Gefascineerd door leren: ‘Ik ben eeuwig nieuwsgierig’

Erik Meij is docent aan de lerarenopleiding Scheikunde en gefascineerd door leertheorieën. Tijdens zijn promotieonderzoek werkt hij aan de vraag die hem het meest bezighoudt: Hoe spelen theorieën over leren daadwerkelijk een rol in het onderwijs?
 

Onderzoek doen is voor sommige mensen een ware passie. Docent Erik Meij is zo iemand. ‘Ik sprong een gat in de lucht toen ik hoorde dat mijn onderzoekaanvraag gehonoreerd werd. Vijf jaar lang mag ik twee dagen per week werken aan dat wat ik het liefste doe: de diepte in gaan, onderzoeken, nieuwe kennis opdoen. Die houding heb ik van nature. Ik ben eeuwig nieuwsgierig en stelde als kind al veelvuldig de vraag ‘Waarom?’ Tegelijkertijd vind ik het heerlijk om ook nog les te geven. Die twee horen bij elkaar.’ 

Elke docent zijn eigen systeem

De fascinatie voor leertheorieën werd bij Erik Meij weer aangewakkerd tijdens een master Onderwijskunde die hij enkele jaren geleden volgde bij de Vrije Universiteit. ‘Die master was zo’n verrijking dat sindsdien de psychologie achter de vraag, hoe leren werkt, me niet meer loslaat.’ Voor zijn promotieonderzoek koppelde hij deze vraag aan een observatie die hij deed in onderwijsland, namelijk dat elke docent zijn eigen onderwijssysteem lijkt te hebben. ‘Je zou verwachten dat docenten hun lesgeven baseren op leertheorieën die ze zich eigen maken tijdens hun opleiding maar de werkelijkheid is volgens mij anders en de wetenschap wijst ook wel in die richting.’

‘Het gaat toch goed?’

‘Ik heb de indruk dat in de opleiding aangeboden leertheorieën in de praktijk weinig sturend zijn’, meent de promovendus. ‘Doorgaans hanteren docenten en opleiders hun eigen principes en overtuigingen bij het lesgeven. Elke docent vindt als het ware zijn eigen manier van lesgeven uit en gaat later verder vanuit het idee: Het gaat toch goed? Wat ik in mijn onderzoek naar boven wil halen zijn die overtuigingen van waaruit docenten lesgeven en hoe deze zich verhouden ten opzichte van de leertheorieën. Om dat boven water te krijgen heb ik al een heel plan klaar liggen met vragenlijsten en het maken van lessen die zichtbaar gebaseerd zijn op wat leerlingen leren.’

Mogelijke gevolgen van het onderzoek

Het onderzoek van Erik is allereerst gericht op zijn studenten, de nieuwe generatie docenten, maar kan daarmee ook iets zeggen over de vraag in hoeverre allerlei onderwijsvernieuwingen wel of geen kans van slagen hebben. ‘Als die van boven opgelegd worden en de docent heeft overtuigingen die daar niet mee samengaan, dan gebeurt er weinig vrees ik. Neem het gepersonaliseerd leren. Het achterliggende idee is gebaseerd op een model hoe mensen idealiter keuzes maken in hun leerproces. Maar uit leerpsychologie weten we dat iedereen, simpel voorgesteld, een aan- en uitschakelaar voor leren heeft die gebaseerd is op de antwoorden op twee vragen: heb ik hier zin in en denk ik dat ik dit kan? Die bepalen ook hoe succesvol het gepersonaliseerd leren is. Als het werkelijk zo is dat docenten dat niet weten of er geen oog voor hebben, maakt dit het welslagen van zo’n concept een stuk gecompliceerder. Hopelijk kan mijn onderzoek bijdragen aan een helder beeld van de manier waarop wij sturen op leren en hoe we dat kunnen verbeteren.’

Het onderzoek

Hoogleraar Martijn Meeter van de Vrije universiteit Amsterdam en lector Anneke Smits van het lectoraat Onderwijsinnovatie en ICT van Windesheim begeleiden het promotieonderzoek van Erik Meij als (co)promotor.