Goed Leven met Dementie

In zorg- en welzijnsland is een verschuiving te zien in de benadering van gezondheid en welzijn. In samenwerking met de opleiding Toegepaste Gerontologie is een eerste aanzet gedaan voor een framework voor Goed Leven, waarin via een holistische kijk naar (goed) ouder worden gekeken wordt. Dat gaat verder dan nu vaak het geval is in de individuele zorg- en hulpverlening. En verder dan Positieve Gezondheid. Het is de balans tussen individu én omgeving die maakt hoe mensen goed oud kunnen worden.

Doel en onderzoeksopzet

Wij willen een duidelijk kader (door)ontwikkelen van waaruit het goede leven voor mensen (met dementie) onderzocht en gefaciliteerd kan worden. De eerste versie van dit kader is gebaseerd op gerontologische theorieën over goed ouder worden en gesprekken over het goede leven met thuiswonende en redelijk vitale ouderen. Een verdiepingsslag wordt gemaakt voor een Goed Leven met Dementie, op basis van literatuurstudie en gesprekken met ouderen, mantelzorgers en zorg- en welzijnsprofessionals.

• Status: Lopend, 2018 - heden
• Partners: Toegepaste Gerontologie, ouderen en professionals betrokken bij het lectoraat

Meer weten?

Neem contact op met dr. Franka Bakker, associate lector, via fc.bakker@windesheim.nl. 

Publicaties

• Bakker F, Harps-Timmerman A, Veerman M, Van den Berg A, Smits C. Goed Leven, een holistische visie op ouder worden. Tijdschrift voor Positieve Psychologie, 3, 35-40. Ga naar de publicatie op ResearchGate.

Zingeving draagt bij aan een goed, gezond en zinvol leven. Gedurende de levensloop krijgen mensen te maken met zingevingsvragen. Bij het ouder worden kan dat bijvoorbeeld gaan over hoe het leven in te richten na verlies van een partner, het wegvallen van een sociaal netwerk, eenzaamheid, relatieproblemen, pensionering, verhuizing, gezondheidsklachten, of het naderende einde. Vroegtijdige signalering van zingevingsvragen en professionele ondersteuning kan helpen om gezondheidsproblemen te voorkomen en bijdragen aan een goed en zinvol leven.

Doel en onderzoeksopzet

We willen een beweging op gang brengen op het terrein van het: 

• Versterken van competenties om zingevingsmomenten en -vragen te herkennen
• Samenwerken van sociaal werkers en vrijwilligers met geestelijk verzorgers 
• Verbeteren van de ondersteuning ten aanzien van een goed en zinvol leven onder thuiswonende ouderen

Sociaalwerkorganisaties, netwerken palliatieve zorg, geestelijk verzorgers, ouderen, vrijwilligers, studenten en onze onderzoekers werken samen aan dit thema, in werkgroepen in Nijmegen, Zwolle, Dalfsen en Meppel. De leden komen regelmatig bijeen voor kennisdeling, het stellen van verbeter-/ontwikkeldoelen, en het formuleren van actieplannen. Buiten deze bijeenkomsten verzamelen de werkgroepleden informatie over behoeften en verbeter- en samenwerkingsmogelijkheden, en testen zij nieuwe werkwijzen in de praktijk samen met hun collega’s. 

• Status: Lopend, april 2020 - april 2022
• Partners: Saam Dalfsen, WijZ Zwolle, Welzijn MensenWerk Meppel, Netwerk Palliatieve Zorg Drenthe-Steenwijkerland, Netwerk Palliatieve Zorg Zuid Gelderland, Netwerk Palliatieve Zorg IJssel-Vecht & Noordoost- Overijssel
• Financiering: ZonMw, programma Zingeving en Geestelijke Verzorging

Meer weten?

Neem contact op met dr. Franka Bakker, associate lector, via fc.bakker@windesheim.nl. Of lees de infoflyer voor meer informatie over het project.

Mensen met dementie worden steeds afhankelijker van anderen, maar willen óók eigen keuzes blijven maken. Mantelzorgers en zorgverleners willen zorgen voor welbevinden en waardigheid van de persoon met dementie, maar weten niet goed hoe. Demenzien is een methode die hierbij kan helpen.

Doel en onderzoeksopzet

Dit project onderzoekt hoe Demenzien de relatie tussen mensen met dementie, mantelzorgers en zorgverleners in het verpleeghuis kan verbeteren. Aan de start van het traject wordt een literatuurstudie gedaan en worden interviews afgenomen onder zorgverleners, mantelzorgers en mensen met dementie. De bevindingen die hieruit volgen geven een theoretische onderbouwing om Demenzien verder te ontwikkelen.
Onderzoekers, zorgverleners, mantelzorgers en mensen met dementie werken samen in verbeterteams. Zij gebruiken Demenzien en bespreken systematisch hun ervaringen hiermee. Zo wordt Demenzien aangepast en maken we een duidelijke handleiding en scholing.

• Status: lopend, december 2019 -  mei 2023
• Partners: De Zorgcirkel, Laurens, Accolade Zorg, C van Belle, Patty van Belle, Axon leertrajecten, Universitair Kennisnetwerk Ouderenzorg Nijmegen (UKON), Verpleegkundigen & Verzorgenden Nederland (V&VN), Alzheimer NL Flevoland
• Financiering: ZonMW

Meer weten?

Neemt contact op met dr. Leontine Groen-van de Ven via lm.groen-vande.ven@windesheim.nl of met ir. Anne Esther Marcus-Varwijk via a.marcus-varwijk@windesheim.nl.

Op dit moment lopen er geen projecten binnen dit thema. Het lectoraat heeft echter wel veel expertise op dit terrein, en hoopt binnenkort projecten binnen dit thema te kunnen starten. 
 

Het aantal oudere migranten met dementie neemt steeds harder toe. Ondanks een goed ontworpen zorgsysteem in Nederland maken oudere migranten met dementie en hun mantelzorgers relatief weinig gebruik van dementiezorg en is deze minder goed toegankelijk. Mogelijke gevolgen zijn dat betrokken mantelzorgers overbelast raken, de persoon met dementie de zorg en ondersteuning niet tijdig krijgt, en dat zorgprofessionals in een later stadium van dementie te maken krijgen met complexere vraagstukken.

Doel en onderzoeksopzet

Het doel van dit onderzoek is om in kaart te brengen wat verpleegkundigen (d.w.z. wijkverpleegkundigen, praktijkondersteuners en casemanagers dementie) nodig hebben om de toegang tot zorg voor migranten met dementie en hun mantelzorgers te vergroten. In dit onderzoek begint toegang tot zorg al bij het waarnemen van een zorgbehoefte, en loopt door tot en met het voortzetten van zorg met behulp van bijvoorbeeld gezamenlijke besluitvorming. Het onderzoek bestaat uit vier deelstudies waaronder een literatuuronderzoek, kwalitatieve interviews en de ontwikkeling (d.m.v. design thinking) en implementatie van een hulpmiddel voor verpleegkundigen om migranten met dementie en hun mantelzorgers meer toegang te kunnen verlenen tot zorg. 

• Status: Lopend, september 2019 - september 2024
• Partners: VU Amsterdam, Amsterdam UMC, Stichting Amsterdamse Gezondheidscentra (SAG), Zorggroep Almere en diverse overige (zorg)organisaties.
• Financiering: NWO Lerarenbeurs

Meer weten?

Neem contact op met Gözde Duran via g.duran@windesheim.nl. 

Wijkverpleegkundigen en casemanagers zorgen steeds vaker voor niet‐westerse migranten met dementie en hun mantelzorgers. Onbegrepen gedrag zoals agressie of apathie komt veel voor bij mensen met dementie. De beroepsgroep weet niet hoe dit onbegrepen gedrag bij niet‐westerse migranten met dementie in de thuissituatie goed aan te pakken. Onbegrepen gedrag vermindert de kwaliteit van leven van de oudere migrant en van mantelzorgers en bekort de volhoudtijd van de mantelzorgers. Dit laatste kan leiden tot (versnelde) verpleeghuisopname.

Doel en onderzoeksopzet

Met dit project willen we kennis opdoen waarmee wijkverpleegkundigen en casemanagers hun zorg voor migranten met dementie met onbegrepen gedrag en hun familieleden kunnen verbeteren. Deze verpleegkundigen kunnen deze kennis inzetten in hun werk binnen thuiszorgorganisaties. Via onze samenwerkingspartners komt de kennis ten goede aan een breder werkveld zoals gezondheidscentra, verpleeghuizen, sociale wijkteams en aan het verpleegkundige en social work hoger beroepsonderwijs. De onderzoeksmethode betreft participatief ontwikkel‐ en evaluatieonderzoek in drie deelstudies: (1) 4 Casestudies (regio’s Twente en Amsterdam); (2) Ontwikkelen van een methodiek; (3) Proefimplementatie (2 regio’s).

• Status: Lopend, september 2020 - januari 2023
• Partners: Inholland, UNO‐UMCG, Alzheimer Nederland‐afdeling IJssel‐Vecht, V&VN, Carintreggeland en Cordaan
• Financiering: SIA RAAK

Meer weten?

Neem contact op met Leontine Groen – van de Ven via LM.Groen-vande.Ven@windesheim.nl. 
 

Het unieke perspectief van zorgvragers in de palliatieve fase en hun naasten komt onvoldoende aan bod in gesprekken met zorgverleners. Juist in de palliatieve zorg, waarbij het belangrijk is om de betekenis te kennen die de zorgvrager zelf geeft aan het in waardigheid en eigenheid voltooien van zijn/haar leven, is dit knellend. Passende zorg kan beter gerealiseerd worden indien meer zorgvragers, evt. ondersteund door naasten, hun ervaringskennis, beleving en voorkeuren, prioriteiten en behoeften op lichamelijk, psychisch, sociaal en spiritueel gebied helder hebben en deze ter sprake (durven) brengen in de gesprekken met zorgverleners.

Doel en onderzoeksopzet

De doelstelling van EMPATIE is het ontwerpen, testen en de proefimplementatie van een toolbox ter ondersteuning voor zorgvragers met COPD en/of hartfalen en hun naasten bij het vaststellen en verwoorden van hun perspectief tijdens het gesprek over passende zorg met de medisch en verpleegkundig specialist in de 2e lijn en de huisarts en praktijkondersteuner in de 1e lijn. Het project bestaat uit (1) een ontwerpproces aan de hand van Design Thinking waarbij een toolbox is ontwikkeld getiteld MijnBlik. (2) een proefimplementatie met MijnBlik en (3) het voorbereiden van de landelijke implementatie van MijnBlik.

• Status: lopend, mei 2018 - december 2021
• Partners: Saxion (penvoerder), Netwerken Palliatieve zorg Achterhoek & Zutphen, Vit-hulp bij mantelzorg, Zorgbelang Inclusief.
• Financiering: ZonMw (programma Palliantie)

Meer weten?

Neem contact op met Leontine Groen – van de Ven via LM.Groen-vande.Ven@windesheim.nl. 
 

Ondanks het feit dat de meeste diagnoses van kanker worden vastgesteld bij mensen boven de 65 jaar, krijgen ouderen met kanker minder aandacht in de media en in onderzoek dan jongere mensen. En dit terwijl het aantal ouderen met kanker ook nog eens flink toeneemt en de behandeling complex kan zijn vanwege de aanwezigheid van andere ziekten en de gevolgen van het ouder worden. In samenwerking met Isala, het UMCG en diverse andere ziekenhuizen doen we binnen het programma Ouderen met Kanker onderzoek naar de gevolgen van het hebben van kanker op oudere leeftijd. Daarbij onderzoeken we hoe de oncologische zorg beter op de behoeften van ouderen kan inspelen. De ervaringen van ouderen met het hebben van kanker en de zorg die zij van professionals en vanuit hun eigen omgeving ontvangen vormen het uitgangspunt voor het onderzoek.

Doel en onderzoeksopzet

Doel van het onderzoek is het verkrijgen van inzicht in de ervaringen en belevingswereld van ouderen met kanker. Hiervoor maken we gebruik van diverse onderzoeksmethoden zoals (systematisch) literatuuronderzoek, kwalitatieve diepte-interviews met ouderen met borst- en prostaatkanker en kwantitatief onderzoek naar ouderen met darmkanker. Tenslotte worden de ervaringen van oudere mannen en vrouwen met elkaar vergeleken. Het uiteindelijke doel is handvatten te kunnen bieden aan zorgprofessionals zodat zij de zorg beter af kunnen stemmen op ouderen met kanker.

• Status: lopend, januari 2015 – september 2021
• Partners: Isala Zwolle, UMCG Groningen, Daniël den Hoed/Erasmus MC Rotterdam, Ommelander Ziekenhuisgroep Winschoten/Delfzijl, Bethesda ziekenhuis Hoogeveen
• Financiering: Rijksuniversiteit Groningen; NWO Docent-promotiebeurs

Meer weten?

Neem contact op met Birgit van Ee via ib.van.ee@windesheim.nl. 

Publicaties

• Van Ee, B., Hagedoorn, M., Slaets, J. P. J., & Smits, C. H. M. (2017). Patient navigation and activation interventions for elderly patients with cancer: A systematic review. European journal of cancer care, 26(2), [e12621]. DOI: 10.1111/ecc.12621
• Van Ee, B., Smits, C., Honkoop, A., Kamper, A., Slaets, J., Hagedoorn, M., 2019. Open Wounds and Healed Scars: A Qualitative Study of Elderly Women's Experiences With Breast Cancer. Cancer Nursing, 42(3), 190-197. DOI: 10.1097/NCC.0000000000000575
• Van Ee, I.B., Hagedoorn, M., Smits, C.H.M., Kamper, A.M., Honkoop, H.A., & Slaets, J.P.J. (2018). This is an older men's world: A qualitative study of men's experiences with prostate cancer. European Journal of Oncology Nursing, 37, 56-64. DOI: 10.1016/j.ejon.2018.11.002
• Van Ee, B., Slaets, J., Smits, C., Honkoop, A., Kamper, A., & Hagedoorn, M. (2020). Satisfaction with hospital care in older patients with colorectal cancer, the importance of a warm welcome, Journal of Geriatric Oncology, 11, 1028-1031. https://doi.org/10.1016/j.jgo.2019.11.004
• Van Ee, B. & Smits, C. (2020). Ervaringen van onderzoekers in gesprek met oudere mannen met prostaatkanker. Kwalon, 25(3), 53-62. 
• Van Ee, B. & Louwman, E. (2015). Begeleiding van oudere mannen met prostaatkanker. Lekturo, 20, 22-25.
• Van Ee, B. (2015). Prostaatkanker op latere leeftijd: onderzoek naar de ervaringen van en de zorg voor oudere mannen met prostaatkanker. Lekturo, 19, 22-23.
• Van Ee, B. & Smits, C. (2012). Begeleiding van oudere kankerpatiënten. Geron, 14(1), 48-50.
• Van Ee, B., Geluk, A., Belderok, J. & Smits, C. (2013). Beelden over de winst van het ouder worden. Geron, 15(4), 26-28.
• Smits, C. & Van Ee, B. (2012). De spannendste doelgroep. Maatwerk, 3, 3-5.