Van automatisering tot digitalisering: nieuw lectoraat Digital Business & Society verbindt én integreert drie programmalijnen

In een wereld waarin we 24/7 connected zijn – en een samenleving waarin we op het vlak van produceren, leren en werken door de komst van slimme technologieën continu nieuwe wegen inslaan, ontdekken en verkennen – gaan de ontwikkelingen razendsnel. Niet alleen robotica wint snel aan terrein, ook het gebruik van data science en artificial intelligence neemt de komende jaren een vlucht. Vandaar dat hogeschool Windesheim 2 jaar geleden besloot het huidige lectoraat Industriële Automatisering & Robotica te verbreden. Het resultaat is het nieuwe lectoraat Digital Business & Society, dat per 1 april 2023 officieel van start gaat, met Erik Fledderus als kartrekker én nieuwe lector. 

In 2021 startte Erik Fledderus als kwartiermakende lector met zijn verkenningstocht om het lectoraat Industriële Automatisering & Robotica uit te breiden tot een bredere onderzoeksgroep. Kortom, een lectoraat dat meerdere vraagstukken en perspectieven op het onderwerp digitalisering bijeen zou kunnen brengen en dat zou kunnen optreden als onderzoeks- en gesprekspartner voor de buitenwereld en de praktijk – zowel binnen als buiten de eigen regio. Erik Fledderus: “Het lectoraat Industriële Automatisering & Robotica was zeker goed gekozen. Het raakt een belangrijke snaar en springt met onderzoek en kennis in op belangrijke ontwikkelingen binnen de industrie, het werkveld en onze regio. Hogeschool Windesheim speelt hier bijvoorbeeld ook op in door steeds meer onderwijs aan te bieden op het vlak van industriële automatisering en robotica.”

Digitaliseringsvraagstukken als wireframe van een breed lectoraat

“Dat blijft dan ook behouden, zowel wat betreft onderwijs als onderzoek. Want toen we wilden uitbreiden, rees de vraag: zet je er een lectoraat naast of plaats je er iets breders omheen? Ik vind dat Windesheim, met die laatste optie, een slimme keuze maakt: een breed lectoraat met massa dat vraagstukken verbindt én integreert. Want veel van de technologische ontwikkelingen die op ons afkomen hebben van alles met elkaar te maken en kun je niet los van elkaar zien óf onderzoeken. Want hoe toekomstproof ben je als je cobots binnen producties inzet zonder digitaal databeheer, waarmee je continu meet en verbetert wat er in én met al die slimme processen gebeurt? Digitaliseren kun je, zogezegd, zien als een soort motor onder de motorkap waar andere sectoren en/of vakgebieden (ook) iets mee moeten doen. Het is dus zeker slim om nieuwe en slimme technologieën meer in samenhang op te pakken. Ook wat betreft de vraag wat ze voor onze samenleving betekenen: het ethische aspect. Naast de huidige focus komen er daarom nog twee extra thema’s bij: Digitalisering in het mkb en Digitale maatschappij.”

Programmalijn Industriële Automatisering & Robotica

Er wordt nu volop geïnvesteerd in industriële automatisering en robotica (IA&R) door het bedrijfsleven en daar sluit Windesheim als onderwijs- en onderzoeksinstelling bij aan. Met bijvoorbeeld onderwijs via een Associate degree, maar ook via praktijkgericht onderzoek. Het huidige lectoraat Industriële Automatisering & Robotica gaat daarom op in het nieuwe lectoraat. Want IA&R biedt veel kansen, maar de maakindustrie heeft wel de juiste kennis en handvatten nodig om ermee aan de slag te gaan. Associate lector Aart Schoonderbeek doet onderzoek hiernaar: “Het begint bij een vraagstuk van een bedrijf, daarmee gaan wij als onderzoekers aan de slag. In theorie én in praktijk. Vervolgens zorgen we ervoor dat ook andere bedrijven deze kennis kunnen gebruiken.”

Programmalijn Digitalisering in het mkb

Het lectoraat wil nadrukkelijk niet alleen met koplopers in slimme innovaties werken, maar juist ook met bedrijven die niet vooraan staan bij vernieuwingen, maar er wel van willen profiteren. Zoals het (regionale) mkb dat niet altijd over middelen of een afdeling beschikt om zelf het wiel uit te vinden. Erik Fledderus: “Juist praktijkgericht onderzoek vanuit een hogeschool moet volop samenwerken met bedrijven die nieuwsgierig zijn naar wat veranderingen voor hen gaan betekenen. Hierbij werken we ook samen met het onderwijs. Denk aan studenten HBO-ICT die vanuit de digitale werkplaats MoveDigi(opent in nieuw tabblad), met input vanuit het lectoraat, bedrijven helpen met hun digitaliseringsvraagstukken.”

Programmalijn Digitale maatschappij

De derde lijn doet onderzoek naar wat artificial intelligence en data science voor onze maatschappij betekenen. De nieuwe lector: “Je ziet dat techniek ook een andere kant heeft dan alleen een functionele. En digitalisering is daar geen uitzondering op. Denk aan privacy, veiligheid en de wijze waarop je met digitalisering tot een soort parallelle werkelijkheid komt. We onderzoeken dus ook hoe je zorgen en vraagstukken vanuit de samenleving direct meeweegt. Niet op het eind iets repareren, maar vanaf het begin integraal meenemen dat een technologie veilig moet zijn. Kortom ‘ethics by design’.”

Een nieuw lectoraat, maar al behoorlijk op st(r)oom

Alhoewel het lectoraat per 1 april 2023 van start gaat, zijn er vanuit het vorige lectoraat Industriële Automatisering & Robotica en in de verkennende fase al een groot aantal onderzoeksprojecten opgestart. Zo is het lectoraat betrokken bij een van de drie pilots, gefinancierd door onder meer het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, waarin het samen met PEC Zwolle en andere partners onderzoekt hoe je door de inzet van techniek voor toegang in het stadion iets kunt signaleren dat mogelijk ongewenst gedrag weergeeft, zoals racistische of discriminatoire uitingen in de vorm van een spreekkoor, vlag of spandoek. Ook onderzoekt het met en voor de Dienst Toeslagen de bias in algoritmen naar aanleiding van de toeslagenaffaire. Veel van de projecten die al lopen worden uitgevoerd in nauwe samenwerking met het Centre of Expertise TechForFuture(opent in nieuw tabblad) en het innovatiecentrum Perron038(opent in nieuw tabblad) in Zwolle.

Over Erik Fledderus

Erik Fledderus studeerde toegepaste wiskunde in Twente, promoveerde er en ging in 1997 werken bij KPN Research (later onderdeel TNO). Hij was managing director SURF en hoogleraar Wireless Communication in Eindhoven. Hij deed technisch-inhoudelijke en bestuurservaring op in functies bij o.a. Joint Institute for Innovation Policy en de Europese Commissie. Sinds 2021 was hij kwartiermakend lector bij het kenniscentrum Technologie van Windesheim en per 1 april 2023 de lector Digital Business & Society.

Lees hier meer over het nieuwe lectoraat Digital Business & Society