Nieuwe lector Sociale Innovatie Joost van der Weide: ‘Tekorten verkleinen kan door inclusie te vergroten’

De komende jaren focust Joost van der Weide zich op het helpen van diverse groepen aan, tussen en binnen werk. ‘Er zijn veel mensen die moeite hebben om op de arbeidsmarkt aan de slag te gaan, terwijl er ook tekorten zijn. Het lectoraat slaat deze twee vliegen in een klap door inclusief werkgeverschap op de agenda te zetten.’

Na drie termijnen als lector vond Sjiera de Vries het tijd om het stokje over te dragen. In Joost van der Weide heeft ze een opvolger gevonden die al nauw bij het lectoraat betrokken was en ook zelf blijft zij, als senior onderzoeker, actief betrokken.

Tekorten oplossen

Het is nu vaak lastig voor bijvoorbeeld kwetsbare jongeren, statushouders of mensen in een uitkering om de juiste instanties te vinden. ‘Door met de regio in gesprek te gaan en begeleiding te verbeteren, help je werklozen aan werk en werkgevers aan tekorten oplossen. Vaak is er maar een klein zetje nodig,’ ziet Joost. Dat gaat niet altijd van een leien dakje. ‘Vaak lijken instanties verschillende talen te spreken, zien werklozen door de bomen het bos niet meer of is er weerstand. Maar wat ik heb gemerkt is dat, als je ze met elkaar om een tafel zet, die weerstand verdwijnt. Ontmoeting werkt tegen vooroordelen.’

Joost merkt door samenwerking te faciliteren dat iedereen op ideeën komt waar ze normaal gesproken niet op komen. ‘En dat niet alleen, je creëert een gedeelde visie en gemeenschappelijke doelen, in plaats van dat iedereen het net even anders doet. Hierdoor ontstaat begrip en zicht op waar iedereen mee bezig is, wat er nodig is en wat de belangen zijn.’

‘Als je denkt vanuit je eigen taak of de ene wet die je moet uitvoeren, dan beperk je jezelf onnodig. Zo zijn er jongeren zonder diploma die wél willen werken, maar niet aan de slag mogen daarom. Laat deze jongeren bijvoorbeeld werken en studeren tegelijkertijd. Of geef ze de kans om eerst uit te vogelen of een baan bij ze past voordat ze een diploma moeten halen. Door lijntjes kort te houden en het individu te zien, kom je op innovatieve oplossingen die iedereen ten goede komt.’

Van oogkleppen hebben niet alleen organisaties last: ‘De verleiding om als individu je eigen pad te bewandelen is groot, maar daardoor kan iemand essentiële ondersteuning missen! Als je bijvoorbeeld op zoek bent naar je eerste baan, is dat al spannend en als je dan ook nog een beperking hebt, dan is het nóg moeilijker.’ Joost heeft gemerkt dat een aanspreekpunt dan goed werkt. ‘Iemand die je door het oerwoud aan eisen, regels en etiquette helpt. Vaak is één gesprek al voldoende.’

Regio Zwolle krimpt

In de regio Zwolle is het nog belangrijker talent te vinden, behouden en benutten. Er is namelijk een demografische krimp in de regio. ‘En daarnaast is de verlokking om naar de randstad te gaan groot. Individuele bedrijven, en zeker mkb’s, waar we er bovengemiddeld veel van hebben in deze regio, hebben vaak geen geld voor een HR-afdeling die daar bovenop zit. Als we als regio samen optrekken, vang je dat af. Het lectoraat heeft ook meegewerkt aan tools (opent in nieuw tabblad)zodat bedrijven en studenten niet het wiel opnieuw hoeven uit te vinden.’

Dat is niet het enige wat een bedrijf kan doen: ‘Om aantrekkelijk te blijven voor werknemers moet je als organisatie weten waar je voor staat en hoor je betekenis te geven aan werk. Door alleen te focussen op winstmaximalisatie, haal je de menselijke maat eruit en dat is op lange termijn niet goed voor werknemers en voor het bedrijf. De druk wordt opgevoerd en dat merk je aan de samenleving. Zo heeft één op de zeven Nederlanders last van angststoornissen(opent in nieuw tabblad).’

Talenten en gebruiksaanwijzingen

Van jongs af aan heeft Joost van dichtbij gezien hoe maatschappelijke betrokkenheid samen kan gaan met ondernemerschap. ‘Ik kom uit een ondernemersgezin waar ik heb geleerd hoe je als ondernemer onderdeel uitmaakt van een samenleving en hoe je met al die verschillende medewerkers goed kan omgaan. Iedereen heeft uiteindelijk zijn of haar eigen gebruiksaanwijzing, maar ook eigen talenten en kwaliteiten. En het is een ‘win-win’ als daar rekening mee wordt gehouden. Ik heb bijvoorbeeld vertrouwen nodig vanuit mijn omgeving en ik heb in het verleden ook een andere weg bewandeld om Engels te leren. Dat is een kwetsbaarheid, alhoewel dat niet in verhouding staat tot wat anderen mensen meemaken.’

Joost pleit ervoor om het meer te hebben over wat werknemers nodig hebben. ‘Ben je snel overprikkeld? Vind je het prettig om afwisseling te hebben in je werk? Laten we het niet alleen over talenten hebben, maar ook over gebruiksaanwijzingen. Als dat gebeurt, kan je spreken van inclusief werkgeverschap.’

‘Veel werkgevers zijn op zoek naar de alleskunner, maar daar kan je beter niet alleen op mikken. Er is tegenwoordig te veel om te weten en bovendien áls iemand dan alles kan, is het ontzettend lastig om die vast te houden. Dus dat is niet altijd realistisch. En erger nog: als je ernaar vraagt in een vacature, dan zal veel talent niet solliciteren. Dat talent vinden is dé uitdaging van werkgevers nu.’

Soort zoekt soort

Het klinkt makkelijk, diversiteit en inclusie, maar in de praktijk is het soms lastig. ‘Er is een reden waarom Nederlanders in het buitenland sneller optrekken met andere Nederlanders die ze daar ontmoeten in plaats van lokale bewoners. Iedereen heeft de neiging om zijn eigen soort mensen op te zoeken. En dat is omdat het lastiger is om mensen die niet van jouw geslacht, achtergrond of ervaringen te begrijpen. Dat zorgt voor miscommunicatie, onbegrip en terughoudendheid. De kunst is dan om nieuwsgierig te zijn, vragen te stellen en open te staan om je aan te passen en het niet te doen zoals je het gewend bent. Soms weet je het niet. En dat is oké.’

Dat betekent niet dat iedereen dan maar overal moet worden aangenomen. ‘Inclusief werkgeverschap betekent niet alleen maar accommoderen en 'ja' zeggen. Het vraagt om bewuste keuzes en om creativiteit. Zo kan gekeken worden of de functie aangepast kan worden. Bijvoorbeeld door het opdelen van taken over verschillende personen. Maar bovenal is het is de juiste persoon op de juiste functie of takenpakket zetten, ondanks ongemak of onervarenheid.’