Flevoland Monitor 2024: krapte vraagt om keuzes in de regio

Flevoland is een regio in ontwikkeling, waar het gemiddeld genomen prettig leven is. Dit heeft een aantrekkingskracht; er komen steeds meer mensen wonen in Flevoland. Ook de Flevolandse economie is het afgelopen jaar licht gegroeid en de werkgelegenheid bereikte een recordniveau. Toch is de algehele ontwikkeling niet alleen rooskleurig; er is sprake van een afkoelende economie, een gebrek aan fysieke ruimte, krapte op het elektriciteitsnet en een tekort aan personeel. Ook zijn er groepen en gebieden in Flevoland, waarvan de kwaliteit van leven duidelijk onder druk staat.    

Dit en meer komt naar voren uit de Flevoland Monitor 2024. Friso de Vor presenteerde de uitkomsten van deze monitor vandaag op het symposium ‘De Staat van Flevoland(opent in nieuw tabblad)’ in Theater De Meerpaal in Dronten. Het rapport beschrijft de stand en ontwikkeling van de economie in Flevoland. Economic Board Flevoland(opent in nieuw tabblad) is de initiatiefnemer van het rapport. Friso is senior onderzoeker regionale economie bij het kenniscentrum Technologie en heeft de leiding over het onderzoek.  

Stabiele en gemiddelde brede welvaart

Brede welvaart is een centraal thema in de Flevoland Monitor. Brede welvaart komt voort uit het besef dat vooruitgang meer is dan economische groei. Het gaat over welvaart, welzijn én welbevinden van mensen. In andere woorden; over wat mensen van waarde vinden om het leven te leiden zoals ze dat zelf willen.

Het rapport drukt brede welvaart uit in scores op elf dimensies, variërend van economische tot sociale dimensies. Deze scores geven aan hoe Flevolanders de brede welvaart ervaren. Uit het gemiddelde van de scores blijkt dat de brede welvaart stabiel is en vergelijkbaar met de rest van Nederland. Als je nauwkeuriger kijkt naar de afzonderlijke dimensies dan zijn er wel duidelijke verschillen. De economische dimensies hebben een positieve bijdrage aan de ervaren brede welvaart, terwijl bij sociale dimensies achteruitgang is. Friso: “Verschillen in ervaren brede welvaart zijn voor een belangrijk deel terug te voeren op persoonlijke situaties, waarbij de opleiding, het inkomen, de woonsituatie, de gezondheid en het al dan niet hebben van een baan het grootste effect heeft op iemands ervaren brede welvaart”.

Lichte economische groei, arbeidsproductiviteit blijft achter

In 2023 is de Flevolandse economie flink afgekoeld. Er was sprake van een lichte groei van het Flevolandse bruto regionaal product (brp) van 0,9 procent. Landelijk was de groei gemiddeld genomen nog lager: 0,1 procent. Een jaar eerder was de groei van het Flevolandse brp nog 4,3 procent. Tegelijkertijd is te zien dat de werkgelegenheid een recordniveau bereikte. Halverwege 2023 waren 213.180 personen werkzaam in Flevoland; bijna 8.000 meer dan een jaar eerder.

Op de lange termijn moet de groei van de economie vooral komen van een hogere productiviteit per werkende. Sinds de jaren zeventig van de vorige eeuw is een vertragende groei kenmerkend voor de arbeidsproductiviteit. “De huidige en toekomstige krapte op de arbeidsmarkt vraagt in toenemende mate om manieren om de arbeidsproductiviteit te verhogen, wat met name geldt voor Flevoland”, waarschuwt Friso. Het niveau van de arbeidsproductiviteit in Flevoland ligt structureel onder het landelijk gemiddelde, bijna 9 procent in 2022.

Geen einde aan de krapte op de arbeidsmarkt

Het is voor werkgevers nog steeds lastig om voldoende geschikt personeel te vinden. Dit ondanks het feit dat in 2023 de economie is afgekoeld en het aantal openstaande vacatures licht is gedaald ten opzichte van een jaar eerder. De arbeidsmarkt blijft krap tot zeer krap. Bijna alle sectoren kampen met personeelstekorten. Friso: “Maar voor werkzoekenden betekent de krappe arbeidsmarkt dat zij doorgaans de keuze hebben uit meerdere banen. Zo blijkt dat tegen het eind van 2023 een Flevolandse werkzoekende gemiddeld drie banen voor het uitkiezen had. Een jaar eerder ging het overigens nog om gemiddeld vier vacatures per werkzoekende in Flevoland.”

Tekst gaat verder onder de afbeelding

Getouwtrek om ruimte

Er wonen steeds meer mensen in Flevoland. Begin 2024 telde Flevoland 450.920 inwoners; een groei van 1,4 procent tegenover 0,6 procent landelijk. De groei van de bevolking vraagt onder andere meer ruimte voor woningen. Friso: “Maar met woningbouw alleen creëer je geen aantrekkelijke woonplekken en samenleving. De groei van het inwonersaantal moet ook gepaard gaan met ontwikkeling van voldoende ruimte voor economie, werk en voorzieningen.” En met name deze ruimte, zoals op bedrijventerreinen, staat onder druk. De afgelopen 10 jaar is de hoeveelheid direct uitgeefbare grond bijna gehalveerd. Dit maakt het voor bedrijven op den duur lastiger om een geschikte vestigingslocatie te vinden in Flevoland.

Producent van duurzame stroom

Ook verduurzaming vraagt de nodige ruimte. Die ruimte wordt in Flevoland voor een deel benut voor de opwek van zonne- en vooral windenergie. Het kenmerkt Flevoland als grootschalige producent van duurzame stroom. Flevoland is daardoor beter dan gemiddeld in staat zijn benodigde energie zelf duurzaam op te wekken. De hoeveelheid hernieuwbare energie die in Flevoland wordt opgewekt is 40 procent in verhouding tot de hoeveelheid verbruikte energie. Landelijk is dat 12 procent . Friso: “Het is echter de vraag of in het geval van de opwek van hernieuwbare elektriciteit deze ontwikkeling op dezelfde voet kan doorgaan de komende jaren, omdat de transportcapaciteit van het elektriciteitsnet momenteel bijna niets meer aankan”.

Krapte is kiezen

De onderzoekers concluderen dat er in de economie op vele vlakken sprake is van toenemende schaarste. Gebrek aan onder andere fysieke ruimte, krapte op het elektriciteitsnet en bovenal tekort aan personeel. In de context van schaarste is het zaak kritisch te kijken naar de waarde die bedrijven en sectoren toevoegen. Dit betekent in belangrijke mate kiezen voor technologie en innovatie. Dit stelt Flevoland in staat om slimmer, efficiënter en duurzamer te produceren. “Bovendien zal de arbeidskrapte in belangrijke mate bepalend zijn voor de aanpak van de grote transitieopgaven. Onder andere rondom energie, digitalisering, voedsel en circulariteit. Daar zijn voldoende gekwalificeerde arbeidskrachten hard nodig”, waarschuwt Friso.

Op wat voor Flevoland zetten we in richting de toekomst? Hoe willen we dat Flevoland eruitziet en doen we daarvoor het juiste? Dat zijn belangrijke vragen om als regio een helder antwoord op te hebben. Brede welvaart is dan een waardevol kompas om op te varen. Het biedt een afwegingskader dat helpt om integrale keuzes te maken, gericht op een economisch krachtige regio waar het voor iedereen prettig leven is. In het heden maar vooral ook in de toekomst.

Tekst gaat verder onder de afbeelding

Meer informatie over de Flevoland Monitor

De Flevoland Monitor 2024 kun je hier downloaden(opent in nieuw tabblad). De Flevoland monitor 2024 is de tweede editie van het rapport. In 2023 is de eerste editie uitgegeven.

Kijk hier voor meer informatie over al ons onderzoek naar technologie voor de samenleving. Of lees meer over het onderzoek dat wordt gedaan vanuit de lectoraten bij Windesheim in Almere. Zij doen praktijkgericht onderzoek in, voor én met de regio Flevoland op het gebied van brede welvaart. Onder andere op de terreinen gezondheid en welzijn, wonen en educatie.