Start nieuw onderzoek: voor zij-instromers blijken klassenmanagement en gedrag nog vaak een struikelblok

Het lerarentekort in het basisonderwijs groeit nog steeds. Zij-instromers die voor de klas willen staan bieden perspectief. Het is dus belangrijk om deze groep gemotiveerde professionals te koesteren en vooral vast te houden. Maar uit onderzoek blijkt dat startende leraren het soms lastig vinden om met probleemgedrag van leerlingen in hun klas om te gaan. Zonder goede begeleiding en ondersteuning lukt het zij-instromers vaak niet om leraar te worden. Het hbo-postdoc-onderzoeksproject ‘Samen werken aan gedrag voor zij-instromers’ helpt uitval in het basisonderwijs te voorkomen.

Naast deze gedragsvraagstukken vormt klassenmanagement een struikelblok, vooral voor beginnende leraren. En voor zij-instromers – mensen die vanuit een ander beroep leraar willen worden – komt daar nog een extra barrière om de hoek kijken. Zij volgen een verkort lesprogramma en ontwikkelen zich mede op basis van hun al eerder verworven competenties. Deze volwassen ‘leerders’ merken in hun opleiding dat er nog te weinig aandacht is voor hun eigen, specifieke ondersteuningsbehoeften. Bijvoorbeeld hoe ze verworven competenties kunnen inzetten om met probleemgedrag om te gaan. Met meer gerichte begeleiding voorkom je vroegtijdige uitval in het basisonderwijs van deze leraren in spe en leid je enthousiaste (en vooral ook broodnodige) zij-instromers op tot vakkundige leraren.

De expert

En op Windesheim hebben we een échte expert in huis als het aankomt op het begeleiden van mensen in hun omgang met gedragsproblemen. Monique Nelen, docent-onderzoeker bij het lectoraat Leraren en Lerarenopleiders in inclusieve Leeromgevingen, promoveerde namelijk vorig jaar op een onderzoek naar een schoolbrede aanpak om zulke gedragsproblemen te voorkomen. Die aanpak heet Schoolwide Positive Behavior Support of SWPBS. Bij SWPBS staat vooral preventie van probleemgedrag centraal.

Aanpak die werkt

Bij SWPBS gebruiken de scholen onder meer evidence-based interventies bij het ontwikkelen van een basisaanpak voor het gedrag van leerlingen. Voorbeelden van deze interventies zijn:

• Handig organiseren van de omgeving
• Geven van gedragslessen
• Geven van gerichte positieve feedback

Voor leerlingen die meer ondersteuning nodig hebben zijn er (groeps)gerichte interventies of kan de school een aanpak op maat ontwikkelen op basis van een zogenaamde gedragsfunctie-analyse.

Subsidie voor een hbo-postdoc

Na haar promotie aan de Radboud Universiteit wil Monique Nelen haar expertise actief inzetten voor het ontwikkelen van onderwijs aan zij-instromers die een lerarentraject volgen. Dit jaar startte ze met een 2-jarige hbo-postdoc: ‘Samen werken aan gedrag voor zij-instromers’. Het onderzoek wordt mede gefinancierd door het Nationaal Regieorgaan Praktijkgericht Onderzoek SIA(opent in nieuw tabblad), een onderdeel van de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO). Met behulp van deze subsidie onderzoekt Monique nu samen met lerarenopleiders hoe ze al die startende basisschoolleraren in de toekomst beter kan ondersteunen met het omgaan met gedragsvraagstukken én klassenmanagement.

Verbinding met het onderwijs

De hbo-postdocregeling van SIA (opent in nieuw tabblad)biedt carrièreperspectief voor gepromoveerde hbo-docenten. Hbo-postdocs geven een impuls aan de kwaliteit van het praktijkgericht onderzoek en van het onderwijs in het hbo. De hbo-postdoc besteedt 50% van zijn of haar tijd aan het geven van onderwijs en 50% aan het doen van onderzoek. Zo versterkt een hbo-postdoc de verbinding tussen het onderwijs én het onderzoek van een hogeschool. Dat het project de verbinding met het onderwijs versterkt was dus één van de voorwaarden voor het toekennen van deze subsidie. Geen probleem voor docent-onderzoeker Monique Nelen, want zij heeft praktijkgestuurd onderwijs hoog in het vaandel staan. Het liefst doet ze onderzoek waar de praktijk morgen al iets aan heeft. Samen met lerarenopleiders én zij-instromers wil zij onderwijs ontwikkelen dat écht aansluit bij de specifieke ondersteuningsbehoeften.

Het onderzoeksproject ‘Samen werken aan gedrag voor zij-instromers’ is dubbel waardevol:

• De opbrengsten van het onderzoeksproject kunnen gebruikt worden voor lerarenopleidingen
• De opleiders leren onderzoeksmatig werken

Zo snijdt het mes aan 2 kanten.

Bundeling krachten lerarenopleiders en zij-instromers

Twee onderwijsontwerpteams van de lerarenopleiders van Windesheim, zowel in Almere als Zwolle, gaan een onderwijseenheid ontwikkelen voor zij-instromers. Dit doen ze op basis van ervaringen uit een pilot die nu loopt en literatuuronderzoek. De beide ontwerpteams verbinden praktijkervaring en wetenschappelijke kennis aan elkaar én monitoren hoe het loopt. Parallel aan dit proces ontwikkelen zij-instromers in leergemeenschappen gedragsinterventies met hulp van een procesbegeleider. Hierbij staan samenwerkend leren, peer- en expert-support, in-de-klas-leren en gericht oefenen centraal.

Alle bevindingen van opleiders en zij-instromers samen leveren input voor richtlijnen die zij-instromers daadwerkelijk zullen helpen. Gerichte begeleiding waardoor starters sterke leraren worden én blijven!

De pabo’s in Almere en Zwolle zijn aangehaakt. Lector Sui Lin Goei en associate lector Martijn Willemse begeleiden het project vanuit het lectoraat Leraren en Lerarenopleiders in inclusieve Leeromgevingen.

Meer weten over dit onderzoeksproject?

Neem contact op met Monique Nelen via MJM.Nelen@windesheim.nl(opent in nieuw tabblad)