Expertisecentrum Familiebedrijven

Zonder wrijving geen glans

In dit project leren we familiebedrijven hoe ze kunnen navigeren in spannende familiegesprekken met als doel de spanningen bij rolveranderingen niet te hoog te laten oplopen en daarmee de continuïteit van het familiebedrijf te waarborgen. Als het goed gaat met het bedrijf, gaat het goed met de familie en andersom. Goede relaties in de familie werken positief op het bedrijf, terwijl relaties onder spanning juist negatief kunnen uitwerken.
Op bedrijfsniveau kunnen spanningen leiden tot stilstand omdat het bedrijf stuurloos wordt en bijvoorbeeld beslissingen en investeringen worden uitgesteld. Hierdoor komt uiteindelijk de continuïteit van het bedrijf op het spel te staan. 

Een van de ondernemers die we in het verleden spraken merkte het volgende op: 
“Het is moeilijk om de rollen die mijn vader en ik samen spelen goed gescheiden te houden. Hij is aandeelhouder, oud-bestuurder, adviseur en ook mijn vader. We moeten wel weten welke pet we op hebben als we met elkaar praten.” 

De vraag die voor ons ligt is dan ook hoe we familiebedrijven kunnen leren beter om te gaan met spanningen in het bedrijf bij rolverandering en belangrijker nog, hoe ze kunnen voorkomen dat er ruzie ontstaat. 

Doel onderzoek

Met dit project beogen we de continuïteit van mkb-familiebedrijven te waarborgen door ondernemers en hun adviseurs vaardiger te maken in het (h)erkennen en omgaan met spanningen en verschillen als gevolg van rolveranderingen. Zoals bijvoorbeeld bij bedrijfsopvolging. 

We reken ondernemende families tools aan, zodat zij weten hoe ze moeten omgaan met spanning die ontstaan als gevolg van verandering van rollen. Met behulp van de uitkomsten van het onderzoek verbreden we de kennis van familiebedrijven. Dit doen we met behulp van gesprekskaarten, een video met tekst en uitleg, een rollenspel, door diverse cases vast te leggen en te bespreken, door middel van een masterclass en een werkboek.

De thematiek wordt breed geagendeerd door ontwikkelde kennis en tools onder te brengen in bijvoorbeeld: 

•    In de praktijk | via het Nederlands Gilde Familiebedrijfsspecialisten door het ontwikkelen van een masterclass
• In het onderwijs | de ontwikkeling van een mini-minor (15 ECTS) op dit thema
• In de wetenschap | met vakbladartikelen en een wetenschappelijk paper

We doen dit met behulp van de principes van waarderend communiceren, een methodiek om in complexe situaties met verschillen om te gaan. We passen hier bestaande tools toe, zoals bijvoorbeeld de fasen van inzicht, overzicht en uitzicht van de ‘WaardeRing(opent in nieuw tabblad)’.

Het project sluit aan bij KIA 6 (Maatschappelijk Verdienvermogen) en de route ‘Tussen conflict en coöperatie’ van de Nationale Wetenschapsagenda.

• Status: lopend project van november 2023 – november 2025
• Duur van het project: 2 jaar
• Thema: continuïteit familiebedrijven waarborgen door middel van conflicthantering
• Partners: Lectoraat Human Communication Development van Hogeschool van Arnhem en Nijmegen, NederlandsGilde van Familiebedrijfsspecialisten, Instituut voor Familiebedrijfskunde, Een Ander Geluid, Een andere kijk op de zaak, Janus Legal & Mediation, Rini te Velthuis Mediation & Ontwikkeling, Marjon Bosma Jurist en Mediator
• Opdrachtgever: Regieorgaan SIA via de RAAK-mkb regeling

Meer weten? Neem contact op met:

Erik Veldhuizen, hg.veldhuizen@windesheim.nl(opent in nieuw tabblad), 0884699906(opent in nieuw tabblad)

of familybusiness@windesheim.nl(opent in nieuw tabblad), 0884698426(opent in nieuw tabblad) 

Nieuwsupdates ontvangen? 

Klik hier om je aan te melden.

Dit is een praktijkgericht onderzoek naar communicatiestrategie en reputatiemanagement van familiebedrijven. Door de toename van vergelijkingsopties op het internet wordt het steeds moeilijker om je te onderscheiden van de concurrentie. Consumenten hebben een ruime keuze uit hoogwaardige producten en diensten en de leveranciers daarvan, waarover ze zich gemakkelijk positief of negatief kunnen uitlaten via hun reviews. Bedrijven staan als gevolg van deze ontwikkelingen voor de uitdaging om de consumenten op een andere manier aan zich te binden dan met hun corebusiness. Ze moeten excelleren in hun product- en dienstenaanbod en zich tegelijk op andere manieren onderscheiden van hun concurrenten.

Communicatiestrategie 

Het belang van een goed reputatiemanagement, inclusief een effectieve communicatiestrategie, is hiermee nog groter geworden. Aanleiding van dit project was de vraag van mkb-familiebedrijven binnen de hospitality-sector of hun status als familiebedrijf, en daarmee dus hun familie-identiteit, van toegevoegde waarde kan zijn voor een versteviging van hun reputatie en hoe zij deze identiteit dan op een goede manier kunnen vertalen in de communicatie. Er was nog weinig kennis over reputatiemanagement binnen het mkb. Bovendien ontbrak het inzicht in hoe de familie hierbij betrokken kan of moet worden. In dit onderzoek werkte het lectoraat Familiebedrijven samen met Saxion, Nyenrode Business Universiteit, Koninklijke Horeca Nederland, JongRECRON en 12 mkb-familiebedrijven. 

Reputatiemanagement familiebedrijven

Het doel was om met projectpartners kennis en inzicht te verwerven over reputatiemanagement van familiebedrijven in de hospitality-sector, met name over de manier waarop de unieke, aan de familie gelieerde, identiteit benut kan worden in de communicatie. Het resultaat is een instrument waarmee familiebedrijven communicatiebeleid kunnen ontwikkelen dat past bij hun stakeholders, dat stevig geworteld is in de identiteit van het bedrijf en dat draagvlak heeft bij alle betrokkenen.

Door de actiegerichte aanpak van dit onderzoek werden de bedrijfseigenaren en betrokken familieleden in staat gesteld mogelijkheden en onmogelijkheden voor hun eigen bedrijf te verkennen en afspraken te maken over de inhoud en aard van gedrag en communicatie met stakeholders. Hiermee konden zij de effectiviteit van hun communicatie vergroten, waarmee ze hun reputatie en uiteindelijk hun concurrentiepositie versterken.

• Status: afgerond project
• Duur van het project: najaar 2018 tot voorjaar 2022
• Partners: Saxion, Nyenrode Business Universiteit, Koninklijke Horeca Nederland, JongRECRON en 12 mkb-familiebedrijven
• Het onderzoek is mede mogelijk gemaakt door Regieorgaan SIA

Uitkomsten

Het werkboekje 'Gastvrij in (familie)bedrijf!'(opent in nieuw tabblad) biedt familiebedrijfsondernemers in de gastvrijheidssector handvatten voor de afstemming van hun communicatie en andere bedrijfsonderdelen op hun gasten. Het boekje geeft inzicht in de identiteit van bedrijf en familie en de wenselijkheid van een familiebedrijfsprofilering. Ondernemers kunnen vervolgens per bedrijfsonderdeel nagaan welke verbeteringen zij zouden kunnen aanbrengen om hun uitstraling aan te laten sluiten op het door hen gewenste klantsegment.

Lees ook onze blog over dit onderwerp.

Meer weten? Neem contact op met:

Albertha Wielsma, projectleider

a.wielsma@windesheim.nl(opent in nieuw tabblad)

of bel het algemeen nummer 0884698426(opent in nieuw tabblad)

Een harmonieuze bedrijfsoverdracht in de agrarische sector is niet altijd even vanzelfsprekend en kan een hoop gedoe opleveren als er te weinig aandacht is geweest voor de emotionele aspecten van de bedrijfsopvolging. Binnen dit project hebben we daarom twee jaar lang agrarische families begeleid en ondersteund in hun opvolgingsproces. De focus lag hierbij op de ‘zachte kant’ van bedrijfsopvolging. 

In de agrarische sector lopen gezin en bedrijf, persoonlijke en zakelijke relaties vaak door elkaar. Het is een complex proces met gevolgen voor bedrijf en familie. Een succesvol opvolgingsproces zorgt voor bedrijfscontinuïteit en alle familiebanden blijven intact. Maar gebeurt dit onzorgvuldig, dan vergroot dat het risico op slechtere zakelijke prestaties of zelfs op ruzie binnen de familie. Daarom is, naast de zakelijke afwikkeling, ook aandacht voor het sociale en emotionele aspect zo belangrijk. 

Aan het project hebben 15 agrarische families deelgenomen. In samenwerking met de families hebben we de belangen en behoeften van familieleden in kaart gebracht: van de opvolgers, overdragers, partners en niet-opvolgers. Vervolgens hebben we met de kennis die we hebben opgedaan een concreet stappenplan ontwikkeld voor de ‘zachte’ kant van opvolging in het agrarische bedrijf. 

We zijn dit project gestart vanuit het beleidsprogramma Duurzame Bedrijfsopvolging. Dit programma is een initiatief van het Nederlands Agrarisch Jongeren Kontakt (NAJK) en het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV) en heeft als doel om het aantal succesvolle bedrijfsoverdrachten te verhogen.

• Status: afgerond project
• Duur van het project: 2 jaar, 2020-2022
• Thema: de familiedimensie in de advies- en kennisinfrastructuur voor agrarische bedrijfsopvolging
• Partners: hogeschool Van Hall Larenstein, Aeres Hogeschool, Fries Sociaal Planbureau, het Nederlands Agrarisch Jongeren Kontakt (NAJK) en LTO Noord en agrarische familiebedrijven
• Het onderzoek is mede mogelijk gemaakt door Regieorgaan SIA

Uitkomsten

Een succesvolle bedrijfsopvolging vraagt om betrokkenheid van de hele familie. Dit begint met de bereidheid tot een open familiegesprek.  Hiervoor hebben we een werkboek samengesteld met handvatten, inzichten, opdrachten, een scan en praktijkervaringen, waarmee boerengezinnen zelf aan de slag kunnen en waarmee ze elkaars wensen, behoeften en verwachtingen in kaart kunnen brengen. 

Het doel van het werkboek is om te ondersteunen, maar ook om families sterker en zelfredzamer te maken. Het werkboek kan bovendien helpen om de hulpvraag aan een adviseur helder te krijgen. 

De resultaten uit het onderzoek worden eveneens beschikbaar gesteld voor het onderwijs. Zo hebben we spelvormen ontwikkeld om moeilijke en relationeel ingewikkelde onderwerpen nog beter bespreekbaar te maken in het agrarisch onderwijs. Daarnaast wordt het onderzoek gebruikt binnen agrarische scholen om zo het curriculum over de zachte kant van bedrijfsopvolging te versterken. 

Klik hier voor het werkboekje ‘Bedrijfsopvolging is een familiezaak’(opent in nieuw tabblad). Het werkboek biedt veel handvatten voor agrarische families om samen het goede gesprek te voeren. De bijbehorende opdrachten(opent in nieuw tabblad) zijn ook afzonderlijk te downladen. Lees ook ons blog over dit thema.

Meer weten? Neem contact op met:

Bart Hoogeboom, onderzoeker Familiebedrijven

b.hoogeboom@windesheim.nl(opent in nieuw tabblad)

of bel het algemeen nummer 0884698426(opent in nieuw tabblad)

Familiebedrijven hebben specifieke kenmerken, zoals de identiteitsoverlap tussen de familie en het bedrijf of de langetermijnoriëntatie. Dit soort kenmerken kunnen grote invloed hebben op de reputatie van het bedrijf. Albertha Wielsma doet promotieonderzoek naar corporate reputatiemanagement door familiebedrijven in het mkb. Daarbij richt ze zich op de rol van de familie-identiteit en het familie-eigenaarschap, met name in de gastvrijheidssector.

Doel van het onderzoek

De doelstelling van het onderzoek is om kennis en inzicht te verwerven over het reputatiemanagement van familiebedrijven in de hospitality-sector, met name over de manier waarop de unieke (aan de familie gelieerde) identiteit benut kan worden in de communicatie. Daarnaast heeft het onderzoek ten doel familiebedrijven die daarvoor kiezen, praktische handvatten te bieden voor het benutten van hun familiale karakter in de communicatie.

De aanleiding

Tot de 21ste eeuw konden bedrijven (tot op zekere hoogte) zelf bepalen welke informatie over hen naar buiten kwam, in welke mate en via welke kanalen. Door de opkomst van interactieve, digitale communicatieplatformen is deze controle sterk verminderd. Daardoor is de rol van stakeholders verschoven van informatieontvangers naar informatiezenders en -verspreiders. Stakeholders zijn hierdoor enorm belangrijk geworden voor de beeldvorming rondom een bedrijf. Dat geldt niet alleen voor externe stakeholders, maar ook voor interne. Ook eigenaren en werknemers zijn immers op allerlei communicatieplatformen actief. Om te overleven moeten bedrijven hun stakeholders dus niet alleen als consument, maar ook als ambassadeur aan zich weten te binden. Het leveren van kwaliteit is daarvoor weliswaar een belangrijke voorwaarde, maar niet voldoende voor een duurzame relatie met stakeholders. 
Familiebedrijven hebben dankzij hun (soms al generaties lange) connectie met de familie een unieke en onderscheidende identiteit. Dit maakt hen vaak authentiek en geloofwaardig in de ogen van klanten, potentiële arbeidskrachten en andere stakeholders. Toch kiezen lang niet alle bedrijven ervoor deze kans te benutten en zich nadrukkelijk als familiebedrijf te profileren. Bedrijven die dat wel doen, verschillen in de mate waarin en de manier waarop ze zich profileren. 

Achtergrond

Het midden- en kleinbedrijf is nog ondervertegenwoordigd in zowel het wetenschappelijke onderzoek naar familiebedrijven als het onderzoek naar reputatie. Daarbinnen is de gastvrijheidssector om twee redenen erg interessant voor dit onderzoek. Ten eerste is het gebruik van internet een belangrijke trend. Reizigers zoeken, delen en becommentariëren reisverhalen via blogs, online communities (Facebook, Tripadvisor) en sharing sites (Flickr, Youtube). Een slechte review heeft dan ook grote impact. Ten tweede is de gastvrijheidssector bij uitstek de sector waarin de identiteitsoverlap op de werkvloer zichtbaar en voelbaar is voor zowel interne als externe stakeholders. Door het directe contact met gasten en de vaak ruime openingsuren vloeien werk en privéleven in elkaar over. Ook de overeenkomst tussen bedrijfs- en familiale waarden op het gebied van gastvrijheid, veiligheid en hygiëne versterken de overlap tussen bedrijf en familie. Het spanningsveld tussen bedrijfsbelangen en familiebelangen ligt in deze sector dan ook aan de oppervlakte. 

Publicaties

Wielsma, A. J. (2015). Corporate reputation and the family business. In M. Nordqvist, L. Melin, M. Waldkirch, & G. Kumeto (Eds.), Theoretical Perspectives on Family Businesses (pp. 233-252): Edward Elgar Publishing.
Wielsma, A. J., & Brunninge, O. (2019). “Who am I? Who are we?” Understanding the impact of family business identity on the development of individual and family identity in business families. Journal of Family Business Strategy, 10(1), 38-48.

 

• Status: lopend
• Duur van het project: tot 2022
• Partners: Nyenrode University, Hogeschool Saxion, Jong Recron, Koninklijke Horeca Nederland

Meer weten over dit onderzoeksthema? Neem contact op met:

Albertha Wielsma via a.wielsma@windesheim.nl (opent in nieuw tabblad)

Ondernemen met meerdere eigenaren

Om te kunnen groeien en overleven zijn veel mkb-familiebedrijven aangewezen op vormen van zelf-financiering. Vaak wordt hierbij onvoldoende nagedacht over het onderscheid tussen de verschillende rollen die familieleden kunnen hebben als ze met hun vermogen in het bedrijf zitten. Zo kan een familielid de rol van eigenaar of andere vermogensverschaffer hebben, maar ook de rol van bijvoorbeeld directielid of werknemer.

Hierdoor kan er onduidelijkheid ontstaan over onderwerpen zoals besluitvorming, rendement op vermogen, zeggenschap en beloningsstructuren, waardoor op termijn conflicten kunnen ontstaan. Daarnaast kan de besturing van ondernemingen door de verschillende belangen van vermogensverschaffers in negatieve zin worden beïnvloed en kan dit (op termijn) de continuïteit, wendbaarheid en groei van ondernemingen in gevaar brengen.

Zowel in de praktijk als in onderzoek ontbrak het aan de nodige kennis over hoe met deze problematiek rondom gedeeld eigenaarschap kan worden omgegaan.

Het doel was om aan de hand van praktijkonderzoek met alle projectpartners nieuwe kennis te ontwikkelen rond zelf-financiering en de rol van de verschillende eigenaren om zo de besluitvorming in mkb-familiebedrijven te verbeteren. 

Eigenaarsplan

Om bedrijven te helpen ondernemen met meerdere eigenaren hebben we in dit project gewerkt met het eigenaarsplan. Een eigenaarsplan is een instrument om het gesprek tussen eigenaren op gang te brengen en conflictsituaties voor te zijn. Het geeft richting door in te gaan op de gezamenlijke visie van de eigenaren, afspraken vast te leggen over besluitvorming en governance, communicatie en de overdacht van eigendom. 

Een tastbare opbrengst van het project is een gesprekskaartenset voor eigenaren. Met behulp van de gesprekskaarten kunnen bedrijven met meerdere eigenaren worden geholpen bij het opstellen van een eigenaarsplan. 

Met de kennis die uit dit project is voortgekomen en met behulp van het eigenaarsplan wordt het handelingsvermogen van eigenaren en directieleden vergroot en zelf-financiering als mogelijke financieringsbron effectiever, zo is in de praktijk gebleken. 

• Status: afgerond project
• Duur van het project: 1 mei 2018 tot 30 juni 2022 
• Partners: Hogeschool Utrecht, Hogeschool van Amsterdam, CUMELA, de Jong & Laan en mkb-familiebedrijven
• Mede mogelijk gemaakt door Regieorgaan SIA

Uitkomsten

Voor meer informatie verwijzen we naar de publicatie ‘Ondernemen met meerdere eigenaren – Het eigenaarsplan als kompas voor de toekomst’(opent in nieuw tabblad). 

Hierin beschrijven we de uitdagingen die gedeeld eigenaarschap met zich meebrengen en wat het eigenaarsplan kan betekenen voor de bedrijfsvoering en het verbeteren van de onderlinge relatie tussen eigenaren. We reiken handvatten aan om zelf aan de slag te gaan met het eigenaarsplan en geven een inkijkje in drie familiebedrijven die hebben deelgenomen aan het onderzoek. Zij hebben het eigenaarsplan leren gebruiken als kompas voor de toekomst. 

Bekijk ons filmpje(opent in nieuw tabblad) over dit thema. Een pdf van de gesprekskaarten is op te vragen via familybusiness@familiebedrijven.nl(opent in nieuw tabblad).

Meer weten? Neem contact op met:

Erik Veldhuizen, associate lector Familiebedrijven
hg.veldhuizen@windesheim.nl(opent in nieuw tabblad)

of bel het algemeen nummer 0884698426(opent in nieuw tabblad)

Agrarische ondernemers en hun naaste familieleden wonen en werken veelal op eenzelfde locatie. Beslissingen over de toekomst van het bedrijf – zoals de bedrijfsopvolging – worden vaak genomen aan de keukentafel. Door de toenemende complexiteit van bedrijfsvoering en maatschappelijke ontwikkelingen neemt de behoefte aan advies en ondersteuning bij bedrijfsopvolgingsvraagstukken bij agrarische mkb-familiebedrijven toe. Het doel van dit project was om instrumenten te ontwikkelen voor agrarische bedrijfsopvolging.

Balans tussen bedrijfsbelang en familiebelang

Vragen rond agrarische bedrijfsopvolging richten zich zowel op het bedrijf en de familie als op het vinden van een goede balans tussen familie en bedrijf. Hierover is te weinig kennis beschikbaar. Bestaand instrumentarium is vooral gericht op juridische en financieel-economische aspecten, en niet (ook) op het proces zelf en de familiale aspecten. Dit project richt zich op het ontwikkelen van nieuwe kennis over hoe het opvolgingsproces zodanig kan worden vormgegeven, dat al de belangen van de familieleden (het individu), van de familie én van het bedrijf in balans kunnen worden gebracht. Hierbij wordt nadrukkelijk rekening gehouden met het onderscheid tussen overdracht van leiding en overdracht van eigendom. 

Opbrengsten

Het onderzoeksproject heeft geresulteerd in de praktijkpublicatie Agrarische bedrijfsopvolging: een project voor de hele familie. In deze publicatie vertellen enkele families wat deelname aan het project voor hen heeft opgeleverd. Tijdens het project is onder andere gewerkt met het WaardeNspel (ontwikkeld door Aeres Hogeschool Dronten) en het Belangenspel Leef je in, Leef je uit (ontwikkeld door hogeschool Windesheim) en is met projectdeelnemers een begin gemaakt met het opstellen van een familiestatuut. De opgedane kennis wordt zowel bij bedrijven binnen als buiten de agrarische sector toegepast en gebruikt in het onderwijs van Windesheim en Aeres Hogeschool Dronten.

Dit onderzoek sluit aan bij eerdere projecten, waarbij is gekeken naar de rol van vrouwen in agrarische familiebedrijven en naar de intenties van jongeren uit agrarische familiebedrijven om het bedrijf over te nemen. 

• Status: afgerond project
• Duur van het project: 1 oktober 2015 t/m 31 december 2017
• Omvang: 2 jaar project met 15 agrarische bedrijfsfamilies
• Partners: Agrarische Hogeschool Dronten - kenniscentrum Agrofoods en ondernemen, NAJK - Nederlands Agrarisch Jongeren Kontakt, LTO-Noord
• Opdrachtgever: SIA RAAK-mkb

Meer weten? Neem contact op met:

Jelle Bouma, onderzoeker lectoraat Familiebedrijven
E-mail: jelle.bouma@windesheim.nl(opent in nieuw tabblad)

Bedrijfsopvolging. Een onderwerp waar veel bedrijfsfamilies mee worstelen. Zonder dat ouders het merken of bedoelen, beïnvloeden zij hun kinderen in hun keuze. In haar proefschrift deed Mira Bloemen-Bekx hier onderzoek naar. De titel van het proefschrift is Enriching the early phases of the succession process: the role of social mechanisms in business families’.                       

Over het proefschrift

De drie studies in dit proefschrift verrijken de kennis over de vroege fases van het opvolgingsproces. En gaan dieper in op de sociale mechanismes binnen het gezin in deze vroege fase. 

Voor bedrijfsfamilies die het bedrijf willen doorzetten in de familie, is het belangrijk dat hun kinderen al vroeg een band krijgen met het bedrijf. Want carrière-intenties vormen zich vaak al op jonge leeftijd. Toch vinden veel ouders het in die vroege fase moeilijk om de langetermijnvisie voor het bedrijf met hun kinderen te bespreken. Net als hun wensen en zorgen, omdat de kinderen meestal nog op school zitten en te jong zijn voor een actieve rol in het bedrijf. Ook willen ze hun kinderen ruimte en vrijheid geven om eigen talenten en interesses te ontdekken. In de vroege fases van het opvolgingsproces, geven bedrijfsfamilies daarom vaak de voorkeur aan een meer informele of intuïtieve manier om hiermee om te gaan. 

Er zijn altijd processen tussen ouders en kinderen die het gedrag van kinderen beïnvloeden. In het geval van families die het bedrijf willen doorzetten in de familie, kunnen ouders informele mechanismes gebruiken om de emotionele betrokkenheid van hun kinderen bij het bedrijf te vergroten. Deze processen, ook wel ‘sociale mechanismes’ genoemd, beïnvloeden het denken en doen van het kind. 

Waarom dit onderzoek?

De nieuwe inzichten vullen verdere kennis aan van de huidige academische literatuur rondom het opvolgingsproces, sociale mechanismes en de familiecontext. Door deze kennis ontstaat er meer begrip van de bedrijfsfamilies als drijvende krachten achter economische groei, ondernemerschap en innovatie. En draagt het bij aan het wetenschappelijke debat rondom deze thema’s en biedt het onderzoekslijnen voor toekomstig onderzoek.
 
Daarnaast levert het praktijkgerichte inzichten op die van waarde kunnen zijn voor families, hun bedrijven en hun adviseurs. Maar ook voor docenten en studenten op het gebied van ondernemerschap en familiebedrijven. Dit proefschrift illustreert onder andere hoe de familiecontext invloed heeft op het gedrag van jongvolwassenen.

Publicaties

Samenvatting PhD Mira Bloemen-Bekx(opent in nieuw tabblad)

• Status: afgerond
• Duur van het project: september 2013-december 2019
• Partners: Universiteit van Hasselt

Dit onderzoeksproject ging over het versterken van ‘goed bestuur’ binnen familiebedrijven. Verrijkt met adviezen, best practices en instrumenten waarmee familiebedrijven de bestuursstructuur kunnen versterken.

Over het onderzoek

Met dit onderzoek richtten we ons op hoe familiebedrijven ‘goed bestuur’ kunnen organiseren. En hoe en waarom daarbij de keuze voor bepaalde instrumenten wordt gemaakt. Want welke opdracht en taken geef je een Raad van Advies? Wat regel je in een Familiestatuut? En hoe flexibel is dat? 

Ondernemers willen continuïteit en waar mogelijk groei. Er komt veel op hen af. De economische situatie, concurrentie, innovaties en personeelsaangelegenheden zijn slechts een paar voorbeelden. Bij familiebedrijven spelen daarnaast ook nog specifieke zaken. Denk bijvoorbeeld aan bedrijfsopvolging of mogelijke conflicten tussen familiebelang en bedrijfsbelang. 

Instrumenten van ‘goed bestuur’ bieden deze ondernemers de mogelijkheid om de kans op interne conflicten te minimaliseren, opvolging of overname te ondersteunen en in goede banen te leiden en het aantrekken van externe financiers makkelijker te maken. En daarnaast om getalenteerde 'buitenstaanders' bij het bedrijf te betrekken. Want deze externen kunnen familiebedrijven versterken door hun netwerk, specifieke kennis en ervaring. Maar zij kunnen ook een wezenlijke rol spelen bij de ondersteuning van de strategische besluitvorming. Hoe kunnen familiebedrijven deze externe kennis en expertise het beste in huis halen? Hoe regel je effectieve ondersteuning op een manier die past bij de identiteit en cultuur van een familiebedrijf? En hoe zorg je ervoor dat dit een structurele plek krijgt? 

Raad van Advies en Familiestatuut

Samen met 17 familiebedrijven onderzochten we in welke mate instrumenten van ‘goed bestuur’ (zoals een Raad van Advies, Raad van Commissarissen, een stichting administratiekantoor of een Familiestatuut) een positieve bijdrage leveren aan de toekomstbestendigheid van het familiebedrijf. Afhankelijk van de keuze en de doelstelling van het bedrijf, werd een Raad van Advies of een ander instrument van ‘goed bestuur’ opgezet en ingericht. Hierbij maakten we gebruik van ervaringen van een aantal familiebedrijven in België. 

Voor wie?

Het onderzoek bood adviezen, best practices en instrumenten waarmee familiebedrijven de bestuursstructuur kunnen versterken. Vooral familiebedrijven, maar ook andere mkb-bedrijven kunnen baat hebben bij dit onderzoek. 

Publicaties

Bekijk hier de publicatie(opent in nieuw tabblad) die we maakten naar aanleiding van ons onderzoek.        
 

• Status: afgerond
• Duur van het project: 2011- 2013
• Opdrachtgever: Ministerie van OC&W – RAAK subsidie
• Partners: Vereniging Familiebedrijven Nederland (FBNed), Centrum van het Familiebedrijf (CFB), Unie van Zelfstandige Ondernemers in België (UNIZO), Hogeschool-Universiteit Brussel

Meer weten over dit onderzoek? Neem contact op met:

Judith Van Helvert-Beugels via jmc.van.helvert@windesheim.nl(opent in nieuw tabblad)

Judith van Helvert deed onderzoek naar raden van advies (RvA) bij familiebedrijven. De RvA is een veelbesproken onderwerp in de praktijk, maar wat minder in de wetenschap. Er is weinig bekend over de manier waarop een RvA functioneert en wat de toegevoegde waarde van een adviesraad kan zijn voor een mkb-familiebedrijf. 

Doel van dit onderzoek

Met dit onderzoek wil Judith van Helvert de kennis over het functioneren van de RvA vergroten. En daarbij inzicht geven in hoe de RvA de ondernemende kracht van het familiebedrijf versterkt. Hiervoor deed zij gedurende 5 jaar een diepgaande studie bij 4 mkb-familiebedrijven die werken met een raad van advies. 

Over het onderzoek

We weten dat familiebedrijven over het algemeen een gesloten karakter hebben en dat ze vaak moeite hebben met het toelaten van externen. Tegelijkertijd is bekend dat het betrekken van externen bij de besluitvorming meer winst oplevert. En dat externen een bepalende rol spelen bij het ontwikkelen van de leiderschapsvaardigheden van de volgende generatie. Bovendien weten we dat besluiten ook meer overwogen plaatsvinden.

Zeker wanneer de advisering in teamverband via een RvA plaatsvindt, kan de toegevoegde waarde groot zijn. Zo blijkt bijvoorbeeld dat familiebedrijven die werken met een RvA, meer tijd besteden aan strategie en dat zij beter zijn in het doorlopen van het opvolgingsproces. Bovendien zijn zij actiever op het gebied van internationalisering in vergelijking met familiebedrijven die geen RvA hebben. Wat ook interessant is, is dat deze effecten niet zijn gevonden voor een formele raad van commissarissen. Dit roept de vraag op waarom juist een RvA zo effectief is en op welke manieren zij van waarde kunnen zijn voor mkb-ondernemingen. 

Resultaten

Dit onderzoek laat zien dat een raad van advies bij een familiebedrijf een unieke configuratie is, bestaande uit contextuele, inhoudelijke en procesmatige elementen. En dat de rol en de taken van de RvA daarmee verschillend zijn in verschillende situaties.

Publicaties 

Goed bestuur - Dissertation Judith van Helvert

• Status: afgerond
• Duur van het project: 5 jaar

Meer weten over dit onderzoek? Neem contact op met:

Judith Van Helvert-Beugels via jmc.van.helvert@windesheim.nl(opent in nieuw tabblad)

Hoe functioneert een raad van advies (RvA) bij mkb-familiebedrijven? En welke ondersteuning biedt een RvA hen op strategisch vlak? Dat is wat het lectoraat Familiebedrijven onderzocht, samen met een aantal mkb-familiebedrijven en een groot aantal partners. Voor dit onderzoek kreeg het lectoraat een RAAK-MKB-subsidie van de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO).

Over het onderzoek

Een toenemend aantal mkb-familiebedrijven zet stappen op het gebied van Goed Bestuur. Zij doen dit veelal omdat zij zich zorgen maken over continuïteit. Familiebedrijven willen daarbij over het algemeen geen formele raad van commissarissen, maar liever een niet-formele RvA. Aan dit onderzoeksproject ligt dan ook de vraag van mkb-familiebedrijven ten grondslag, namelijk: ‘Hoe kan de RvA zo functioneren, dat de adviesfunctie goed kan worden uitgeoefend? En daarmee grote meerwaarde heeft op strategisch vlak?’ 
Belangrijk daarbij is dat dit strategische vlak zowel de bedrijfsstrategie als de familiestrategie omvat. Want in tegenstelling tot ‘gewone’ bedrijven, lopen belangen en doelstellingen van familie, eigenaren en bedrijf door elkaar. En zijn ze bovendien vaak conflicterend. Dit specifieke karakter van het familiebedrijf speelt naar verwachting een belangrijke rol in het functioneren (of gebruiken) van de raad van advies. 

Resultaten

Het belangrijkste resultaat voor het werkveld is een evaluatie-instrument voor mkb-familiebedrijven. Daarmee kunnen zij het functioneren van de eigen raad van advies analyseren en leren hoe zij het functioneren kunnen verbeteren. 

Publicaties

Goed bestuur - Evaluatietool

‘Het functioneren van Raden van Advies, in de context van het familiebedrijf’

Liever een Raad van Advies

• Video 1(opent in nieuw tabblad)
• Video 2(opent in nieuw tabblad)
• Video 3(opent in nieuw tabblad)
• Video 4(opent in nieuw tabblad)
• Video 5(opent in nieuw tabblad)
• Video 6(opent in nieuw tabblad)

 

• Status: afgerond
• Duur van het project: 2016 - 2018
• Opdrachtgever: SIA RAAK
• Partners: Hogeschool Inholland (lectoraat Governance, Finance & Accountancy)

Meer weten over dit onderzoek? Neem contact op met:

Judith Van Helvert-Beugels via jmc.van.helvert@windesheim.nl(opent in nieuw tabblad).

Brede welvaartcreatie door mkb-familiebedrijven 

Van een 'ad hoc' naar planmatige aanpak

In oktober 2022 zijn we gestart met een traject waarbij we mkb-familiebedrijven begeleiden en ondersteunen in de planmatige aanpak van brede welvaartactiviteiten zodat ze meer maatschappelijke impact kunnen maken. 

De maatschappelijke aandacht voor welvaartcreatie die verder reikt dan financiële welvaart en de oproep aan bedrijven om hieraan bij te dragen, groeit. Mkb-familiebedrijven vinden het vanzelfsprekend om een bijdrage te leveren, maar geven ook aan dat dergelijke brede welvaartactiviteiten niet zijn ingebed in de huidige bedrijfsstrategie.

Uitspraak van één van de ondernemers:

"Brede welvaart is een thema dat we belangrijk vinden vanuit ons DNA, we willen teruggeven aan de regio, op sociaaleconomisch vlak, maar afgelopen jaar is dat belangrijk geworden vanuit de maatschappij. Ook voor klanten en eindgebruikers is het een steeds belangrijker thema."

Mkb-familiebedrijven

In eerste instantie starten we met acht mkb-familiebedrijven. Later kunnen andere familiebedrijven aansluiten. Samen met de acht mkb-familiebedrijven ontwikkelen we interventies. In een volgende ronde worden deze interventies doorontwikkeld.  

Doel onderzoek

Via dit onderzoek hopen we de maatschappelijke impact van mkb-familiebedrijven te vergroten door

• kennis over hoe mkb-familiebedrijven zich (kunnen) ontwikkelen in brede welvaartcreatie;
• de (h)erkenning van mkb-familiebedrijven in brede welvaartcreatie;
• bewustwording van kansen die brede welvaartcreatie mkb-famliebedrijven kan bieden.

Hoe doen we dat? De ontwikkeling van

• een werkboek met een scan voor mkb-familiebedrijven om de huidige en de gewenste situatie ten aanzien van brede welvaartcreatie inzichtelijk te maken, inclusief interventies om brede welvaartactiviteiten te verankeren in de strategie en maatschappelijke impact te maken
• wetenschappelijke artikelen, vakpublicaties, teaching cases en seminars. 

Dit project sluit aan bij de Kennis en Innovatie Agenda (KIA) op Energietransitie en Duurzaamheid en het Maatschappelijk Verdienvermorgen. 

• Status: lopend project van oktober 2022 - oktober 2024
• Duur van het project: 2 jaar
• Thema: brede welvaartcreatie.
• Partners: Hogeschool Rotterdam (Kenniscentrum Business Innovation, lectoraat Betekeniseconomie), Utrecht University (School of Economics), FBNed (Landelijke vereniging voor familiebedrijven)
• Opdrachtgever: Regieorgaan SIA via de RAAK-mkb-regeling

Meer weten? Neem contact op met:

Rosemarie Steenbeek r.steenbeek@windesheim.nl(opent in nieuw tabblad), 0884699871(opent in nieuw tabblad)

of mail naar familybusiness@windesheim.nl(opent in nieuw tabblad) bel naar 0884698426(opent in nieuw tabblad). 

Abonneer je op onze nieuwsbrief Expertisecentrum Familiebedrijven(opent in nieuw tabblad) om onze nieuwsupdates te ontvangen.

Sociaal en community-gedreven ondernemers (SCEs) komen met vernieuwende oplossingen voor lokale maatschappelijke problemen. Echter, het opschalen van de impact van SCEs wordt bemoeilijkt door complexiteit, conflicterende belangen en tegenwerking door bestaande, grotere spelers.

Aanpak

In dit project werken onderzoekers vanuit verschillende disciplines samen met SCEs en belangrijke stakeholders. Het project komt via gezamenlijke leerprocessen en nieuwe tools tot nieuwe inzichten om impact te versterken en vergroten. Hierbij richt het zich specifiek op de energietransitie en op lokale zorg. Nieuwe inzichten worden vertaald  in concrete acties voor SCEs en stakeholders en het project ontwikkelt een leergang voor en met hen.

• Status: lopend project
• Looptijd: januari 2023 - juli 2027
• Onderzoekpartners: : Universiteit Utrecht, Erasmus Universiteit Rotterdam, Technische Universiteit Eindhoven, Hogeschool Windesheim, Hogeschool van Amsterdam, Hogeschool Utrecht, Universiteit Utrecht, Hanzehogeschool Groningen
• Partners: DRK Foundation, Provincie Utrecht, Provincie Groningen, Social Enterprise NL, Impact Noord, Impact 030, KplusV, Gemeente Amsterdam, Gemeente Utrecht, Starters4Communities, NLZE - Nederland Zorgt voor Elkaar, Wongema, Platform31, City Deal Impact Ondernemen, Provincie Noord Brabant, KSON - Kennisnetwerk voor Sociaal Ondernemerschap, Crowdfundinghub en EnergieSamen.
• Financier: NWO

Meer weten? Neem contact op met:

Claudia van Orden, lector Familiebedrijven (0884697972(opent in nieuw tabblad) of cyd.van.orden@windesheim.nl(opent in nieuw tabblad))

Duurzaam ondernemerschap in de context van christelijke familiebedrijven. Dat is waar onderzoeker Rosemarie Steenbeek onderzoek naar deed. Daarbij richtte zij zich vooral op de manier hoe het christelijke geloof een drijfveer kan zijn om als christelijk familiebedrijf duurzaam te ondernemen. 

Over het onderzoek

Voor dit onderzoek werd het begrip ‘duurzaamheid’ in de breedste zin genomen. Ecologisch, hoe ondernemers omgaan met de aarde en de natuur. Maar ook in maatschappelijke zin: hoe ondernemersfamilies in de maatschappij staan, hoe ze omgaan met personeel en de omgeving.  
Rosemarie Steenbeek onderzocht of en op welke manier het christelijke geloof, christelijke families hierin motiveert. 

De aanpak

Hiervoor ging zij in gesprek met christelijke familiebedrijven. Deze waren divers: van een agrarisch bedrijf met 30 medewerkers tot een productiebedrijf met bijna 1800 werknemers. Hierin lag de focus op de familie, de betekenis van het geloof voor hen, duurzaamheid en hoe elkaar dat motiveert. Daarin zocht zij naar algemene patronen.

Achtergrond

Rosemarie Steenbeek deed dit onderzoek voor haar masterthesis aan de opleiding Beleid, Communicatie en Organisatie aan de Vrije Universiteit in Amsterdam. Al in 2017 studeerde ze bij het lectoraat Familiebedrijven af met haar hbo-thesis: een onderzoek naar welke familiewaarden het duurzaam ondernemerschap in het familiebedrijf stimuleren. Met dit recente onderzoek gaat ze dieper op deze materie in.

Het onderzoeksdoel

Familiebedrijven onderscheiden zich van niet-familiebedrijven door de manier waarop zij zich gedragen. Dit gedrag kan door het samenspel tussen de familie en het bedrijf sterk beïnvloed worden door persoonlijke overtuigingen van de familie. Op deze manier kan het christelijke geloof een belangrijke rol spelen in de manier waarop een christelijke familie onderneemt. Een beter begrip over het ondernemerschap van gelovige familiebedrijven, en wat hen hierin motiveert of stimuleert, helpt bij de ondersteuning van dit type bedrijf. Zo kan de ondernemer in zijn of haar eigenkracht ondernemen. 

• Status: afgerond
• Duur van het project: februari - september 2020

Publicatie

Meer weten? Neem contact op met:

Rosemarie Steenbeek via r.steenbeek@windesheim.nl(opent in nieuw tabblad)

Hoe kun je zo goed mogelijk regelen dat je familiebedrijf in goede handen is bij degene die het overneemt. Voor veel familiebedrijven vaak een enorme uitdaging. Omdat er behalve bedrijfsbelangen ook familiebelangen meespelen. 

Want, waar bij niet-familiebedrijven vooral strategische, financiële en fiscale belangen een rol spelen, spelen bij familiebedrijven ook trots, verantwoordelijkheid, onderlinge relaties, verwachtingen en rentmeesterschap mee. Wordt er bij de opvolging vanuit deze familiebelangen een verkeerde beslissing genomen, dan is dat niet alleen schadelijk voor het bedrijf, maar ook voor de opvolger. 

Komt de continuïteit van familiebedrijven in het gedrang, dan heeft dat ook z’n weerslag op de economische en maatschappelijke stabiliteit. Een succesvol opvolgingsproces binnen een familiebedrijf is daarom van cruciaal belang voor die stabiliteit. 

Een complete en integrale aanpak

Het Expertisecentrum Familiebedrijven slaat de handen ineen met het lectoraat Dynamische Talentinterventies van Fontys, De Nieuwe Traditie, ’t Hart Talentontwikkeling en het Nederlands Gilde van Familiebedrijfsspecialisten. Gezamenlijk gaan zij een meer complete en integrale aanpak ontwikkelen, die helpt de meest passende opvolger vanuit de familie te selecteren. Daarbij moet er oog zijn voor een goede match tussen de kenmerken van de persoon en van de organisatie. Zowel familiebedrijven als adviseurs hebben aangegeven dat er behoefte is aan een dergelijke werkwijze.

Vernieuwend inzicht

Inzicht in het ontwikkelpotentieel van de opvolger in combinatie met inzicht in de motivatie en de competenties helpen om belangrijke informatie te vergaren voor zowel de familie, de opvolger als voor het bedrijf. Het bij elkaar brengen van deze kennisgebieden is vernieuwend, omdat vooralsnog alleen motivatie en competenties centraal stonden bij het selecteren van de ‘juiste’ opvolger. 

Wat is het gewenste profiel van de opvolger, in hoeverre heeft de opvolger voldoende potentieel en wat is het ontwikkelperspectief. Dat is een greep uit de vragen die opkomen als het gaat om een ‘passende’ opvolger. Maar wellicht moeten er ook veranderingen binnen de organisatie plaatsvinden, die beter passen bij de kwaliteiten van de opvolger. Of misschien zijn er meerdere opvolgers in de volgende generatie. Hoe verloopt de samenwerking en hoe laat de aftredende generatie het werk los. 

Bevindingen in kaart

Door middel van literatuuronderzoek en in totaal twintig interviews met ondernemers die recent hun ouder(s) hebben opgevolgd in het familiebedrijf, brengen de onderzoekers in kaart op welke wijze persoonlijke kenmerken en omgevingsfactoren het ontwikkelproces van de opvolger beïnvloeden. 

De bevindingen worden in kaart gebracht en in focusgroepen getoetst aan ervaringen van familiebedrijfadviseurs en poteniële opvolgers in opleiding bij Windesheim en Fontys. Vervolgens wordt er een uitlegvideo en een praatplaat gemaakt om de ontwikkelde aanpak naar de praktijk te brengen. Met deze instrumenten kan de continuïteit van familiebedrijven beter worden gewaarborgd.

Dit voorstel sluit aan op de KIA Maatschappelijk Verdienvermogen, en dan specifiek op het bestendigen van succesvolle MKB familiebedrijven op de lange termijn door de kansen op een succesvol bedrijfsopvolgingsproces te vergroten.

 

• Duur van het project: najaar 2023 - najaar 2024
• Partners: lectoraat Dynamische Talentinterventies Fontys, De nieuwe Traditie en 't Hart Talentontwikkeling, Nederlands Gilde van Familiebedrijfsspecialisten
• Het onderzoek wordt mogelijk gemaakt door Regieorgaan SIA via de KIEM-regeling.

Meer weten? Neem contact op met 

Judith van Helvert, projectleider, via jmc.van.helvert@windesheim.nl(opent in nieuw tabblad)of Karin Rozendal, office manager, via 088-469 8426(opent in nieuw tabblad)of k.rozendal-de-groot@windesheim.nl(opent in nieuw tabblad).

Family Next is er voor Overijsselse familiebedrijven die aan de slag willen met digitalisering of duurzaamheid. Of familiebedrijven waar de volgende generatie in de startblokken staat om het bedrijf over te nemen. Voor hen is Family Next een steun in de rug!

Wat is Family Next?

Familiebedrijven vormen de ruggengraat van de Overijsselse economie. We zijn trots op onze mooie familiebedrijven die zorgen voor dynamiek en werkgelegenheid. In Family Next werken het Expertisecentrum Familiebedrijven, de provincie Overijssel, Kennispoort Regio Zwolle, MKB Deventer en Novel-T samen om Overijsselse familiebedrijven verder te helpen. Onze ondersteuning richt zich op drie thema’s: digitalisering, duurzaamheid en opvolging. We zijn er voor familiebedrijven die aan de slag willen met een van deze thema’s en minimaal vijf werknemers hebben.

Waaruit bestaat de MKB-deal?

• We werken samen met ervaren ondernemers die de familiebedrijven als coach ondersteunen bij de stappen die zij willen zetten. Samen kijken zij naar een aanpak die past bij het bedrijf.
• In leren-van-elkaar-kringen wisselen de familiebedrijven ervaringen uit met andere ondernemers. Zo kunnen zij hun verhaal delen om anderen te helpen.
• Voor de uitvoering van de plannen is financiële ondersteuning beschikbaar in de vorm van een voucher.

En hoe zijn wij betrokken?

Tijdens en na het project meet het Expertisecentrum Familiebedrijven de effectiviteit van deze ondersteuning. Zo kijken we of de aanpak succesvol is en of het geschikt is om beschikbaar te stellen in andere provincies.

Ben je een Overijsselse ondernemer en heeft u interesse? 

Bekijk de oproep op de website van de provincie Overijssel(opent in nieuw tabblad) of op de flyer van Family Next en neem gerust contact op met één van de deelnemende organisaties:

• MKB Deventer: info@mkbdeventer.nl(opent in nieuw tabblad) of 0570758021(opent in nieuw tabblad)
• Kennispoort Regio Zwolle: info@kennispoortregiozwolle.nl(opent in nieuw tabblad) of 0382022020(opent in nieuw tabblad)
• Novel-T: contact@novelt.com(opent in nieuw tabblad) of 0534836800(opent in nieuw tabblad)

Webcast

Op 8 oktober 2021 was er een webcast om geïnteresseerden bij te praten! Gedeputeerde Eddy van Hijum vertelde waarom familiebedrijven voor de provincie Overijssel zo belangrijk zijn. Lector Judith van Helvert nam hen mee in de laatste ontwikkelingen op het gebied van familiebedrijven en uiteraard kwam een ondernemer van een familiebedrijf aan het woord. Natuurlijk werd ook verteld wat het programma Family Next te bieden heeft. Bekijk de webcast(opent in nieuw tabblad). 

• Status: lopend project
• Duur van het project: 2020 - 2023
• Partners: provincie Overijssel, Kennispoort Regio Zwolle, Novel-T, MKB Deventer, brancheorganisaties
• Website: overijssel.nl/familynext(opent in nieuw tabblad)

Meer weten? Neem contact op met:

Karin Rozendal, office manager

k.rozendal-de-groot@windesheim.nl(opent in nieuw tabblad) of 0884698426(opent in nieuw tabblad) 

Het Expertisecentrum Familiebedrijven doet onderzoek naar de adviesbehoefte van kleine familiebedrijven in de automotive sector

Over het onderzoek

Kleine familiebedrijven hebben net als andere bedrijven te maken met maatschappelijke uitdagingen op het gebied van duurzaamheid en digitalisering van producten en klant/leverancierscontact. Deze ontwikkelingen vragen om aanpassingen in het business model om de continuïteit van het bedrijf te waarborgen. Waar grotere bedrijven veelal beschikken over interne competenties of middelen om zich door externen te laten helpen om hun bestaansrecht te continueren, is dit bij kleinere (familie)bedrijven minder het geval. In kleine familiebedrijven wordt hard gewerkt in de zaak, in plaats van aan de zaak, en is de beschikbaarheid van financiële middelen voor extern advies, beperkt. Het aanspreekpunt voor kleine familiebedrijven is veelal beperkt tot de boekhouder (administratiekantoor of accountant). 

Doel

Het doel van dit project is om de adviesbehoefte van kleine familiebedrijven (tot 10 FTE) in de automotive sector en de bestaande advies-infrastructuur in kaart te brengen. Hiermee leveren de onderzoekspartners een bijdrage aan het versterken van de vitaliteit van kleine familiebedrijven.

• Status: afgerond 
• Duur van het project: voorjaar 2022 - voorjaar 2023
• Partners: HAN Automotive Research, BOVAG en 6 familiebedrijven uit de automotive sector
• Het onderzoek is mede mogelijk gemaakt door Regieorgaan SIA

Uitkomsten

De uitkomsten zijn verwerkt in de video 'Onderzoekresultaten adviesbehoefte kleine familiebedrijven in de autobranche'(opent in nieuw tabblad). Aan de hand van de SWOT-analyse (sterkte, zwakte, kansen, bedreigingen) neemt onderzoeker Clemens Willig je mee in zijn uitleg over hoe je kunt omgaan met je adviesvraag binnen het bedrijf. Hoe kom je als ondernemer tot de juiste adviesvraag en weet je als adviseur ook de juiste vragen te stellen?

Meer weten? Neem contact op met 

Clemens Willig, docent-onderzoeker, of Karin Rozendal, office manager, via 

088-469 8426(opent in nieuw tabblad)of k.rozendal-de-groot@windesheim.nl(opent in nieuw tabblad).

Docent-onderzoeker Frank Bos doet promotieonderzoek naar het nemen van strategische besluiten in mkb-(familie)bedrijven. Daarbij focust hij op de rol van verleden, heden en toekomst in die besluitvorming.

Over het onderzoek

Het onderzoek richt zich op verschillen in deze zogeheten “tijdsoriëntatie” tussen bedrijven. Waar het ene bedrijf bijvoorbeeld gericht is op het verleden bij het nemen van besluiten, zijn andere bedrijven juist sterk toekomstgericht. Welke factoren verklaren deze verschillen? En wat zijn de effecten daarvan, bijvoorbeeld op het gebied van innovatie?

Waarom dit onderzoek?

Het onderzoek sluit goed aan bij de hedendaagse roep in de maatschappij om meer langetermijngerichtheid in het bedrijfsleven. Familiebedrijven worden daarbij vaak als voorbeeld genoemd van bedrijven die bij uitstek gericht zouden zijn op de lange termijn. Maar in familiebedrijven speelt het verleden ook een belangrijke rol. Daarom is meer onderzoek naar dit thema van wezenlijk belang.

 

• Status: lopend
• Duur van het project: 2017 – 2022
• Partners: Windesheim, Rijksuniversiteit Groningen, Provincie Overijssel, Provincie Gelderland, Provincie Flevoland

Meer weten? Neem contact op met:

Frank Bos via fh.bos@windesheim.nl(opent in nieuw tabblad)

Het lectoraat Familiebedrijven doet onderzoek naar de inbedding van familiebedrijven in hun omgeving. Daarbij willen we met onze kennis de verbinding aanjagen tussen het regionale netwerk en familiebedrijven.  

Over het onderzoek

Familiebedrijven hebben vaak sterke banden met de omgeving. Zo zijn ze bijvoorbeeld leverancier, dienstverlener, werkgever, investeerder of weldoener. Deze banden lopen niet alleen via het bedrijf maar ook via de familie. Omdat zowel de familie als het bedrijf geworteld is in de omgeving, zijn familiebedrijven hokvaster dan andere bedrijven. Hierdoor hebben ze niet alleen oog voor de ontwikkeling van het bedrijf, maar zijn ze ook extra betrokken bij de sociaal-economische ontwikkeling van de regio. Ook spelen ze vaak een actieve rol in het lokale en regionale verenigingsleven.

Er is nog weinig bekend over hoe de netwerken van familiebedrijven functioneren en wat de belangrijkste verschillen zijn met netwerken van niet-familiebedrijven. Waarschijnlijk groeien de netwerken rond familiebedrijven vooral organisch. Er is vertrouwen en wederzijds begrip doordat het netwerk gemeenschappelijke waarden deelt. De relaties zijn meestal langdurig en wederkerig, in plaats van eenmalig. Tegelijkertijd kunnen deze sterke informele netwerken ten koste gaan van de banden met partijen die meer op afstand staan. Denk bijvoorbeeld aan overheidsorganisaties, kennisinstellingen, brancheorganisaties en regionale ontwikkelingsmaatschappijen. Terwijl zij juist van strategisch belang zijn voor de aanvoer van nieuwe kennis, contacten en middelen voor het familiebedrijf.

Aanpak

Een belangrijke vraag is of familiebedrijven de bestaande informele (en organisch gegroeide) netwerken voldoende benutten. Daarnaast belichten we de andere kant van de medaille, namelijk: hoe kunnen familiebedrijven meer profiteren van de kennis, middelen en capaciteit bij kennisinstellingen, brancheorganisaties, overheden en andere organisaties? Ook willen we de (beleids)aandacht bij deze organisaties voor familiebedrijven vergroten. Bijvoorbeeld door maatschappelijke uitdagingen zoals digitalisering en duurzaamheid te verbinden met specifieke uitdagingen voor het familiebedrijf zoals opvolging en (bij)scholing.

Samenwerking

Op dit thema werken we samen met familiebedrijven in Oost-Nederland, provinciale en lokale overheden, regionale ontwikkelingsmaatschappijen, kennisinstellingen en andere organisaties die zich op de regionale economie richten. Lopende projecten en activiteiten op dit thema zijn onze jaarlijkse bijdrage aan de Regio Zwolle Monitor, ons project over het Europese mkb-beleid en analyses over de rol van familiebedrijven in de regionale economie. 

Publicaties

SME rapport(opent in nieuw tabblad)

Regio Zwolle Monitor 2020(opent in nieuw tabblad)

 

• Status: lopend
• Partners: Provincie Overijssel

Meer weten over dit onderzoeksthema? Neem contact op met:

Bart Hoogeboom via b.hoogeboom@windesheim.nl(opent in nieuw tabblad)

Dit onderzoek richtte zich op hoe familiebedrijven in Gelderland optimaal kunnen worden ondersteund door adviseurs. De hamvraag hierbij was: in hoeverre houden specialistische adviseurs rekening met het familiale karakter van een familiebedrijf? En hoe ze gaan ze hiermee om in hun advisering?

Over het onderzoek

In samenwerking met de provincie Gelderland startte het lectoraat een onderzoek naar hoe familiebedrijven worden geadviseerd. Daarbij gaat het om verschillende typen adviseurs zoals accountants, juristen, bedrijfskundigen, strategisch adviseurs, coaches en familiebedrijven-adviseurs. Met een enquête onderzochten we in hoeverre zij rekening houden met het familiale karakter van een familiebedrijf, en hoe ze hiermee omgaan in hun advisering.

Waarom dit onderzoek?

De aanleiding voor het onderzoek was de koers van de provincie Gelderland. In het coalitieakkoord vermeldde de provincie dat er de komende jaren veel aandacht is voor het realiseren van maatschappelijke opgaven. Dit betekent dat er meer aandacht komt voor duurzaamheid, innovatie en energietransitie. Zeker 70% van de Gelderse bedrijven is een familiebedrijf. Daarmee hebben familiebedrijven (en de families) een aanzienlijke rol in het realiseren van deze maatschappelijke opgaven.

De resultaten

Uit het onderzoek bleek dat veel adviseurs geen of weinig rekening houden met de betrokkenheid van de familie bij het bedrijf en wat dit betekent voor veranderingstrajecten. Het onderzoek leidde tot best practices over de advisering aan familiebedrijven. Door verschillende aanpakken met elkaar te vergelijken, konden we conclusies trekken over hoe familiebedrijven in de adviespraktijk zo goed mogelijk worden ondersteund. De inzichten uit het onderzoek lichtten we toe tijdens een bijeenkomst.

• Status afgerond
• Duur van het project 2019-2020
• Opdrachtgever: Provincie Gelderland
• Partners: Provincie Gelderland

Meer weten over dit onderzoek? Neem contact op met:

Judith Van Helvert-Beugels via jmc.van.helvert@windesheim.nl(opent in nieuw tabblad).

Regelmatig is er regelmatig plek voor studenten die willen afstuderen! Al onze afstudeerders doen onderzoek op het gebied van familiebedrijven. Het kan een zelfstandig onderzoek zijn dat je inbrengt, of -als je nog geen eigen onderwerp hebt- een onderzoek dat deel uitmaakt van een van onze lopende projecten. Scroll naar beneden voor specifieke opdrachten.  

Wie studeren er bij ons af?

Onze afstudeerders komen van heel diverse opleidingen en diverse hogescholen. Je studeert af op het thema familiebedrijven. Het onderwerp kan heel uiteenlopend zijn. Gemiddeld zijn er zo’n 6 afstudeerders bij ons per half jaar.

Kenmerken die wij graag terugzien:

• Affiniteit met familiebedrijven
• Zelfstandig werken en toont initiatief
• Intrinsiek gemotivieerd
• Affiniteit met onderzoek en een kritische blik

Hoe is het om bij ons af te studeren?

• Een uitdagende afstudeerstage met veel vrijheid en eigen ideeën
• Begeleiding door ervaren onderzoekers
• Prettige werkomgeving waarin jouw inbreng wordt gewaardeerd
• Werkruimte op de campus
• De mogelijkheid mee te dingen naar de Ten Clarenwater Thesis Award met leuke geldprijzen!

Relevantie

Familiebedrijven vormen de ruggengraag van de economieën over de hele wereld. Door bij ons af te sturen, ben je direct betrokken bij onderzoek dat ertoe doen en impact heft op bedrijven en gemeenschappen. 

Praktijkgericht

We bieden unieke kansen voor praktijkgericht onderzoek en samenwerking met echte familiebedrijven. Je leert niet alleen uit boeken, maar past je kennis direct toe.

Persoonlijke begeleiding

Ons team van ervaren onderzoekers staat klaar om je te begeleiden en te ondersteunen bij je afstudeerproject. We bieden een stimulerende omgeving waarin je kunt groeien en excelleren. 

Enthousiast?

Heb je belangstelling voor familiebedrijven en wil je op dit onderwerp afstuderen? Dan horen we dat graag! Afhankelijk van of er plaats is, gaan we graag met je in gesprek. Vooraf ontvangen we graag je cijferlijst, motivatie en CV. Stuur deze naar Karin Rozendal via k.rozendal-de-groot@windesheim.nl(opent in nieuw tabblad) en we nemen snel contact met je op.

Opdrachten per februari 2024

Conflicthantering

Binnen de onderzoekslijn ‘mentaal weerbare ondernemende families’ gaan we de komende tijd aan de slag met een nieuw project rond conflicthantering. In de overlap tussen familie, bedrijf en eigendom komen regelmatig conflicten voor die een negatieve invloed kunnen hebben op het familiebedrijf. Voorbeelden hiervan halen vaak de voorpagina’s van het nieuws. Het ontbreekt veel ondernemende families aan vaardigheden om goed met conflictsituaties om te gaan. Daarnaast wordt vaak te laat hulp van buiten ingeschakeld. Voor deze afstudeeropdracht zijn we op zoek naar een afstudeerder die de succesfactoren van conflicthantering bij ondernemende families in kaart brengt.

Crisis en coping strategieën in familiebedrijven

Binnen de onderzoekslijn ‘mentaal weerbare ondernemende families’ gaan we de komende tijd aan de slag met een nieuw projectidee. In familiebedrijven die onder druk staan is het zaak om ervoor te zorgen dat een crisis in de familie niet overslaat naar het bedrijf en vice versa. Hoe gaan individuen om met crisissituaties en hoe werkt dit door in de familie en het bedrijf? Veel sectoren staan momenteel onder druk; denk aan de automotive, de retail of de agro of visserij. Hierdoor wordt de continuïteit van het familiebedrijf bedreigd. Betrokken familieleden voelen zich verantwoordelijk voor de toekomst van het bedrijf, wat spanning oplevering. Voor deze afstudeeropdracht zijn we op zoek naar een afstudeerder die verschillende coping strategieën bij tegenslag in de familie en het bedrijf in kaart brengt.

Brede welvaartcreatie: de stille welvaart van familiebedrijven

Familiebedrijven vormen een essentieel onderdeel van de economie, maar blijven vaak discreet over hun bijdrage aan brede welvaart. Deze afstudeeropdracht onderzoekt waarom familiebedrijven zwijgen over hun inzet voor brede welvaart en analyseert de gevolgen van deze zwijgzaamheid. 

Mogelijke onderzoeksvraag: Waarom zijn familiebedrijven terughoudend in het communiceren over hun bijdrage aan brede welvaart, en wat zijn de mogelijke consequenties van deze zwijgzaamheid in het kader van nieuwe CSRD-richtlijnen en de perceptie van klanten en leveranciers? Of: Welke afwegingen moet de familie maken om toch te besluiten om te communiceren over hun bijdrage aan Brede Welvaart? Dit onderzoek zal bestaan uit een literatuurstudie en interviews met familiebedrijven om inzicht te krijgen in de motiverende factoren achter hun zwijgzaamheid en de mogelijke gevolgen ervan. Het doel is om aanbevelingen te formuleren voor familiebedrijven om transparanter te worden in hun bijdrage aan brede welvaart en te begrijpen hoe dit hun reputatie en relaties met belanghebbenden kan beïnvloeden.

Local heroes in de retail

Binnen het project ‘Local heroes in de retail’ gaan we onderzoeken hoe local heroes samenwerken met de omgeving en welke impact ze op die omgeving hebben. Een Local Hero is een familiebedrijf die door jarenlange stapsgewijze uitbreidingen bepalend is geworden in een dorpskern. Denk bijvoorbeeld aan Van Tilburg Mode in Nistelrode, Roetgerink in Enter of Rinsma Mode in Gorredijk. Een local hero heeft onderscheidend vermogen gevoed vanuit de ondernemersfamilie, een bovenlokale uitstraling door klanten te trekken buiten het verzorgingsgebied van de kern en een ondernemersfamilie die sociaal betrokken en geworteld is. De aanwezigheid van een local hero heeft grote invloed op de ontwikkeling van het dorpscentrum. Voor deze afstudeeropdracht willen we onderzocht hebben in hoeverre de local hero mogelijkheden geeft voor economische spin-off in het dorpscentrum.  In welke mate profiteren andere ondernemers van de klantenstromen die de local hero veroorzaakt? Biedt dit ook mogelijkheden voor startende ondernemers in de omgeving van de LH? Hoe werkt de Local Hero samen met andere lokale ondernemers, de gemeente, vastgoedeigenaren en andere centrumactoren? Welke kansen voor lokale samenwerking worden gemist? Tijdens de opdracht werk je in de dataverzameling samen met studenten Ondernemerschap en Retailmanagement (ORM).

Communicatie in familiebedrijven

Familiebedrijven hebben een extra voordeel maar ook een extra uitdaging als het gaat om communicatie. Aan de ene kant zorgt hun verbinding met de familie voor een identiteit waarmee ze zichzelf kunnen onderscheiden van andere bedrijven. Families hebben immers per definitie een unieke identiteit. Dus als je als bedrijf je verbinding met de familie goed communiceert, creëer je daarmee een ‘eigen gezicht’ dat zorgt voor herkenbaarheid in een brede kring stakeholders. Aan de andere kant heeft die verbinding ook risico’s. Wat als familieleden in hun privéleven dingen doen die het bedrijf kunnen schaden? En op social media uitspraken doen waarmee je als bedrijf liever niet geassocieerd wordt?  Vanuit dit communicatiedilemma kunnen meerdere afstudeeropdrachten vormgegeven worden, met bijvoorbeeld de volgende onderzoeksvragen: ‘Wat betekent het gebruik van de familienaam als merknaam voor het bedrijf voor de familieleden?’ Of ‘Hoe kunnen tieners/jonge familieleden in de familie betrokken worden bij de communicatiestrategie?’ Of ‘Hoe kan een communicatieprotocol voor familieleden eruitzien en wat zijn de stappen die daarvoor gezet moeten worden?’ Of ‘Hoe zou je als familiebedrijf de familie-identiteit goed kunnen overbrengen met communicatie? Welke inhoud en kanalen zijn daarvoor het meest effectief?’

Monitor regionaal mkb

Wij willen graag, aanvullend op de Regiomonitor Zwolle(opent in nieuw tabblad), tweejaarlijks een enquête uitzetten onder regionale mkb-bedrijven, om daarmee beter zicht te krijgen op de mate waarin ze werken aan maatschappelijke opgaven (zoals MVO/’brede welvaart’, digitalisering en arbeidsmarktvraagstukken), de belemmeringen die ze daarin tegenkomen in het ondernemersecosysteem en de eventuele ondersteuningsbehoeften die ze daarbij hebben. Ook zijn we benieuwd naar eventuele verschillen tussen familiebedrijven en niet-familiebedrijven.

Voor het maken van een eerste ontwerp van deze enquête zoeken we nu een vierdejaars stagiaire, bijvoorbeeld van de opleiding Bedrijfskunde. Het is onze bedoeling dat de student om te beginnen uitzoekt wat er landelijk en regionaal al aan monitoring bestaat, zodat we niet het wiel opnieuw hoeven uitvinden. Aansluiting bij bijvoorbeeld de ecosysteemanalyse(opent in nieuw tabblad) van de regio Zwolle, of de monitor(opent in nieuw tabblad) van Groningse Impactondernemingen (beide op basis van het model van Erik Stam) kan helpend zijn. 

Je werkzaamheden: we verwachten dat je op basis van bestaande literatuur en modellen een ontwerp gaat maken van een enquête, die je vervolgens in een pilot gaat testen bij een dertigtal bedrijven uit het netwerk van het lectoraat. Uiteindelijk verwachten we een definitief ontwerp, dat we breed in de regio kunnen gaan uitzetten. Tijdens je stage periode wordt je begeleid door een van onze onderzoekers. 

Samenwerken voor innovatie

Familiebedrijven die een sociale of circulaire innovatie tot stand willen brengen, zoeken hiervoor vaak de samenwerking met andere bedrijven of overheden op, simpelweg omdat ze het niet in hun eentje kunnen. Een voorbeeld: een installatiebedrijf verkoopt en plaatst veel warmtepompen en het bedrijf wil zich graag meer profileren als een duurzaam familiebedrijf. Daarom willen ze ook graag de verpakkingen aangepast zien, zodanig dat deze helemaal recyclebaar zijn. Dat lukt alleen als de leverancier van de warmtepompen óók bereid is om in zijn verpakkingsmateriaal innovatieve circulaire oplossingen toe te passen. Nu is in dit voorbeeld sprake van een enkelvoudige keten (een samenwerking tussen twee bedrijven), maar vaak zijn er meer partijen nodig (zoals een kennisinstelling of een intermediair) om een innovatie tot stand te brengen. 

We willen graag meer kennis opdoen over de manier waarop dit soort samenwerkingsverbanden tot stand komen en wat daarin de kritische succesfactoren zijn voor familiebedrijven. Daarom zouden we graag een afstudeerder een of meer voorbeelden van (geslaagde) samenwerkingsverbanden willen laten analyseren. Hiervoor moeten alle bij een innovatie betrokken partijen geïnterviewd worden. Voor het opstellen van interviewvragen kun je gebruik maken van bestaande modellen, zoals de purpose case(opent in nieuw tabblad), of het Canvas ‘Meer impact door Samenwerking(opent in nieuw tabblad)’.

Voor het maken van een interviewprotocol en het maken van (een) eerste analyse(s) zoeken we nu een vierdejaars stagiaire, bijvoorbeeld van de opleiding Bedrijfskunde of GPCM, maar van een andere opleiding kan ook. Het belangrijkste is dat je het leuk vindt om onderzoek te doen en dat je geen schroom hebt om mensen in en rond familiebedrijven te interviewen. Je stagewerkzaamheden: we verwachten dat je op basis van bestaande literatuur en modellen een ontwerp gaat maken van een interviewprotocol, deat je vervolgens in een pilot gaat testen bij een of meer samenwerkingsverbanden. Uiteindelijk verwachten we een definitief ontwerp, dat we breder kunnen gaan toepassen. Tijdens je stage periode word je begeleid door een van onze onderzoekers. 

In Overijssel zijn er duizenden familiebedrijven. Ze zijn een belangrijke motor voor de nationale en provinciale economie. Familiebedrijven zijn, door hun structuur en herkomst, een stabiele en verbindende factor voor de maatschappij. Vanuit economisch en sociaal oogpunt is het belangrijk de continuïteit en groei van familiebedrijven te borgen.

Programma Family Next

Het programma Family Next van de provincie Overijssel heeft hier afgelopen jaren aan bijgedragen. Familiebedrijven kunnen vastlopen op vraagstukken zoals bedrijfsopvolging, verduurzaming en innovatie. Dit zijn typisch onderwerpen waarover de meningen van de verschillende generaties uiteenlopen. De specifieke dynamiek van een familiebedrijf kan een oorzaak zijn dat belangrijke onderwerpen niet, of te laat, écht besproken worden. Doordat betrokken familieleden vastgeroest zijn in oude denkbeelden, vooringenomen zijn of terugvallen in oude patronen wordt het goede gesprek niet gevoerd.

Spel Familieberaad

Familieberaad is een spel waarin de vragen die er in het familiebedrijf spelen met elkaar besproken worden vanuit een specifieke ondernemersrol. Familieberaad is een fysiek bordspel dat geheel zelfstandig zonder coach of begeleiding gespeeld kan worden.

Het spel is op een speelse manier vormgegeven. Door per vraag de schijf naar het juiste thema te draaien, verschijnen de rollen die bij dit thema horen. Vervolgens kun je met elkaar het gesprek aangaan. Dit zorgt voor verrassing en zet aan tot meer spelactiviteit.

Op onze website is veel informatie te vinden rondom het thema familiebedrijven. Voor vragen en/of suggesties kun je altijd contact met ons opnemen. 

Het spel Familieberaad is gratis te bestellen en beschikbaar voor Overijsselse familiebedrijven. 

Plaats je bestelling voor het spel Familieberaad(opent in nieuw tabblad)

Spelregels Familieberaad

Het spel is ontwikkeld door Rodenburg Ondernemerschap.

Is het thema familiebedrijven terug te vinden in het onderwijs?

Het antwoord is jazeker. Vanaf het allereerste begin is dit het geval binnen het domein Business Media & Recht. Dat is ondertussen ook goed gelukt. Bijna alle studenten maken ergens in hun studie via gastcolleges of op andere manieren kennis met het onderwerp familiebedrijven.  

Vanuit het expertisecentrum is een aantal jaren geleden de multidisciplinaire minor ‘De adviseur in het MKB’ ontwikkeld. Deze minor, een samenhangend pakket aan vakken voor de duur van 20 weken, is volledig gericht op adviseren rond de bedrijfsovername. Diverse vakken zoals family business governance, financiële aspecten bedrijfsopvolging, huwelijksvermogenrecht, erfrecht, strategisch management komen aan bod. Ook in diverse andere vakken komt het thema voor. Het is belangrijk dat studenten kennis krijgen over het specifieke karakter van een familiebedrijf. Ook is er de mogelijkheid om jaarlijks bij ons af te studeren op diverse thema’s. 

In december 2022 is er een werkgroep onderwijs gestart om het thema familiebedrijven nog beter ingebed te krijgen. Vanuit de werkgroep is het idee voor een nieuwe mini-minor ‘Familiebedrijven met Impact’ ontstaan. Tijdens deze mini-minor worden studenten gekoppeld aan familiebedrijven die met brede welvaart en duurzaamheid aan de slag willen. In 10 weken tijd voeren studenten een adviesopdracht uit waarin ze familiebedrijven helpen hun doelen meetbaar te maken en een advies uitbrengen om hun ambities te realiseren. We zijn hiervoor op zoek naar familiebedrijven met impact, waarvan er gelukkig veel in onze regio zijn. Ben je geïnteresseerd? Neem dan contact op.

Binnen het domein en daarbuiten wordt naar optimale afstemming gezocht. Zo verzorgt het expertisecentrum trainingen voor post-hbo-studenten en andere professionals. Om familiebedrijven nog verder op de kaart te zetten zal de komende jaren ook de samenwerking en samenhang met mbo-onderwijs en wetenschappelijk onderwijs een speerpunt worden. 

Heb jij in 2022 je scriptie geschreven over familiebedrijven? Dan nodigen we je van harte uit deel te nemen aan de Ten Clarenwater Thesis Award! 

Zowel Nederlandstalige als Engelstalige scripties mogen worden ingestuurd. Het maakt niet uit welke opleiding je hebt gevolgd. Het multidisciplinaire karakter van het onderwerp ‘familiebedrijf’ maakt dat interessante inzichten kunnen ontstaan vanuit zowel economisch, bedrijfskundig, juridisch, psychologisch, sociaal en communicatief perspectief. De winnaars worden beloond met een geldbedrag en krijgen een vermelding op onze website. 

Er zijn twee prijzen: 

• Winnaar bachelorscriptie € 1.500,- 
• Winnaar masterscriptie € 1.500,-

Selectieproces  

De selectie van de toegestuurde scripties verloopt in twee stappen: 

1. Een voorselectie door het Expertisecentrum Familiebedrijven, indien mogelijk in overleg met jouw begeleider(s).
2. De eindselectie is in handen van een gerenommeerde jury, die bestaat uit een ondernemer die zowel nationaal als internationaal actief is, een lector of hoogleraar van een hogeschool of universiteit en een familiebedrijvenadviseur. 

Selectiecriteria 

• Je scriptie is geschreven én beoordeeld in 2022. 
• Je scriptie is beoordeeld met een 7,5 of hoger. 
• De scriptie (onderwerp/methode) is origineel en vernieuwend. 
• Het onderzoek (theoretische onderbouwing en empirische analyse) is van hoog niveau. 
• De thesis is goed geschreven en gestructureerd. 
• De resultaten hebben maatschappelijke relevantie. 
• De implicaties voor de praktijk zijn duidelijk. 

Stuur je scriptie in vóór 15 mei 2023

Om kans te kunnen maken op de Ten Clarenwater Thesis Award moet je de volgende informatie in digitale vorm insturen:

• De scriptie inclusief titel, inhoudsopgave, literatuur- en bronnenlijst en een samenvatting (maximaal 2 A4). Deze samenvatting moet beknopt zijn, waarin de volgende punten duidelijk worden aangegeven: 
  • de vraagstelling; 
  • de relevantie van het onderzoek; 
  • de aanbevelingen en/of uitkomsten van het onderzoek. 
• De na(a)m(en) en contactgegevens van de begeleider(s). 
• Je CV met actuele contactgegevens. 
• Een getekende en gedateerde deelnameverklaring. 

De genomineerden voor de prijs worden bekendgemaakt in juli 2023. De bekendmaking van de winnaars en de uitreiking van de award vindt plaats tijdens een event. De genomineerden krijgen hiervoor een uitnodiging. 

Wil je in aanmerking komen voor deze prijs? Stuur dan je scriptie en de overige informatie in. Voor overige vragen kun je ook contact met ons opnemen. familybusiness@windesheim.nl(opent in nieuw tabblad) 

Waarom deze scriptieprijs?

Het hoger onderwijs besteedt (te) weinig aandacht aan 's werelds meest voorkomende ondernemingsvorm: het familiebedrijf. De meeste studenten leren tijdens hun studie niets of weinig over de kenmerken van ondernemersfamilies en hun bedrijven. Om een bredere belangstelling voor familiebedrijven te stimuleren, kent het Landelijk Expertisecentrum Familiebedrijven sinds 2017 een internationale scriptieprijs toe. Het doel is om studenten aan te moedigen zich op dit gebied te engageren en bij te dragen aan wetenschappelijke en praktische kennis over familiebedrijven. 

De jaarlijkse Ten Clarenwater Thesis Awards zijn voor de beste master- en bachelorscriptie. 

We hopen dat de Ten Clarenwater Thesis Award de belangstelling voor familiebedrijven  onder studenten vergroot. Met de awards willen we meer studenten bewust maken van de specifieke kenmerken en invloed van ondernemersfamilies en hun bedrijven. 

Meer weten over de betekenis van Ten Clarenwater?

Vorige winnaars

2022

De winnaar van de beste bachelorscriptie: Isabeau Jonkers van hogeschool Windesheim

Titel scriptie: Social sustainability in transport. 'A family business': An explorative research on how family businesses operating in the international road transport sector can ensure the welfare and social sustainability of their employees

De winnaar van de beste masterscriptie: Roel Jansen van Tilburg University.

Titel scriptie: The European business succession facilities regarding the acquisition of shares: necessary and efficient?

Bekijk het volledige juryrapport. 

2021

De winnaar van de beste bachelorscriptie: Francesco Frontani van ESCP Business School uit Parijs, Frankrijk  

Titel scriptie: Renovating Capitalism through Corporate Purpose in Organizations: The Italian Cases of Brunello Cucinelli and Lavazza, Compared to the Opinions of the Academia 

Met een eervolle vermelding voor Theresa Grillo van WHU Otto Beisheim School of Management in Vallendar, Duitsland 

Titel scriptie: Innovation in Family Firms: A Qualitative Analysis of the Behavior towards Internal and External Sources of Innovation 

De winnaar van de beste masterscriptie: Andrea Buratti van University of Bergamo, Italië

Titel scriptie: The effect of the Identification of Family Members with the Firm on Entrepreneurial Orientation and Performance 

Met een eervolle vermelding voor Liesbeth Rompelberg van de Universiteit Tilburg

Titel scriptie: The familial character of business succession facilities in Western Europe 

Bekijk het volledige juryrapport en bekijk ook de filmpjes(opent in nieuw tabblad) van de winnaars.

2020

De winnaar van de beste bachelorscriptie: Ronald Moerman van Aeres Hogeschool Dronten 

Titel scriptie: Non-successors of an agricultural family business  

Met een eervolle vermelding voor Julian van den Akker van hogeschool Windesheim 

Titel scriptie: Shared ownership: shared concerns? 

De winnaar van de beste masterscriptie: Marc Kuijken van Tilburg University  

Titel scriptie: Supervisory board effectiveness in family businesses 

Met een eervolle vermelding voor Michiel Heerkens van AOG School of Management van de University of Groningen 

Titel scriptie: Freedom in the family business: farce or force? A research into the perception of freedom in the family business 

Bekijk het volledige juryrapport.

2019

De winnaar van de beste bachelorscriptie: Barbara Cornelissen, Hogeschool InHolland, Amsterdam, Nederland 

Titel scriptie: Investeringsberekening voor De Kleine Schorre B.V.   

Met een eervolle vermelding voor Julian Elias Lessing, WHU Otto Beisheim School of Management, Duitsland

Titel scriptie: Open Innovation in Family Firms 

De winnaar van de beste masterscriptie: Shelley Beck Saunders, Nelson Mandela University in Zuid-Afrika 

Titel scriptie:  Parental influences on the next generation's intention to join the family business 

Met een eervolle vermelding voor Desiree Westland, Nyenrode Business University, Nederland 

Titel scriptie Governance en waarden in het familiebedrijf 

2018

De winnaar van de beste bachelorscriptie: Geurt van Assen, hogeschool Windesheim, Nederland

Titel scriptie: De invloed van subsidies en stewardship gedrag op duurzaamheid 

De winnaars van de beste masterscriptie: Klara Selling en Gabriella Gustafsson, Jönköping International Business School, Zweden

Titel scriptie: Trust in family businesses – a study of employees’trust for the new ceo post-succession 

2017

De winnaar van de beste bachelorscriptie: Paulina Grillo - WHU- Otto Beisheim School of Management, Duitsland 

Titel van de scriptie: Niet-economische doelen en financiering van familiebedrijven 

Met een eervolle vermelding voor Franziska Holle - WHU- Otto Beisheim School of Management, Duitsland 

Titel van de scriptie: Invloed van transgenerationele kennisoverdracht en -behoud op het innovatieresultaat in familiebedrijven 

De winnaar van de beste masterscriptie: Katharina Hubmann Universiteit Maastricht 

Titel van de scriptie: Multiple Identities in Family Firms: Exploring the Effect of Actual and communicated identity on performance

Met een eervolle vermelding voor Lutz Stoffels Universität Witten/Herdecke 

Titel van de scriptie: De kennis binnen het familiebedrijf behouden bij transgenerationele verandering 

Het lectoraat Familiebedrijven wordt ondersteund door een groep van internationale wetenschappers. Deze wetenschappers zijn internationaal actief bij een centrum voor het familiebedrijf, of vervullen een belangrijke rol in wetenschappelijke organisaties die onderzoek naar familiebedrijven ondersteunen. 

Wie zitten er in de scientific committee?

• Andrea Calabrò(opent in nieuw tabblad), University of Witten Herdecke 
• Nadine Kammerlander(opent in nieuw tabblad), HU - Otto Beisheim School of Management
• Tommaso Minola(opent in nieuw tabblad), University of Bergamo
• Mattias Nordqvist(opent in nieuw tabblad), Jönköping University CeFEO
• Torsten Pieper(opent in nieuw tabblad) (voorzitter), Kennesaw State University

Wij zijn op een missie: wij willen de ondernemende kracht van familiebedrijven versterken. Precies daarom onderhouden we intensieve relaties met ondernemers in familiebedrijven. Door regelmatig contact, deelname aan onze onderzoeken of een bijdrage aan onze kennissessies.  

De langdurige relaties en het contact met deze familiebedrijven (in uiteenlopende branches) geeft ons bestaansrecht. En houdt bovendien onze inspanningen scherp. 

We bouwen aan een excellente nationale en internationale kennispositie. Daarvoor werken we structureel samen met:

• Nederland Lectoren Platform Ondernemerschap (NLPO)
• Rijksuniversiteit Groningen
• Utrecht University
• Jönköping International Business School, Zweden
• HU - Otto Beisheim School of Management

STEP

Windesheim neemt deel aan het STEP project: Successfull Transgenerational Entrepreneurship Practices. Hierin werken we samen met de belangrijkste internationale kennisinstellingen op het gebied van familiebedrijven. Lees meer over STEP(opent in nieuw tabblad).

EuFBC

Windesheim neemt deel aan European Family Business Research Centers Network. Dit internationaal netwerk van onderzoekscentra bevordert samenwerking tussen onderzoekers met het doel de kwaliteit van het onderzoek te verbeteren. Regelmatig zijn er seminars. Lees meer over EuFBC(opent in nieuw tabblad).

Brancheorganisaties

In Nederland onderhouden we contact met belangrijke ondernemers- en brancheorganisaties.

• FBNed
• ONL
• Nederlands Agrarisch Jongeren Kontakt
• LTO Noord
• Cumela
• Koninklijke Horeca Nederland
• Verenigde Maakindustrie Oost
• Hiswa-Recron