Duurzame productinnovatie bij familiebedrijven: wat komt daarbij kijken?

De regio Zwolle staat voor grote uitdagingen op het gebied van klimaat en circulariteit. Bedrijven spelen daarin een belangrijke rol. Van hen wordt verwacht dat ze verantwoordelijkheid nemen voor duurzame oplossingen. Familiebedrijven voelen die verantwoordelijkheid vaak sterk, door hun langetermijnvisie en hun sterke band met de regio. Maar hoe werken familiebedrijven eigenlijk samen aan duurzame productinnovaties?

Eerder onderzoek heeft laten zien dat verschillende factoren een rol spelen in de manier waarop familiebedrijven innoveren. Er is alleen nog weinig bekend over samenwerkingsprocessen. Het lectoraat Familiebedrijven en het lectoraat Netwerken in een Circulaire Economie (NiCE) onderzochten dit. Ze wilden weten welke factoren samenwerking succesvol maken wanneer familiebedrijven samen met partners duurzame innovaties ontwikkelen, met het oog op meervoudige waardecreatie.

Vijf aspecten van samenwerking

De onderzoekers deden literatuuronderzoek en spraken drie familiebedrijven en hun partners in negen interviews. Om de samenwerking beter te begrijpen, gebruikten ze het Collaborative Value Creation (CVC)-model van Austin & Seitanidi (2014). Dat model helpt om samenwerking te bekijken als een proces waarin partners samen waarde creëren. Het model kijkt naar vijf aspecten van samenwerking:

1. Mindset en motivatie – waarom willen partners samenwerken en wat drijft hen?
2. Relatie-opbouw – hoe ontstaat vertrouwen en gelijkwaardigheid tussen partners?
3. Fasen van samenwerking – van het kiezen van partners tot het formeel vastleggen van afspraken.
4. Gedeelde middelen – wat brengen de partners in (zoals kennis, tijd, geld of netwerken)?
5. De waarde van samenwerking – wat levert het op voor mens, milieu en bedrijf?

Door dit model te gebruiken konden de onderzoekers inzoomen op wat er écht gebeurt in de praktijk: hoe familiebedrijven met hun partners samenwerken, welke keuzes ze maken en waar de samenwerking vastloopt of juist succesvol is.

Samenwerking met leveranciers

Veel familiebedrijven willen sneller verduurzamen. Toch loopt samenwerking met leveranciers of andere partners soms stroef. Daardoor blijven goede ideeën liggen, en dat remt vernieuwing in de regio. Uit het onderzoek kwamen drie kenmerken van succesvolle samenwerking naar voren:

1. Langdurige relaties - Partners kiezen voor een band die verder gaat dan één project. Relaties groeien in de tijd, met oog voor betrouwbaarheid en gezamenlijke groei.
2. Voorkeur voor bekende partners - Bedrijven werken graag met partijen uit het vertrouwde netwerk, vaak andere familiebedrijven. Besluitvorming sluit dan beter op elkaar aan.
3. Focus op het doel van de innovatie - De eerste aandacht gaat naar het duurzame resultaat. Financiële opbrengsten tellen mee, al volgt die waardering vaak later in het proces.

Gedeelde ambities

Opvallend is dat familiebedrijven weinig praten over hun gedeelde ambities. Waarom willen we dit samen doen? Wat willen we precies bereiken? En wat verstaan we onder succes? Veel ondernemers vertrouwen op hun bestaande relaties en denken elkaar al goed te begrijpen. Daardoor blijven doelen en verwachtingen soms onbesproken. Tijdens een bijeenkomst met de deelnemende bedrijven herkenden ondernemers dit beeld meteen.

Praktische gesprekstool

Familiebedrijven zien kansen in een praktische gesprekstool. Die helpt partners om bij de start van een samenwerking samen te praten over ambities, waarden en verwachtingen. De tool kan helpen bij vragen als:

• Wat is het gezamenlijke doel – maatschappelijk, zakelijk of persoonlijk?
• Welke waarde willen we creëren – ecologisch, sociaal of economisch?
• Hoe willen we samenwerken en wie doet wat?
• Hoeveel tijd gunnen we het proces?

Zo’n gesprek aan het begin voorkomt misverstanden en maakt samenwerking sterker.

Wat betekent dit voor familiebedrijven in Regio Zwolle?

• Begin met vertrouwen, maak ambities bespreekbaar.
• Kies bewust voor de lange termijn. Leg vast wat je samen wilt bereiken en hoe je succes beoordeelt.
• Werk met bekende én met nieuwe partners. Zoek partijen met aanvullende kennis en dezelfde drive voor duurzaamheid.

Met deze aanpak vergroten familiebedrijven hun kansen op snellere circulaire innovaties, sterkere ketenrelaties en zichtbare impact in de regio.

Meedoen en doorontwikkelen

In een mogelijk vervolgtraject ontwikkelen we de gesprekstool samen met familiebedrijven en ketenpartners. Interesse om mee te denken of te testen? We horen graag van je.

Download de publicatie   Meedoen met het vervolgtraject(opent in nieuw tabblad)