag de mogelijkheid hebben om (eventueel anoniem) met iemand in gesprek te gaan zonder dat dat consequenties of bemoeienis tot gevolg heeft, een onafhankelijke, vraagbaak.

B-Ready geeft praktische handvatten door bijvoorbeeld te verwijzen naar handige websites. Ook hebben de jongeren de mogelijkheid met een leeftijdgenoot en ervaringsdeskundige te appen als zij er zelf even niet meer uit komen. Deze leeftijdgenoot en ervaringsdeskundige is een getrainde ExpEx, een jongere die zelf ook ervaring met jeugdhulp heeft. 

Meer weten?

Neem contact op met Natasja Hornby, onderzoeker binnen dit kennisthema, via n.hornby@windesheim.nl(opent in nieuw tabblad)

Het project Gewoon weer meedoen wordt uitgevoerd door het lectoraat Klantenperspectief in Ondersteuning en Zorg in samenwerking met de Academische Werkplaats Risicojeugd, JJI Lelystad en FC Teylingereind. Het project wordt gefinancierd via een subsidie van het Fonds Nuts Ohra en inmiddels is ook de samenwerking met Dienst Justitiële Inrichtingen van het ministerie van Justitie en Veiligheid tot stand gebracht. 

Het project is een vervolg op het project ‘Leer mij kennen’, waarbij acht jongeren die uitstroomden uit een (forensisch) residentiële instelling anderhalf jaar nauw zijn gevolgd. Met dit project is samen met de jongeren nagegaan hoe zij de uitstroom en de periode erna hebben ervaren en wat volgens hen helpend en belemmerend is bij het vormgeven van hun leven na verblijf in de instelling.

Doel

Met het project Gewoon, weer meedoen willen we samen met jongeren, professionals en organisaties nagaan hoe het uitstroomtraject in JJI’s verbeterd kan worden. Daarnaast is het doel om na te gaan hoe de verbeteringen in de praktijk geïmplementeerd kunnen worden en wat daarvan de impact is. 

Meer weten?

Neem contact op met Natasja Hornby, onderzoeker binnen dit kennisthema, via n.hornby@windesheim.nl(opent in nieuw tabblad)

Steeds vaker werken professionals, beleidsmakers en onderzoekers in zorg en welzijn en het sociaal domein samen met mensen die een situatie zelf hebben ondervonden. Het benutten van kennis en kunde van ervaringsdeskundigen wordt in toenemende mate gewaardeerd. De inzet van ervaringskennis gaat over veranderingsprocessen, van individuele veranderingsprocessen tot groepsgewijze veranderingsprocessen.  

Daarbij blijkt dat ervaringskennis van toegevoegde waarde is, op alle niveaus in de samenleving speelt en dwars door alle niveaus heen gaat. Daarnaast word vanuit verschillende perspectieven en posities betekenis aan ervaringskennis gegeven. Een mooie diversiteit die een afspiegeling is van de grote diversiteit aan ervaringsdeskundigen en ervaringsdeskundigheden.  
 
Kernwoorden hierbij zijn:

• Participatie (van de mensen zelf)
• Evenwaardigheid (betrokkenheid met anderen)
• Inclusieve integrale benadering (benadering van anderen)  

Waarde van ervaringskennis

Door de ervaringskennis in een evenwaardige positie bij levensvraagstukken te betrekken, wordt de kans vergroot dat gevonden oplossingen/veranderingsvoorstellen beter aansluiten bij de leefwereld en ontstaat er tevens meer eigenaarschap en draagvlak voor de gevonden oplossing/verandering.  

Onderzoeksprojecten

• Ik maak mijn eigen plan
• Maatschappelijke Diensttijd Pak je Kans in Almere
• Uitnodigen tot samenredzaamheid | Actieve wijkbewoners zijn het nieuwe goud

Publicatie

• Ervaringsdeskundige dat bén je, diversiteit in ervaringsdeskundigheid vanuit twee hoofdstromingen belicht. Auteurs, Quinta Ansem en Kitty Jurrius

Meer weten?

Wil je (nog) meer met ervaringskennis doen? Of een advies over een aanpak met ervaringskennis? Neem dan contact op met Quinta Ansem, senior ervaringsdeskundige en docent-onderzoeker, via qm.ansem@windesheim.nl(opent in nieuw tabblad).