Aankomende professionals voorbereiden op de complexe uitdagingen van nu met systeemdenken

De uitdagingen waar de samenleving vandaag de dag voor staat zijn steeds complexer geworden. Vraagstukken staan niet meer op zichzelf, maar zijn altijd verbonden met een groter systeem. Hoe kan de aankomende generatie jongeren hier mee omgaan zodat ze als professional een bijdrage kunnen leveren aan de samenleving? Systeemdenken integreren in het onderwijs kan jongeren helpen breder te kijken. Het onderzoeksproject Systeemdenken gaat daarmee aan de slag!

Onderzoeksproject Systeemdenken: een cross-over tussen domein Techniek en Educatie

Het onderzoeksproject Systeemdenken vormt een cross-over tussen het lectoraat Energietransitie van het domein Techniek en het lectoraat Onderwijsinnovatie en ICT van het domein Bewegen en Educatie, tevens vermengt het onderwijs met onderzoek. De projectgroep bundelt kennis en deskundigheid op het gebied van onderwijsontwikkeling, vakspecialisme in de techniek en ervaring uit de onderwijspraktijk om samen tot een lessenreeks te komen voor tweedejaars techniekstudenten die in september 2024 van start gaat.

“De techniekstudenten worden binnen het domein Techniek opgeleid voor een vak met specialistische kennis. Maar docenten merken steeds vaker dat hun studenten en alumni worden geconfronteerd met vraagstukken die net buiten hun deskundigheid vallen en waarbij ze wordt gevraagd om een brug te slaan naar de andere vakgebieden,” vertelt Bruno Oldeboom, onderzoeker bij lectoraat Onderwijsinnovatie en ICT en projectleider van het onderzoeksproject.

“Daar komt systeemdenken in beeld. Bij de opleidingen civiele techniek (CT), ruimtelijke ontwikkeling en mobiliteit (ROM) en bouwkunde (BK) zijn ze al begonnen met inspelen op deze vraag vanuit het werkveld en de eerste lessen in systeemdenken zijn opgezet. Daar bouwen wij op voort.”

Waarom is systeemdenken belangrijk in het onderwijs?

“Ik denk dat de aankomende generatie jongeren meer dan vroeger zich bewust moeten worden van het feit dat ze onderdeel zijn van een systeem,” legt Bruno uit. “Omdat de uitdagingen van de huidige tijd nooit op zichzelf staan, maar altijd onderdeel zijn van een groot netwerk van uitdagingen. Samen vormen ze een soort uurwerk waar allemaal radertjes in elkaar draaien. Als je een radertje wil veranderen, bewegen alle andere radars mee. De volgende generatie heeft daarom het vermogen nodig om niet alleen naar het geïsoleerde probleem te kijken, maar naar het hele systeem. Dat is systeemdenken en moet een integraal onderdeel worden van onderwijs.”

Aan de slag

“De kick-off van het onderzoeksproject heeft afgelopen week plaatsgevonden. Met de projectgroep duiken we nu eerst de boeken in om meer te leren over systeemdenken. We gaan ons richten op onderzoek over de effectiviteit van systeemdenken in onderwijsprogramma’s. Met die kennis richten we ons op de lessenreeks voor de tweedejaarsstudenten van de opleidingen CT, ROM en BK. Met docenten, studenten en onderzoekers kijken we samen waar we die lessenreeks kunnen versterken en waar die al effectief werkt.”

Universele onderwijsprincipes

“Er zijn onderwijsmodules ontwikkeld, gebaseerd op systeemdenken. Maar het paradoxale is dat deze modules vrij geïsoleerd zijn: ze zijn bijvoorbeeld ontwikkeld voor universitaire studenten of hbo of mbo studenten,” licht Bruno toe. “Met dit project hoop ik een aantal onderwijsprincipes boven tafel te krijgen die we universeel in het basisonderwijs, voortgezet en middelbaar beroepsonderwijs kunnen inzetten. Zo hopen we jongere mensen eerder in aanraking te laten komen met systeemdenken.”