Sociale Innovatie

Voor de meeste organisaties zijn hun medewerkers hun belangrijkste kapitaal. Zeker bij een krappe arbeidsmarkt is het van groot belang capabele mensen te vinden en optimaal in te zetten. Daarbij is het ook belangrijk om de mogelijkheden te benutten van mensen die vaak buiten beeld blijven: mensen met een arbeidshandicap, met een migratie-achtergrond of meer algemeen, mensen met een ander profiel dan gebruikelijk in de branche. Hoe zorg je er als organisatie nu voor dat je aantrekkelijk bent voor hen en dat zij zich thuis voelen en de ruimte krijgen om zich te ontplooien? Hoe zorg je ervoor dat je een inclusieve organisatie bent die optimaal gebruikmaakt van haar ‘human capital’? 

Effectief gebruikmaken van talent is binnen organisaties een actueel vraagstuk. Organisaties hebben behoefte aan talent om beter te kunnen presteren en nieuwe uitdagingen aan te gaan. Veel talent van medewerkers wordt nog onderbenut. Medewerkers willen graag vanuit hun talent bijdragen om met plezier te werken en zich verder te ontplooien. Talentmanagement staat dan ook hoog op de strategische HR-agenda, maar in de praktijk blijkt dat organisaties nog vaak zoeken naar de juiste aanpak in het slimmer inzetten van talenten. Het herkennen van talent blijkt vaak wel te lukken, maar het daadwerkelijk (meer) gebruikmaken van die talenten in het werk wordt door zowel medewerkers als leidinggevenden als lastig ervaren.

Insteek onderzoek

Het project Talentbenutting in organisaties onderzoekt op welke manier het benutten van talent beïnvloed wordt door medewerkerskenmerken en door de relatie tussen medewerker en leidinggevende. Belangrijke deelvragen zijn: 

• Herkennen medewerkers hun talent en ondernemen ze actie om hun talent te benutten?
• Hoe is de relatie tussen leidinggevende en medewerker en wat betekent dit voor de talentbenutting?
• Wat levert talentbenutting op voor de organisatie en voor de medewerker?  
• Hoe kunnen interventies bijdragen aan de koppeling van talent aan werkactiviteiten en organisatiedoelen?

Producten

1. Digitale talentbenuttingsscan
2. E-book: Duurzaam benutten van talent
3. Artikel in tijdschrift voor HRM

• Status: lopend project

Looptijd

• Deelproject 1, 2015-2017: ontwikkeling talentbenuttingsscan en opbouw database (afgerond)
• Deelproject 2, 2017-2020: uitbouwen database en experimenteren met interventies
• Deelproject 3, 2020-2022: aanvullende experimenten met interventies

Meer weten?

Neem contact op met Louis Celant of Willy Veenkamp, onderzoekers Sociale Innovatie
E-mail: lg.celant@windesheim.nl of wm.veenkamp@windesheim.nl

Technische bedrijven zijn naarstig op zoek naar goed opgeleide medewerkers. Tegelijk is sprake van een hoge uitstroom uit de techniek, met name van veel vrouwen. Om die uitstroom van vrouwen tegen te gaan, hebben we in dit project een toolbox met effectieve en gefundeerde interventies ontwikkeld die kunnen worden ingezet door opleidingen en bedrijven.

Toolbox

In een eerder project, Vrouwen behouden voor techniek, hebben we kennis verzameld over de factoren die de uitstroom van vrouwen in bèta en techniek beïnvloeden en over interventies die effectief bijdragen aan het behouden van vrouwen. Al deze kennis hebben we gebruikt bij het maken van een digitale toolbox. Deze toolbox is met name gericht op de ICT-sector, hoewel ze waarschijnlijk ook goed kan worden ingezet in andere technische omgevingen. De toolbox bestaat uit:

• Feiten en cijfers over uitstroom van vrouwen uit de ICT
• Diverse instrumenten die kunnen worden ingezet om de uitstroom van vrouwen te beperken
• Een digitaal keuze-instrument waarmee men door middel van meerkeuze-items wordt geleid naar de set van instrumenten die het meest passend is gezien de specifieke situatie van de opleiding of het bedrijf

Producten

Toolbox
Whitepaper: Vrouwen behouden voor ICT

• Status: afgerond project
• Partners: Saxion, De Nieuwe Zaak, Sogeti, VHTO (expertisecentrum voor vrouwen in de techniek), Universiteit Twente en Universiteit Utrecht.
• Financiering: mede mogelijk gemaakt door TechYourFuture

Meer weten? Neem contact op met:

Aagje Voordouw, Caroline Oosterkamp of Inge Strijker, onderzoekers Sociale Innovatie
E-mail: m.voordouw@windesheim.nl of c.oosterkamp@windesheim.nl of ia.strijker@windesheim.nl

Het project richtte zich op de vraag wat er nodig is om jonge professionals met psychische of psychiatrische klachten duurzaam te laten functioneren op de arbeidsmarkt. 

Het aantal studenten met een functiebeperking, psychische of psychiatrische klachten dat doorstroomt naar mbo-niveau 4 en naar het hoger onderwijs is de laatste 15 jaar sterk gestegen. Participatie op de arbeidsmarkt van deze groep blijft echter achter. Dit geldt bij uitstek voor de groeiende groep studenten met psychische of psychiatrische klachten. Zowel vanuit maatschappelijk (inclusief en betekenisvol werken) als vanuit een economisch perspectief (personeelstekorten, talenten benutten, kosten uitkeringen, uitval) is er behoefte om de arbeidsparticipatie van deze jongeren te bevorderen. Niet alleen de provincie, gemeentes en onderwijsinstellingen signaleren dit probleem, ook werkgevers worstelen met dit vraagstuk. Zij ervaren vaak een handelingsverlegenheid in het bereiken van en omgaan met deze jonge professionals. 

Praktische handvatten

In dit project hebben we allereerst inzicht verschaft in alle belemmerende en bevorderende factoren ten aanzien van de duurzame arbeidsparticipatie van jonge professionals met een psychische beperking, die in het zijn bezit van een mbo 4- of hbo-diploma. Dit deden we door in gesprek te gaan met hen zelf én met hun leidinggevenden. Resultaat: praktische handvatten voor werkgevers en een advies voor een regionale aanpak voor overheid, onderwijs en bedrijfsleven. 

Publicatie

Weide, van der J.G., G. Grooten, A. Prins en B. Trooster (2019). Laat ze niet los! Een verkenning naar wat nodig is voor een duurzame overstap naar de arbeidsmarkt voor jonge professionals met psychische of psychiatrische klachten. Zwolle: Lectoraat Sociale Innovatie Windesheim.

• Status: afgerond project
• Onderzoeksteam: Joost van der Weide en Geertje Grooten
• Partners: Expertisecentrum Inclusief Onderwijs (voorheen Handicap & Studie), gemeente Zwolle en Deltion College
• Opdrachtgever: provincie Overijssel

Meer weten? Neem contact op met:

Joost van der Weide, associate lector Sociale Innovatie
E-mail: j.vander.weide@windesheim.nl

Wat is de beste manier om statushouders naar werk te begeleiden? Die vraag staat centraal in dit project, uitgevoerd in opdracht van de provincie Overijssel. Om dit te beantwoorden, hebben we onderzoek opgestart naar vijf aanpakken. We beschrijven wat ze doen, waarom ze dat zo doen, en wat het effect is. Gezien de grote diversiteit binnen de doelgroep op kenmerken zoals leeftijd en opleidingsniveau, komen we niet tot één ideale werkwijze die voor iedereen optimaal is. Wel identificeren we werkzame bestanddelen: onderdelen in een aanpak die bijdragen aan een effectieve arbeidstoeleiding. 

Werkwijze in het kort

In het project zijn vier aanpakken onderzocht voor het begeleiden van statushouders naar werk, en één aanpak om hen te begeleiden bij het starten van een eigen onderneming. Per aanpak hebben we vastgelegd:

• Wat de aanpak inhoudt en waarom voor deze aanpak is gekozen (het plan).
• Hoe de aanpak er in de praktijk uitziet: wat wordt er gedaan, wat verandert er in de loop der tijd, welke aanpassingen worden gemaakt, waarom etc. (de praktijk)?
• Wat dat oplevert: om inzicht te krijgen in het effect van de ondersteuning hebben we statushouders gemonitord. Hoe ervaren zij de begeleiding en hoeveel van hen vinden betaald werk (het effect)?

Om zo veel en zo snel mogelijk van elkaar te leren zijn er gedurende het project een aantal leernetwerkbijeenkomsten georganiseerd waarvoor afgevaardigden van de aanpakken en diverse andere (ervarings)deskundigen zijn uitgenodigd. Met hen zijn de ervaringen in de aanpakken besproken en in een breder perspectief geplaatst.

Publicaties

De bevindingen zijn vastgelegd in het rapport Werken aan werk voor statushouders.

Deelrapporten

STAR/T: een eigen bedrijf

Dalfsen: Thuis in Dalfsen

Oldebroek: Statushouders doen mee

Oldenzaal: Statushouders aan de slag

• Status: afgerond project
• Opdrachtgever: provincie Overijssel
• Onderzoekers: Samir Garic en Sjiera de Vries

Meer weten? Neem contact op met:

Samir Garic, onderzoeker Sociale Innovatie
E-mail: s.garic@windesheim.nl

Dit project bestaat uit drie deelprojecten: casestudies van projecten waarin we werken aan de arbeidsmarktpositie van statushouders. Elke casestudie heeft een andere invalshoek, door het ‘verzamelen’ van diverse casestudies willen we bijdragen aan de kennisontwikkeling over het werken aan werk voor deze specifieke doelgroep. De deelprojecten zijn:

• Leerwerktraject voor statushouders bij kringloopbedrijf Aktief
• Statushouders voor de klas
• Statushouders in de logistiek

Leerwerktraject voor statushouders bij kringloopbedrijf Aktief

Kringloopbedrijf Aktief is een zelfstandige maatschappelijke onderneming met diverse vestigingen in de Achterhoek. Het draagt zorg voor milieubewust hergebruik van goederen en terugwinnen van materialen. Het bedrijf heeft al ervaring met arbeidstoeleiding van diverse doelgroepen. Deze kennis en ervaring wordt momenteel ingezet bij leerwerktrajecten voor statushouders met weinig tot geen opleiding en met extra aandacht voor de Nederlandse taal en (werk)cultuur. Het gaat om zo’n twaalf statushouders met als doel uit te stromen naar regulier werk. Om als bedrijf en de betrokken partners hier zoveel mogelijk ‘on the job’ van te leren, is het lectoraat gevraagd om dit proces ‘hands on’ te monitoren en te evalueren. Het onderzoek richt zich verder op het vastleggen van wat in de praktijk wordt gedaan, wat de concrete resultaten zijn en welke verbeteringen er zijn doorgevoerd. Dit doen we via intervisiebijeenkomsten (met onder andere taalcoach, directie, werkbegeleider, unithoofden, sociale dienst, werkgeversservicepunt) en we voeren gesprekken met statushouders zelf. 

• Status: lopend project
• Looptijd: augustus 2019 tot februari 2021
• Onderzoeker: Joost van der Weide

Statushouders voor de klas

Sinds september 2019 bereiden zestien statushouders zich bij Windesheim voor op een rol als docent in STEM-vakken (wiskunde, natuurkunde en scheikunde). Uit eerdere ervaring is gebleken dat directe instroom in een regulier traject voor zij-instromers, of in een baan in een van deze tekortvakken, bij deze groep vaak tot veel uitval leidt. Dit project biedt een voorbereidend jaar, met als doel de overstap te versoepelen en voortijdige uitstroom te voorkomen. 

Om te leren van ervaringen voeren we een evaluatie uit. Doel ervan is om vast te stellen hoe een voorbereidend jaar voor statushouders het beste vorm kan krijgen. Dit niet alleen met het oog op eventuele toekomstige projecten, maar ook om bij het lopende project waar nodig tussentijds te kunnen bijsturen. Er is dan ook gekozen voor een formatieve evaluatie.

• Status: lopend project
• Looptijd: september 2019 tot oktober 2021
• Onderzoekers: Jos Alkemade en Sjiera de Vries

Statushouders in de logistiek

In de logistiek is het van groot belang om geschikte mensen te vinden én te houden. We zien dat de reguliere instroom vanuit het onderwijs naar de arbeidsmarkt onvoldoende waarborgen biedt om aan deze vraag naar arbeidskrachten te voldoen. De behoefte aan zij-instroom zal daarom ook de komende jaren fors zijn. Er zijn echter verschillende groepen zij-instromers waarover nog weinig kennis en ervaring is. We weten daarom nog niet op welke wijze we de zij-instroom en het behoud van deze groepen het beste kunnen organiseren. Statushouders zijn zo’n groep. Het is een groep waarin veel mensen op zoek zijn naar werk, en waarbij we veel kansen zien voor werk in de logistiek. Een aantal logistieke bedrijven heeft hier al ervaring mee opgedaan, positief dan wel negatief. 

In overleg met KennisDC Logistiek voeren we een pilotproject uit om de kansen voor en ervaringen met statushouders te verkennen. Met bedrijven uit de logistieke sector gaan we aan de slag om de praktijkvragen en mogelijkheden m.b.t. het werken met statushouders inzichtelijk te maken en ervaringen te delen. Als deze pilot bevestigt dat er kansen liggen bij deze groep, willen we een groter project opzetten waarbij we praktische tools ontwikkelen voor bedrijven in de sector. 

• Status: lopend project
• Looptijd: oktober 2019 tot maart 2021
• Onderzoekers: Joost van der Weide en Samir Garic

Meer weten? Neem contact op met:

Sjiera de Vries, lector of Joost van der Weide, associate lector Sociale Innovatie
E-mail: sjiera.de.vries@windesheim.nl of j.vander.weide@windesheim.nl

In de afgelopen periode heeft een groot aantal mensen een veiliger heenkomen gezocht in Nederland, waaronder veel vluchtelingen uit Syrië. Verschillende organisaties zetten zich nu in om deze vluchtelingen te helpen om een passende werkplek te vinden. Er is echter nog weinig bekend over wat daarbij effectief is. Het project Syrische vluchtelingen aan het werk heeft als doel om hierover kennis op te bouwen en breed toegankelijk te maken. 

In dit project hebben we kennis en instrumenten ontwikkeld voor werkgevers die de Syrische vluchtelingen aan de slag willen helpen. We zijn op zoek gegaan naar werkzame elementen en factoren die helpen en hinderen bij het begeleiden van de vluchtelingen naar werk en het duurzaam aan het werk houden van deze vluchtelingen. Dit deden we door:

• Het samenvatten van de reeds beschikbare literatuur over de toeleiding van vluchtelingen naar werk en het omgaan met etnische en culturele diversiteit in organisaties.
• Het organiseren van een leernetwerk waarin organisaties die bezig zijn met toeleiding van vluchtelingen naar werk ervaringen kunnen uitwisselen. 
• Casestudies bij organisaties: we verzamelden ervaringen voorafgaand aan de plaatsing, over de startfase en hoe het daarna verder gaat. We deden dit vanuit het perspectief van zowel werkgevers als van geplaatste vluchtelingen, de organisaties die de toeleiding organiseerden en collega´s en leidinggevenden van vluchtelingen.
• Het toegankelijk maken van de opgedane kennis.

Producten

E-book Syrische vluchtelingen aan het werk
Brochure Syrische vluchtelingen aan het werk
Eindrapportage Syrische vluchtelingen aan het werk

Bekijk het filmpje hieronder om het e-book te introduceren bij werkgevers, via Instituut Gak. 

• Status: afgerond project
• Partners: De Haagse Hogeschool en hogeschool Inholland
• Financiering: mede mogelijk gemaakt door Instituut Gak

Meer weten? Neem contact op met:

Sjiera de Vries, lector Sociale Innovatie
E-mail: sjiera.de.vries@windesheim.nl

De sectoren zorg en welzijn veranderen snel. De beroepspraktijk concentreert zich meer in de wijk en alle professionals zoeken naar nieuwe vormen van samenwerking. Ook wordt er meer geïnvesteerd in een goede relatie met mantelzorgers en vrijwilligers. Hoe kunnen zij de kwaliteit van hun samenwerking eenvoudig monitoren en, indien nodig, zelf bijsturen? 

Indicatoren voor een goede samenwerking

De samenwerking moet efficiënter en effectiever, waarbij meer aandacht ontstaat voor leefstijlgerichte preventie en het bevorderen van de zelfredzaamheid van wijkbewoners. Deze nieuwe manier van werken brengt de nodige onzekerheden en vragen met zich mee. Veel professionals hebben meer behoefte aan indicatoren voor een goede samenwerking en aan ondersteuning bij het kiezen van passende acties of methodieken bij een vastgesteld samenwerkingsprobleem. 

Digitale Samenwerkingsthermometer

We onderzochten welke factoren de samenwerking in de wijk bevorderen of juist belemmeren. Met de uitkomsten is een digitale Samenwerkingsthermometer door ons ontwikkeld, een instrument waarmee je op efficiënte wijze de kwaliteit van samenwerking in een team monitort én bijstelt. Ook kun je de samenwerking met mantelzorgers en vrijwilligers met dit meetinstrument evalueren. Bovendien geeft de thermometer inzicht in hoe je die samenwerking kunt verbeteren.

Producten

Dit onderzoek heeft de digitale Samenwerkingsthermometer opgeleverd, waarmee de kwaliteit van samenwerking binnen een team kan worden gemonitord én bijgesteld.

Publicaties

• Hofhuis, J., Mensen, M., Ten Den, L., Van den Berg, A., Koopman-Draijer, M., Smits, C. & De Vries, S. (2016). Succesfactoren voor Interprofessioneel Samenwerken in de Wijk. Een kwantitatief onderzoek onder Nederlandse zorg- en welzijnsprofessionals. Zwolle: Windesheim.
• Smits, C.H.M., Hofhuis, J., Rijsdijk, L., Mensen, M.W.M., De Vries, S. (2016). Interprofessioneel samenwerken rond ouderen in de wijk. (2016). In: Wilken, J.P. & Van Bergen. Handboek Werken in de Wijk. Uitgeverij SWP.

Partners

Dit onderzoek is gedaan in samenwerking met het lectoraat Innoveren met Ouderen en zorgorganisaties en experts: 

Sanitas Thuiszorg, Driezorg, de Stouwe, Welzijn Mensenwerk, Icare, Medrie, De Kern, MJD, Humanitas, Arts en Zorg, Landstede Welzijn Ouderen Dalfsen, Movisie, Vilans, Lectoraat Samenlevingsvraagstukken VIAA, Nederlandse Vereniging van Maatschappelijk Werkers, Vrijwilligerscentrale Zwolle Doet, Denktank 60+Noord,Werkgeversvereniging Zorg en Welzijn, Stichting Present,  zorgcampus Noorderboog Meppel, Stichting Present Zwolle, Academische Werkplaats Thuiszorg Gezondheid Dichtbij, Opleidingen Verpleegkunde, SPH, TG en MWD, V&VN, Lectoraat de Gezonde Stad, Onderzoekscentrum Preventie Overgewicht Zwolle, gemeente Zwolle, MEE IJsseloevers en WIJZ.

• Status: afgerond project
• Financiering: SIA-RAAK

Meer weten? Neem contact op met:

Sjiera de Vries, lector Sociale Innovatie
E-mail: sjiera.de.vries@windesheim.nl

Veel organisaties krijgen in toenemende mate te maken met vraagstukken die niet binnen de eigen organisatie kunnen worden opgelost, dat zijn met name maatschappelijke vraagstukken. Denk daarbij aan omgaan met verandering van het klimaat, vervanging van het gebruik van fossiele brandstof als energiebron of de participatie van burgers in relatie tot de terugtrekkende overheid. Dergelijke vraagstukken worden ‘wicked’ genoemd, omdat ze complex en weerbarstig zijn, geen eenduidige aanpak of oplossing kennen en zelfs onoplosbaar lijken. In dit onderzoeksthema werken we aan kennis over de aard van wicked vraagstukken en welke wijze van sturing en besluitvorming (governance) hierbij passend zijn.

De energietransitie is één van de grote uitdagingen in de komende decennia. In het Klimaatakkoord staat dat de gemeenten in Nederland in 2021 hun plannen klaar moeten hebben om per wijk de bestaande woningbouw aardgasvrij te maken, zodat de doelstelling alle woningen CO2- neutraal te krijgen in 2050 te kunnen realiseren. Of de energietransitie gaat slagen, hangt vooral af van individuele bewoners en van het feit of iedereen mee kan doen in de transitie. Uit eerder onderzoek (Perlaviciute & Steg, 2014; 2015; Perlaviciute & Squintani, 2019) blijkt dat dit gedrag en de betrokkenheid bij de transitie onder andere samenhangen met de waardeoriëntatie van bewoners. Dit onderzoeksproject voeren we uit in opdracht van Nieuwe Energie Overijssel Alliantie en in samenwerking met het Lectoraat Energietransitie.

Onderzoekfocus

In de afgelopen jaren is in Overijssel een wijkaanpak Energietransitie gestart, waarbij op verschillende manieren passend bij de wijk, de energietransitie wordt vormgegeven. In dit onderzoek ligt de focus op de volgende aspecten van deze wijkaanpak:

1. De wijze waarop de gemeente de participatie van wijkbewoners vormgeeft en welke belemmeringen de gemeente hierbij ervaart; worden alle bewoners bereikt? hoe zijn de wijkbewoners aangehaakt, gehoord en kunnen ze mee in de transitie? Waar lopen ze tegen aan?

2. De wijze waarop vanuit waardeoriëntatie/bewonersidealen, aangrijpingspunten voor participatie van wijkbewoners gevonden kunnen worden, die een inclusieve energietransitie bevordert

3. De mate waarin de waardeoriëntatie gerelateerd is aan de keuze van bewoners of de wijk voor specifieke technische oplossingen voor besparing, opwekking, transport, opslag en levering van energie en warmte en daarmee op de energie-efficiency en de verwachte kostenontwikkeling (aspect van bewonerstevredenheid) op de lange termijn.

Waardeoriëntatietool

De waardeoriëntatietool is een instrument die beleidsmedewerkers en wijkregisseurs kunnen gebruiken om snel de waardenoriëntatie van bewoners in een wijk te kunnen achterhalen en aan de hand hiervan een passende participatie-aanpak vaststellen.  De tool kan worden geplaatst op een website waar bewoners deze kunnen invullen. Bewoners krijgen  vervolgens ook meteen een advies  over de soort technische oplossingen die er voor hen zijn en die het beste aansluiten op hun waardenoriëntatie.

Publicaties

De Graaf, M. (2020). Inclusieve Energietransitie Overijssel, werkpakket 1.

• Partners: Lectoraat Sociale Innovatie
• Financier: Provincie Overijssel
• Status: lopend project
• Looptijd: 2020 - 2021

Dit project richt zich op de governance van netwerksamenwerking rondom wicked vraagstukken. Die netwerken beginnen vaak spontaan en partners gaan vol enthousiasme aan de slag. Naarmate het netwerk groeit, groeit ook de behoefte aan governance van het netwerk. Deze netwerken stuiten echter vrijwel allemaal op het probleem dat er geen hiërarchieke sturingsmogelijkheden zijn om verantwoording af te dwingen. 

Tool Wicked Governance Explorer

Om netwerken te helpen bij hun governance-vraagstukken, zijn we gestart met het onderzoek naar governance van een netwerksamenwerking. We zijn bezig een Wicked Governance Explorer te ontwikkelen. De Wicked Governance Explorer is een tool waarmee kan worden vastgesteld waar het netwerk nu staat als het gaat om de governance ervan. De gebruiker van de tool krijgt adviezen en tips om de governance te verbeteren. 

Hard controls in combinatie met soft controls

Ten aanzien van de methodiek volgt de Explorer de governance-cirkel van Van Luit (toezicht-bestuur-beheersing-controle-informatie). Omdat het in netwerken vooral om samenwerken en vertrouwen gaat, vullen we dit aan met de zogenaamde soft controls (Kaptein, Rozekrans & de Groot, 2005; Lückerath-Rovers, 2011). Het idee is dat de governance naast ‘hard controls’ (controleren op feitelijke meetbare doelen), ook bestaat uit ‘soft controls’ zoals integriteit, aansprakelijkheid, onafhankelijkheid, transparantie, evaluatie, kennisontwikkeling, en de samenstelling van toezichthouders en hun raad.

• Status: lopend project
• Looptijd: 2018-2021

Meer weten? 

Neem contact op met: Maike de Bot of Liesbeth Rijsdijk, onderzoekers Sociale Innovatie
E-mail: m.de.bot@windesheim.nl of e.rijsdijk@windesheim.nl

Windesheim werkt mee in een internationaal onderzoeksproject: ‘Increasing the resilience of urban areas and their surroundings to impacts of climate change by integrative management of water resources and water related risks (IRUCOW)’. Andere partners in het project zijn de Climate Campus-partners, het Kadaster, de gemeente Zwolle en partners (universiteiten en bedrijven) in Duitsland en Polen. 

Drie cases

Het project betreft drie cases, in drie gebieden:

• Mastenbroekerpolder, regio Zwolle, Nederland
• Kujawsko-Pomorskie in Toruń, Polen
• Wesermarsch, Duitsland

Doel

Het doel van het onderzoeksproject is een multilateraal en transdisciplinair onderzoeksconsortium te vormen om een gezamenlijke verkenning te doen van de vraagstukken die spelen op het terrein van sociale en technologische innovatie van klimaatadaptieve vraagstukken in de drie geselecteerde regio’s. Op basis van deze verkenning zullen er geschikte EU-calls voor projecten worden geïdentificeerd met de intentie een gezamenlijk onderzoeksproject in te gaan dienen. 

• Status: lopend project
• Looptijd: 2019-2021

Meer weten? 

Neem contact op met: Liesbeth Rijsdijk, onderzoeker Sociale Innovatie
E-mail: e.rijsdijk@windesheim.nl

Het kabinet wil dat de komende tien jaar, anderhalf miljoen huizen worden verduurzaamd, met als uiteindelijk doel dat in 2050 alle huizen energieneutraal zijn. Een belangrijke voorwaarde voor het slagen hiervan is dat huiseigenaren in beweging komen en dat de vragen die zij hebben over de energietransitie en meer specifiek over de warmtetransitie van hun woning, zo snel en goed mogelijk worden beantwoord.

In het Twomes onderzoeksproject willen we achterhalen welke vragen er leven bij bewoners met betrekking tot de warmtetransitie van hun woning, en welke van deze individuele vragen geautomatiseerd beantwoord zouden kunnen worden. Het uiteindelijke doel van het Twomes onderzoeksproject is om bewoners te helpen bij het nemen van stappen in het energiezuiniger maken van hun woning. Dit onderzoeksproject maakt onderdeel uit van een groter onderzoeksproject van het Lectoraat Energietransitie.

Doel

Het doel van dit deelonderzoek is te achterhalen welke vragen er leven onder bewoners als het gaat om het nemen van maatregelen voor de warmtetransitie van hun woning, alsook de drijfveren en barrières die zij hierbij hebben en ervaren. 

Hiertoe is er een onderzoek uitgevoerd dat bestond uit drie onderdelen:

1. Diepte-interviews met vijf professionals die dagelijks te maken hebben met vragen van bewoners over de energietransitie;
2. Contentanalyse van bewonersvragen die op online platforms te vinden zijn en
3. Diepte-interviews onder bewoners van de wijk Assendorp in Zwolle.

Belangrijkste resultaten

Het onderzoek heeft in totaal meer dan 70 bewonersvragen opgeleverd, waarvan een deel geautomatiseerd kunnen worden. De meeste vragen liggen op het vlak van “kosten-baten”; hoeveel gedoe levert iets op; overzicht over het proces (als ik maatregel A tref, wat komt er dan nog achter aan? Waar kan ik betrouwbare en onafhankelijke informatie vinden en wat gaat de gemeente in mijn wijk doen/wat gaat de overheid doen (bv. subsidies). Sociale vergelijking is een belangrijke stimulans voor het nemen van stappen in de warmtetransitie; mensen schatten hun eigen energieverbruik te rooskleurig in en zij willen graag weten wat anderen hebben gedaan die een vergelijkbare woning en gezinssituatie hebben. Bewoners hebben grote behoefte aan betrouwbare onafhankelijke informatie en een helder en voorspelbaar overheidsbeleid m.b.t de warmtetransitie. Hoe groter de onzekerheid, hoe minder snel bewoners tot actie zullen overgaan.

Publicaties

Rijsdijk, L., de Bot, M., de Vries, P.K. & ter Halle, P.H.J. (2021). Over groene lopers en rode drempels:
Welke vragen, drijfveren en barrières hebben en ervaren bewoners bij het doen van woningaanpassingen in de warmtetransitie?

• Partners: Lectoraat Energietransitie, Lectoraat Constructive Journalism en 50 tinten groen Assendorp
• Status: lopend project
• Looptijd: februari 2020 t/m oktober 2021
• Financierder: TechYourFuture

E-mail: e.rijsdijk@windesheim.nl of m.de.bot@windesheim.nl

Naast projecten in de twee onderzoekslijnen van het lectoraat zijn er ook projecten die niet onder deze lijnen vallen.

In de techniek is er een tekort aan technisch personeel en dit zal in de nabije toekomst naar verwachting groeien. Het is daarom belangrijk dat je als bedrijf zorgvuldig omgaat met beschikbare mensen en dat je je als aantrekkelijke werkgever profileert voor instromende technici. Tegelijkertijd verandert het werk drastisch door de automatisering en robotisering. Dit vereist andere kennis en skills van instromende technici, maar ook zittende werknemers. De medewerker van de toekomst zal slimmer gebruik moeten maken van nieuwe technologie en zich continu moeten doorontwikkelen. 

Aansluiting onderwijs en arbeidsmarkt verbeteren

In dit project onderzochten we hoe de aansluiting tussen het middelbaar en hoger techniekonderwijs en de technische arbeidsmarkt verbeterd kan worden met behulp van kennis over de precieze werkvoorkeuren van jonge technici en de (kwalitatieve) personeelsbehoefte van technische mkb-bedrijven. Op basis van de kennis uit dit project is een aantal tools ontwikkeld die de aansluiting tussen techniekjongeren, techniekonderwijs en technisch werkveld verbeteren.

Doelstellingen van dit project

1. Het in kaart brengen van de kwalitatieve personeelsbehoefte van technische (mkb-)bedrijven: wat vragen bedrijven qua kennis, vaardigheden en houding van instromende technici?
2. Het in kaart brengen van waar deze kennis, vaardigheden en houdingsaspecten geleerd en verder ontwikkeld moeten worden: binnen het techniekonderwijs of op de werkvloer?
3. Ontwikkelen van concrete instrumenten voor technische mkb-bedrijven die kunnen bijdragen aan het verbeteren van de instroom en het optimaal inzetbaar houden van jonge technici. 
4. Ontwikkelen van concrete instrumenten waarin de dialoog tussen alle bedrijven, onderwijsinstellingen en technici gefaciliteerd wordt met als doel de aansluiting tussen techniekonderwijs en de arbeidsmarkt te verbeteren.    

Resultaat

We hebben met 40 bedrijven uit de sector hun HR-beleid in kaart gebracht en geadviseerd hoe ze aantrekkelijker kunnen worden voor instromende technici. Ook vroegen we bij meer dan 300 technische bedrijven welke kennis, vaardigheden en houding van jonge technici aansluiten op de veranderende eisen en welke rol onderwijs en bedrijven hebben om die skills verder te ontwikkelen. Hierna gingen de bedrijven, jonge technici en techniekdocenten tijdens dialoogsessies in gesprek over de wederzijdse verwachtingen en beelden. Naast individuele adviezen aan technische bedrijven, levert het project kennis op rond de problematiek omtrent de aansluiting tussen onderwijs en de technische arbeidsmarkt, namelijk:

• Welke kwalitatieve behoefte aan personee hebbenl technische bedrijven voor nu en de nabije toekomst als het gaat om kennis, vaardigheden en houding?
• In hoeverre zijn bedrijven zelf bereid te investeren in het leren van die kennis, vaardigheden en houdingsaspecten?
• Hoe hangt de afstemming tussen strategische keuzes van technische mkb-bedrijven en hun HR-beleid en instrumenten samen met de benodigde kennis, vaardigheden en houding van technici?

Producten gerealiseerd

In het project zijn drie tools ontwikkeld die kunnen worden ingezet om de aansluiting tussen de techniekjongeren en het techniekonderwijs enerzijds en het technische werkveld anderzijds te verbeteren:

• Digitale HR-scan voor technische (mkb-)bedrijven: deze scan geeft de bedrijven een gericht advies over hoe ze hun werving en selectie, opleiden en ontwikkelen, beoordelen en belonen en werkinrichting kunnen aanpassen om zich als aantrekkelijk werkgever te kunnen positioneren richting jonge technici.
• Digitale behoeftescan 'technicus van de toekomst': deze scan brengt de kwalitatieve behoefte (kennis, houding en vaardigheden) van instromend personeel binnen technische bedrijven in kaart en geeft advies op welke vaardigheden bedrijven zelf de nodige leer- en ontwikkelactiviteiten kunnen opzetten. De scan biedt ook aanknopingspunten voor techniekonderwijs om curricula aan te passen, zodat deze beter aansluiten bij de behoeftes van het werkveld.
• Dialoogsessiemethodiek: een methodiek om de techniekjongeren, bedrijven en de onderwijsinstellingen in gesprek te brengen. De methodiek heeft als doel de aansluiting te verbeteren door bewustwording van elkaars verwachtingen en behoeftes en om gezamenlijk oplossingen te verzinnen. Deze methodiek – in de vorm van een e-book – kan ingezet worden bij studieloopbaanbegeleidingstrajecten in het onderwijs als onderdeel van de arbeidsmarktoriëntatie.

Publicaties

1. Alons, M., Vos, M.W. & Corporaal, S. (2018). Aansluiting Gezocht: Een handboek voor het organiseren van dialoogsessies tussen technisch onderwijs en bedrijven. Enschede: Tech Your Future.
2. Corporaal, S., Vos, M., van Riemsdijk, M., & de Vries, S. (2018). Werken in de nieuwe industriële revolutie Verwachtingen van werkgevers in de techniek over werknemer van de toekomst. Tijdschrift voor HRM, 21(2), 20-44.
3. Peeters, S., Corporaal, S. & Vos, M.W. (2018). Rebellen in de techniek. Enschede: Tech Your Future.

• Status: afgerond project
• Partners: Saxion, Koninklijke Metaalunie, ROC Aventus en Hemmink BBV
• Financiering: TechYourFuture

Meer weten? Neem contact op met:

Menno Vos, lector Leven Lang Ontwikkelen
E-mail: mw.vos@windesheim.nl

In de logistieke sector zijn grote tekorten aan personeel. Ook is er sprake van een upgrading van logistieke beroepen op middelbaar en hoger niveau. Veel van het zittende personeel is nu nog te weinig toegerust op veranderende eisen die de sector stelt. Om hierop in te spelen moet deze sector stevig inzetten op opleiding en ontwikkeling. Een branche die veel vraagt van mensen moet ook investeren in aantrekkelijk werkgeverschap om logistici aan te trekken en te behouden.

Sociale innovatie-instrumenten

Deze ontwikkelingen vragen om aandacht voor sociale innovatie, oftewel organisatorische veranderingen die gericht zijn op het actief betrekken van medewerkers. Dit project richt zich op het inventariseren van sociale innovatie-instrumenten die je kunt inzetten in de logistieke sector, zodat bedrijven zelf aan de slag kunnen met sociale innovatie. Op de langere termijn levert dat kennis op over welke sociale innovaties geschikt zijn in welke situatie.  

Van casestudies tot tools

In het project zijn verschillende casestudies, interventies en tools ontwikkeld die de bedrijven kunnen inzetten om sociale innovatie op hun werkvloeren op gang te brengen. Het project Sociale innovatie in de logistiek richt zich specifiek op het inventariseren welke van deze tools relevant zijn, of te maken zijn, voor de logistiek en het ontwikkelen van instrumenten waarmee logistieke bedrijven inzicht krijgen in waar kansen liggen om zelf aan de slag te gaan met sociale innovatie. De tools die in het project ontwikkeld zijn, worden nu ingezet in een regionale pilot Social Innovators Logistics Limburg.

• Status: afgerond project
• Onderzoeksteam: Menno Vos en Klaas Mijnheer, domein Techniek van Windesheim, TNO en Fontys
• Fianciering: mede gefinancierd door KennisDC logistiek

Resultaten

• Toolbox sociale innovatie in de logistiek
• Kennisbox sociale innovatie KennisDC logistiek waarin resultaten van het regionale pilotspoor worden getoond

Meer weten? Neem contact op met:

Menno Vos, lector Leven Lang Ontwikkelen
E-mail: mw.vos@windesheim.nl