Van versteende binnenplaats tot levende natuurtuin

Remco Boter, docent aan de pabo van Windesheim transformeerde een versteende binnenplaats tot een levende natuurtuin. Zijn initiatief werd bekroond met een Green Performer-certificaat*. Zijn initiatief sluit naadloos aan op de visie van Windesheim op een duurzame campus waarbij het stimuleren van biodiversiteit, hergebruik van materialen en onderwijsinspiratie hand in hand gaan. Het verhaal van Remco toont hoe je als individu het verschil kunt maken en groene ambities kunt waarmaken.

Wat is de geschiedenis van deze tuin?

‘Ik werk hier al vrij lang en ken deze tuin nog uit de tijd dat het één grote wildernis was van struiken en bomen waar niets aan werd gedaan. Je kon vanuit de gang de overkant niet zien. Je ziet hier op de muur zelfs nog de vage afdruk van een driehoekje waar vroeger een duiventil van een van de medewerkers heeft gehangen. De tuin werd opnieuw aangelegd toen de opleiding die hier zat vertrok. Het resultaat was strak, een waterfontein in het midden, witte keien eromheen en voor de rest veel stoeptegels. Het enige groen werd geleverd door vier dakplatanen, symmetrisch opgesteld, met steigerbuizen erboven zodat de boompjes geleid konden worden. Een onderhoudsvrije tuin.’

En toen kwam jij met een plan?

‘Toen we hier met de pabo neerstreken wilde ik inderdaad na een paar jaar wat anders met de binnentuin. In Anton de Ruiter vond ik bij toeval een soulmate. Je kunt hem wel beschouwen als de grondlegger van de vergroening bij Windesheim. Hij is helaas twee jaar geleden overleden. De eerste ideevorming hebben we samen ontwikkeld.  Na de renovatie van de gebouwen zochten we contact met het bedrijf Anno 2000. Anno is ook de voornaam van de oprichter en hij is gespecialiseerd in het vergroenen van schoolpleinen. Anno kwam natuurlijk met de vraag: wat wil je dan?’

En dat was?

‘We wilden graag een bio-diverse tuin met veel inheemse én eetbare planten. Ik zag het zo voor me dat je met een kopje heet water de tuin inloopt en even wat muntblaadjes plukt voor een kopje verse muntthee. Munt schijnt trouwens een enorme woekeraar te zijn dus die plant kwam er niet in, maar dit terzijde. Anno had een prachtig concept op de Floriade, dat heette de voedselbank. Dat concept met gemetselde muurtjes en plantjes wilden we graag terugzien in onze tuin. Verder wilden we alle bestaande materialen opnieuw gebruiken of er een nieuwe bestemming voor vinden. Alle tegels van die bank die je daar ziet staan komen hier uit de grond. Zelfs de restanten van de platanen hebben een nieuwe plek gekregen en ook het paaltje met de fontein in het midden vond via Marktplaats een nieuwe eigenaar. Er stonden nog wat tuinbanken en die kregen ook elders een bestemming. Niets ging verloren. Het enige materiaal dat van buiten kwam waren de stenen voor de gemetselde muurtjes, die zijn hier bezig met een tweede leven.’

Was het moeilijk om de tuin te realiseren?

‘Het enige waar we een beetje huiverig voor waren was het water. Er komen hier op de binnenplaats verschillende regenpijpen uit, die we hebben afgekoppeld van het riool. Het was lastig om in te schatten of het water na een hoosbui over de drempels zou klotsen. Daarom besloten we de regenpijpen te voorzien van een keersluisje, een veiligheidje zodat bij een te groot aanbod het water naar het riool kan. Tot nu hebben we echter geen problemen en loopt het regenwater mooi de vijver in.’  

Is de tuin voltooid?

‘We gaan nu de derde zomer in. In juni-juli zie je hier de aarde niet meer, die is dan in zijn geheel bedekt met inheemse planten. Ook nu zie je hier en daar al wat bloemen. (Gesprek vond plaats eind april, red.) Er is telkens weer wat nieuws te zien. Je ziet ook nog de oude stukken van de planten van vorig jaar zoals daar de grote kaardenbol. Gisteren zaten op die plant nog twee vogeltjes.’

De putter misschien? (We kijken gezamenlijk naar een afbeelding van de putter.)         

‘Ja inderdaad, dat is hem! Wat leuk zeg!’

Je kreeg een certificaat Green Performer uitgereikt. Betekent dat iets voor je?

‘Uiteraard, heel erg leuk. Ik hoop dat het wat wordt en intussen doe ik het op mijn eigen manier met zo’n tuin: dan heb ik het zelf in de hand en ben ik bezig met mensen die mij kennen, die ik zelf ken en dat werkt fijn. Dus ja, een mooi initiatief en tegelijkertijd denk ik: laat mij maar lekker mijn eigen weg bewandelen.’

Heb je behoefte om de groene gedachte actief uit te dragen?

‘Ik zit in de opleidingscommissie en daar stelde Olga, een van onze studenten het aantal vliegbewegingen ter discussie die het gevolg zijn van de internationalisering. Met andere woorden: moet je met veertig man naar Stockholm of kan het ook op een andere manier. Dat vond ik een goede vraag. Ik heb Olga dan ook aangedragen als green ambassador. Ik vind het heel goed dat iemand de studenten vertegenwoordigt en zegt: moet het wel zo? Mij persoonlijk gaat het niet zozeer om de vraag of je wel of niet mag vliegen maar om de bewustwording en dat je samen de kritische afweging maakt. Aanvankelijk vlogen we de hele wereld over en dat is veranderd. We kijken meer naar alternatieven, dat is goed. Tegelijkertijd vind ik het ook belangrijk om studenten die een andere mening hebben aan het woord te laten. Jens, ook een student, zei dat hij geen problemen had met vliegen. Olga maakte een afspraak bij de duurzame pabo in Almere en samen gingen we in gesprek met een bewogen collega. We hebben twee uur zitten praten en Jens vond het geweldig om dat gesprek te voeren. Dat vind ik belangrijk, dat je ontdekt: waarom vind ik iets.’

Hoe ziet de toekomst van de tuin eruit?

‘De tuin moet nog tot wasdom komen, de bomen moeten uitgroeien, een kwestie van tijd. Het geheel moet luchtig blijven en tegelijkertijd een beetje samensmelten. Er zit een hele visie achter. Ik kreeg tijdens het proces van Anno 2000 heel wat opsommingen van planten: vijf van die, tien van die. Het geheel moet nog gaan leven, ook voor de gebruikers. Anno 2000 en ik zijn op dit moment bezig met een informatiebord. Dat wordt de gebruiksaanwijzing voor de tuin, de handleiding die vertelt hoe je de tuin als het ware moet lezen. Dat bord wordt binnenkort geplaatst.’

Ben je trots op de tuin?

‘Jazeker, er zit veel tijd in, wat ook heel leuk was. Het is geweldig om te ervaren hoe een idee kan landen en ik hoop dat de tuin mensen gaat inspireren en ik merk dat dat ook al het geval is. Het project heeft iets van gemeenschappelijkheid opgeleverd. Toen we het hadden over het onderhoud en overlegden over de vraag of dat allemaal zou gaan lukken, zei een collega: als het niet lukt, schaffen we drie snoeischaren aan en doen we het zelf. Dat vond ik heel leuk om te merken, die blijk van betrokkenheid. Misschien moeten we onder het informatiebord drie haken met snoeischaren hangen en een klein whiteboardje met de tekst: ‘Collega’s en studenten als je zin hebt: dit is de opdracht van de week’. Ik denk dat het heel goed is dat ook onze studenten zien dat we dit doen vanuit een gezamenlijke verantwoordelijkheid.’

* Windesheim heeft het zogenoemde Green Ambassador Programma waarbinnen duurzame initiatieven van studenten en collega’s kunnen worden voorgedragen voor een certificaat voor een dreamer, een performer of een ambassador. Doel is het stimuleren van onderlinge samenwerking of om juist een inspiratie te zijn voor medewerkers en studenten die zoeken naar een duurzamere aanpak van hun werk en of studie.