Een leraar moet de kwaliteiten hebben waarmee hij continu bijdraagt aan de sociaal verantwoordelijke ontwikkeling van zijn leerlingen.
Het lectoraat Pedagogische Kwaliteit van het Onderwijs bestaat sinds 2004 bij Windesheim. Yvonne Leeman is vanaf het begin aan het lectoraat verbonden. De eerste 5 jaar werkte ze in een duofunctie samen met lector Wim Wardekker. Daarna was lector Femke Geijsel haar partner. Per 1 januari 2014 is het lectoraat aan zijn derde termijn begonnen. Nu alleen met lector Yvonne Leeman (0,5) die tegelijkertijd voor een halve weektaak aan de Universiteit voor Humanistiek (Utrecht) verbonden is.
Binnen het lectoraat ontwikkelen en onderzoeken we het onderwijs vanuit het perspectief van pedagogische kwaliteit. Dit perspectief is geënt op de overtuiging dat de persoonsvormende doelen van onderwijs ertoe doen en dat de kwaliteit van onderwijs gedragen wordt door de samenhangende kwaliteit van leraren, inhouden, didactische werkwijzen, relaties tussen leraar en leerling(en), collegiale relaties, schoolcultuur en organisatie.
Gesprekken en reflectie over pedagogische kwaliteit
Bij elk onderzoek of elke ontwikkel- en ontwerpactiviteit zijn er gesprekken en reflectie mogelijk over de betekenis van pedagogische kwaliteit voor de doelen, het onderwerp, de inbedding in het onderwijs en de professionaliteit van de leraar. Zo’n gesprek wordt gekenmerkt door het verwoorden, doordenken en afwegen van alternatieven die verbonden zijn met pedagogische onderwijsidealen en de specifieke context. Het steeds opnieuw leren over en concretiseren van het perspectief van pedagogische kwaliteit vormen de kern van de werkwijze van het lectoraat. Deze telkens terugkerende betekenisgeving aan de pedagogische kwaliteit van het onderwijs is een specifieke invulling van het thema normatieve professionalisering dat centraal staat in het educatieve onderzoeksprogramma van Windesheim.
Uitgaande van pedagogische kwaliteit wil het lectoraat een bijdrage leveren aan het realiseren van betekenisvol onderwijs waarin kinderen en jongeren zich zodanig ontwikkelen dat hun (formele) leerresultaten goed zijn en hun ontwikkeling voor henzelf en de samenleving van belang en waardevol is. Centraal staat daarin de ontwikkeling tot autonome, goed geïnformeerde, breed gevormde en sociaal verantwoordelijke deelnemers aan de samenleving. Alle aspecten van onderwijs en school kunnen daarbij betrokken zijn, zoals een schoolcultuur met aandacht voor elkaar, een breed aanbod van binnen- en buitenschoolse participatiemogelijkheden, dialogische en onderzoekende onderwijsvormen en een actieve verbinding van het curriculum met maatschappelijke vraagstukken.
Het onderzoeksterrein van het lectoraat is breed. Het onderzoek levert zowel een bijdrage aan wetenschappelijke kennis als aan onderwijsverbetering en de professionele ontwikkeling van leraren. Onderdeel van die professionalisering is het ontwikkelen van een brede beroepsidentiteit, die de verantwoordelijkheid voor de persoonlijke ontwikkeling van kinderen en jongeren, onderwijs- en schoolontwikkeling en de kwaliteit van samenleven omvat. De werkwijze van het lectoraat is onderzoekend, ontwikkelend en professionaliserend. Kenmerkend zijn doelgerichtheid, systematische aanpak, reflectie op goed onderwijs, het stellen van pedagogische vragen bij gangbare denk- en werkwijzen, en het ontwikkelen van nieuwe/bijgestelde inhoud, didactiek en professionele denk- en werkwijzen.
Onderzoekslijnen
Er zijn twee samenhangende onderzoekslijnen ontwikkeld. De eerste richt zich op het denken en handelen van leraren en hun professionele ontwikkeling op het gebied van pedagogische kwaliteit van het onderwijs. De tweede lijn richt zich op de concretisering van pedagogische kwaliteit in vakken, vormingsgebieden en onderwijsaanpak. Binnen die lijn is speciaal aandacht voor actuele thema’s op het gebied van brede vorming, zoals burgerschapsvorming, samenleven in pluriformiteit en beroepsidentiteitsontwikkeling.
De lijnen zijn:
1. Denken en leren van leraren over pedagogische kwaliteit van het onderwijs
2. Concretisering van pedagogische kwaliteit in vakken, vormingsgebieden en onderwijsaanpak
Leergemeenschap: Met verhalen stevig in de superdiverse wereld komen staan
Het lectoraat Pedagogische Kwaliteit van het Onderwijs heeft samen met Fedor de Beer (Hogeschool van Arnhem en Nijmegen) in 2015 een leergemeenschap opgericht om samen op onderzoekende en ontwerpende wijze te werken met verhalen in het onderwijs. Ons onderwijsdoel is de jeugd beter voor te bereiden op het samenleven in de superdiverse wereld van vandaag.
Daarnaast hopen we via de leergemeenschap praktijkkennis te vergaren over het werken met verhalen en het tegelijkertijd professionaliseren van leraren, zodat zij in hun lessen gebruik kunnen maken van verhalen over samenleven in diversiteit. We hebben gekozen voor een vakgerichte aanpak. Bij de start in 2015 waren diverse lerarenopleiders vanuit Windesheim bij deze leergemeenschap betrokken: geschiedenis (Karin Haar: Pabo), Nederlands (Erna van Koeven: masters; Floor van Renssen: voortgezet onderwijs) en moderne vreemde talen (Willine Sonnenberg: voortgezet onderwijs). Inmiddels hebben leraren en opleiders van andere scholen en opleidingen zich bij de leergemeenschap aangesloten.
Lees meer
Binnen het lectoraat werken twee promovendi en ervaren en beginnend onderzoekers. De meesten combineren het opleiden van leraren met het doen van onderzoek. De kenniskring komt elke maand voltallig bij elkaar voor het bespreken van literatuur, het bespreken van lopend onderzoek binnen het lectoraat en het ontwerpen en bespreken van vormen van kenniscirculatie naar opleidingen en werkveld.
Samenstelling
De basisformatie van de kenniskring bestaat uit een lector (0,5) en 5 lerarenopleiders van Windesheim (ieder voor 0,2). Dat zijn Karin Haar (Pabo), Job Morsink (Pabo), Floor van Renssen (Lerarenopleiding Voortgezet Onderwijs), en Willine Sonnenberg (Lerarenopleiding Voortgezet Onderwijs).
De basisformatie is aangevuld met lerarenopleiders/onderzoekers die verbonden zijn aan het kenniscentrum. In 2015 waren dat Annoesjka Boersma, Edith Roefs en Erna van Koeven. De kenniskring kent daarnaast opleiders (zonder formatie), die uit interesse en belang voor hun werk deelnemen.
Leerlingen zijn echte mensen!
Geijsel, F. (2011). Leerlingen zijn echte mensen! Onderzoekend werken aan pedagogische kwaliteit - Met een inleiding van Yvonne Leeman (Lectorale rede in verkorte vorm uitgesproken bij de aanvaarding van het lectoraat Pedagogische Kwaliteit van het Onderwijs aan de Christelijke Hogeschool Windesheim te Zwolle). Zwolle: Windesheim.
Download de lectorale rede
Onderwijs met pedagogische kwaliteit
Leeman, Y., & Wardekker, W. (2004). Onderwijs met pedagogische kwaliteit (Lectorale rede in verkorte vorm uitgesproken bij de aanvaarding van het lectoraat Pedagogische opdracht van het onderwijs aan de Christelijke Hogeschool Windesheim te Zwolle op woensdag 6 oktober 2004). Zwolle: Windesheim.
Download de lectorale rede
