Marlies Rekkers promoveert op onderzoek naar lichaamsbeleving

Marlies Rekkers promoveert op 16 februari aan de Universiteit van Utrecht. In haar promotieonderzoek(opent in nieuw tabblad) heeft ze een nieuw protocol voor het behandelen van mensen met een eetstoornis ontwikkeld en onderzocht. De focus van dit protocol ligt op het ten positieve veranderen van de negatieve lichaamsbeleving. Ook de functionele lichaamsbeleving wordt daarbij meegenomen. Het doel is om oplossingen te vinden en interventies te ontwikkelen waarmee eetstoornissen succesvoller en effectiever te behandelen zijn.

Lichaamsbeleving bij eetstoornissen

De kern van een eetstoornis is vaak een negatieve of verstoorde lichaamsbeleving of een combinatie daarvan. De term negatieve lichaamsbeleving verwijst naar de houding (gedachten en gevoelens) ten opzichte van het eigen lichaam. Je spreekt van een verstoorde lichaamsbeleving als iemand een verstoorde perceptie van de eigen lichaamsomvang heeft. Het belang van lichaamsbeleving bij een eetstoornis wordt onderschreven door wetenschappelijke literatuur. Het wordt ook breed erkend door therapeuten. Toch is er uiteindelijk te weinig aandacht voor in de behandeling, merkt Marlies Rekkers.

“De huidige behandeling van mensen met een eetstoornis is vooral gericht op het normaliseren van het eetpatroon, maar lichaamsbeleving blijft vaak onderbelicht. Het protocol van Fairburn is bijvoorbeeld verreweg de meest gangbare behandeling voor eetstoornissen. Dit protocol is goed onderzocht en gebaseerd op de cognitieve gedragstherapie. Het bestaat uit 20 of uit 40 sessies. Veel eetstoornissenklinieken behandelen volgens dit protocol. Als een cliënt 20 sessies krijgt worden er maar een paar sessies aan lichaamsbeleving besteed. Dit zie je ook terug in de internationale richtlijnen voor eetstoornissen, waar nauwelijks iets staat over hoe je die lichaamsbeleving moet behandelen,” legt Marlies uit. “Terwijl cliënten met eetstoornissen juist aangeven dat ze vanaf dag één van hun behandeling ook behandeling willen voor die negatieve lichaamsbeleving.”

Protocol Positive Body Experience

Tijdens haar onderzoek ontwikkelde Marlies Rekkers het protocol Positieve Lichaamsbeleving (PBE) met de focus op positieve lichaamsexposure. Het protocol PBE is gebaseerd op de cognitieve gedragstherapie en op lichaamsgerichte therapie. Van oorsprong is Marlies Rekkers psychomotorisch therapeut, waardoor het protocol goed toepasbaar is binnen de psychomotorische therapie (PMT).  

“Het protocol is gebaseerd op positieve lichaamsexposure. Deze lichaamsexposure richt zich op de esthetisch positief beleefde lichaamsdelen. We hebben hier de positieve functionele waardering van het lichaam aan toegevoegd,” vertelt Marlies. “Esthetiek is de ingang omdat mensen met een eetstoornis een hele vernauwde focus hebben ten aanzien van hun lichaam en eigenlijk alleen maar uiterlijk belangrijk vinden. Heel specifiek hebben ze het dan vaak over lichaamsdelen die gewichtsgerelateerd zijn, zoals bijvoorbeeld buik, borsten, billen en bovenbenen. Verder hebben ze weinig gedachtes of gevoelens over de rest van hun lichaam. Dat is hun kernprobleem. Met het protocol introduceren we andere gedachtes en gevoelens over het lichaam die meer gerelateerd  zijn aan niet-gewichtsgerelateerde lichaamsdelen en  functionaliteit. Kan je bijvoorbeeld blij zijn met dat je ogen een mooie kleur hebben en goed kunnen zien. Of kan je inzien dat je benen niet alleen ‘dik’ zijn, maar ook sterk en gezond, waardoor ze je overal brengen en je er goed mee kan sporten. Je verschuift dus eigenlijk de aandacht van negatief naar meer positief.”

In de praktijk

Ondanks dat het onderwerp eetstoornissen veel aandacht krijgt in de publieke sfeer, blijft de stoornis zowel binnen de GGZ als in het onderwijs van de master Klinische psychologie en de master PMT, waar depressie, angststoornissen, gedragsproblemen of persoonlijkheidsstoornissen juist veel aandacht krijgen, onderbelicht. Met als gevolg dat weinig hulpverleners aan de slag gaan met eetstoornissen en er weinig vrijgevestigde praktijken gespecialiseerd zijn in eetstoornissen. Daarnaast hebben de gespecialiseerde klinieken in Nederland die zich wél richten op eetstoornissen gigantische wachtlijsten.

“Het protocol PBE is ontwikkeld binnen de PMT, maar is ook heel bruikbaar voor psychologen die meer lichaamsgericht werken. Uiteindelijk is het proefschrift een eerste stap, dus ik hoop dat andere onderzoekers het stokje overnemen. Er moet vervolgonderzoek komen, maar deze eerste stap is gezet. Ik hoop dat het protocol PBE een goede plek krijgt in de behandeling van mensen met een eetstoornis.”