Nieuwe lector Familiebedrijven Claudia van Orden zet volop in op aanpak van maatschappelijke opgaven

Maar liefst 58% van alle vestigingen van bedrijven in Nederland zijn in eigendom van families. In de provincie Overijssel is dit percentage zelfs 63%. Deze cijfers roepen vragen op over de rol en impact van deze bedrijven in het ondernemersecosysteem en de maatschappij. Onze lector Familiebedrijven Claudia van Orden gaat dit uitzoeken en met die kennis de maatschappelijke impact van familiebedrijven de komende jaren verder uitbouwen.

Van binnen én vanbuiten

Claudia is met ingang van dit studiejaar lector. Een uniek aspect van het lectoraat Familiebedrijven aan Hogeschool Windesheim is dat er twee lectoren zijn, met elk hun eigen leeropdracht. "Judith van Helvert en ik gebruiken hetzelfde netwerk, maar waar Judith zich vooral richt op de interne aspecten van een familiebedrijf, zoals relationele dynamieken en identiteit, zal ik me concentreren op de externe aspecten: de rol van familiebedrijven in het ondernemersecosysteem en het vergroten van hun maatschappelijke impact. Op deze manier vullen we elkaar aan."

Het kan uitdagend zijn om als nieuweling in een bestaand team te komen. Claudia zegt: “Het is een hechte club waar ik in ben beland, het is bijna zélf een familie. Daarom heb ik voor de zomervakantie de kenniskringleden gevraagd om me ‘vakantielectuur’ mee te geven: een tekst die laat zien waar collega’s nu staan in hun onderzoek naar familiebedrijven. Het was heel leuk om op die manier iedereen alvast beter te leren kennen.”

Sociaal ondernemerschap

Claudia’s achtergrond in praktijkgericht onderzoek naar sociaal ondernemerschap heeft haar geïnspireerd om zich nu te richten op de maatschappelijke impact van familiebedrijven. “Sinds 2016 was ik als docentonderzoeker actief, eerst aan de Hanzehogeschool Groningen en sinds drie jaar bij Windesheim. In Groningen ontdekte ik dat veel bedrijven zich niet alleen richten op winst maken, maar ook op het oplossen van maatschappelijke problemen. Dit was voor mij een eyeopener. Ik was meteen enthousiast. Een postbezorger die fietsen gebruikt om CO2-uitstoot te verminderen? Geweldig! Een bedrijf dat werkplekken voor kansarmen creëert? Interessant! Hier wilde ik mee aan de slag.”

Onverwachte impact

Maar toen Claudia naar Windesheim ging, leek het alsof de regio Zwolle dergelijke impactondernemers niet had. “Maar schijn bedriegt. Hier zijn veel familiebedrijven die maatschappelijke betrokkenheid als vanzelfsprekend beschouwen en daar niet mee te koop lopen.”

“De directe band tussen de familie en het bedrijf zorgt ervoor dat deze ondernemers zich sterk verbonden voelen met hun gemeenschap en er een positieve invloed op willen uitoefenen. Deze bedrijven worden van generatie op generatie doorgegeven. Misschien hebben ze daardoor meer oog voor wat ze willen nalaten en de lange termijn, omdat ze hun kinderen een betere wereld gunnen.”

Daarnaast is er ook nauw contact met de omgeving in het heden. “Als directeur van een bedrijf zie je je dorpsgenoten zaterdags op het voetbalveld. Je staat dus heel dicht bij de mensen die beïnvloed worden door jouw bedrijf. Als je dan iets kunt betekenen voor die mensen, blijf je niet onverschillig. En omdat je zo dicht bij de mensen staat, is het imago van een familiebedrijf ook heel belangrijk.”

De toekomst van familiebedrijven

Nederland staat voor de grote taak om in 2050 klimaatneutraal te zijn. “Duurzaam zijn is niet langer mode, maar bittere noodzaak. Niet alleen voor overheden, maar ook voor bedrijven omdat de overheid klimaatdoelen niet in zijn eentje kan halen. Samenwerking met bedrijven, zowel de multinationals als de mkb’s [midden- en kleinbedrijven], is hiervoor nodig. Familiebedrijven voelen maatschappelijke behoeften van dichtbij aan en werken samen met lokale gemeenschappen. Die zijn essentieel om duurzaam te worden.”

Het is een enorme uitdaging, maar Claudia weet van Judith dat familiebedrijven buitengewoon krachtig zijn. “Een ander groot voordeel van familiebedrijven is dat ze vaak sneller kunnen schakelen dan grotere bedrijven. Beslissingen hoeven niet via talloze lagen te gaan, wat helpt als er aanpassingen zoals deze nodig zijn.”

Ambities

Hoewel Claudia nog maar net begonnen is, heeft ze al enigszins een beeld van waar ze winst kan behalen en daar heeft ze zin in. “Het mooie aan lector zijn en praktijkgericht onderzoek doen, is dat mijn werk direct invloed heeft op de omgeving. Samen bevorderen we samenwerking om brede welvaart in familiebedrijven en de maatschappij als geheel te stimuleren. Om dit voor elkaar te krijgen, zijn mijn pijlen nu eerst gericht op de basis:

1. “Het versterken van de bestaande contacten met familiebedrijven in de regio. Met een dergelijk netwerk van familiebedrijven, die zich graag verbinden aan ons lectoraat, kunnen we onze projecten en producten nog beter laten aansluiten bij de vragen die leven in familiebedrijven.
2. “Het vormgeven van een Raad van Advies [RvA], bestaande uit vertegenwoordigers van familiebedrijven, overheden, kennisinstellingen en intermediaire partijen. Aan mkb-familiebedrijven geven we vaak het advies een dergelijke RvA, of iets soortgelijks, in te richten, dus dan moeten we zelf wel het goed voorbeeld geven.
3. “Zicht krijgen op de stand van de mkb-familiebedrijven. Door aanvullend op de Regiomonitor (twee)jaarlijks een enquête af te nemen onder mkb-bedrijven krijgen we beter zicht op hoe familiebedrijven zich onderscheiden van niet-familiebedrijven. Aan welke maatschappelijke opgaven werken ze? Welke belemmeringen komen ze daarin tegen? Welke ondersteuningsbehoeften hebben ze eventueel? Dit vormt de basis voor de ontwikkeling van projectvoorstellen.”

Claudia heeft al met verschillende familiebedrijven gesproken en er tekenen zich de contouren af van een projectvoorstel over sociale en technologische innovaties in het ondernemersecosysteem. “Maar goed, ik neem nu eerst de tijd om te lezen en veel mensen te spreken, om over een jaar in mijn lectorale rede een plan te presenteren waar familiebedrijven, het lectoraat en onze studenten beter van worden.”