Hybride professionals: bruggenbouwers tussen onderwijs en bedrijfsleven

Ype Bonnema is een hybride professional, een echte bruggenbouwer. Hij combineert zijn werk als coördinator bij een constructiebedrijf met een baan als mbo-docent. Ype is enthousiast over zijn verbindende rol tussen onderwijs en bedrijfsleven, het levert veel op. Maar tegelijkertijd is zijn dubbele baan een pittige uitdaging. Associate lector Tijmen Schipper weet er alles van, hij deed samen met een team onderzoek naar hybride professionals in de techniek en schreef daar een rapport(opent in nieuw tabblad) over. Tijmen en Ype samen in gesprek over de meerwaarde van hybride professionals voor het bedrijfsleven, valkuilen en praktische tips voor leidinggevenden.

Tijmen Schipper, associate lector bij het Windesheimlectoraat Leven Lang Ontwikkelen, herkent veel in het verhaal van Ype Bonnema. Geen wonder, want Tijmen interviewde samen met een onderzoeksteam, 29 professionals voor het onderzoek naar hybride professionals in de techniek(opent in nieuw tabblad). Het team bestond, naast Tijmen, uit onderzoekers van:

• de lerarenopleidingen beroepsonderwijs
• het lectoraat Leven Lang Ontwikkelen van hogeschool Windesheim
• Hogeschool Saxion(opent in nieuw tabblad)

Het onderzoeksteam sprak met hybride professionals, leidinggevenden in het onderwijs en managers uit het bedrijfsleven. Het onderzoek werd mede mogelijk gemaakt door TechYourFuture(opent in nieuw tabblad), expertisecentrum voor Techniekonderwijs.

Tijmen, wat verraste je het meest tijdens de interviews?

Dat een aantal leiders in het onderwijs en technisch bedrijfsleven zich tijdens de gesprekken pas bewust werd van de meerwaarde van hybride professionals. Terwijl we over dit onderwerp praatten, realiseerden veel leidinggevenden zich opeens hoeveel voordelen deze zogenaamde bruggenbouwers (boundary crossers) het bedrijf opleveren. De meerwaarde van hybride professionals voor de onderwijscontext is al langer bekend, maar die voor het bedrijfsleven bleef tot nog toe onderbelicht. Hybride professionals werken op het grensvlak van onderwijs en bedrijfsleven en vormen zo een menselijke schakel. Dat werkt twee kanten op:

• Hybride professionals brengen innovaties uit het bedrijfsleven direct het onderwijs in. Hun kennis en werkervaring verwerken ze in het onderwijsmateriaal, zo krijgen studenten praktijkgericht en betekenisvol onderwijs dat opleidt voor continu veranderende beroepen.
• Bedrijven zetten de didactische ervaring van hybride professionals in voor onder andere werving en (bij)scholing van nieuwe en zittende technici. En de professionals maken studenten enthousiast voor hun werk, dit kan nieuwe medewerkers opleveren.

Naast de voordelen voor beide contexten (school en bedrijf) spelen hybride professionals ook een belangrijke rol in het verbinden van deze contexten. Ze stimuleren de kennisuitwisseling tussen school en bedrijf en ze helpen bij het opzetten van regionale netwerken. Dan is er ook nog de persoonlijke meerwaarde voor de hybride professional zelf. De combinatie van banen is afwisselend, interessant en het is maatschappelijk relevant werk.

Wat typeert hybride professionals?

Volgens onderzoeker Tijmen is dat hun bevlogenheid. Het zijn ondernemende mensen die van afwisseling houden. De hybride professionals willen het onderwijs verbeteren vanuit hun technische achtergrond. Dat doen ze door actuele ontwikkelingen binnen de technische sector mee de klas in te nemen. Ze denken buiten kaders en deze verbredende kijk levert zowel het onderwijs als het bedrijfsleven nieuwe inzichten op.

Ype, wat vind jij het voordeel van hybride professional zijn?

Dat mijn professionele netwerk veel groter is geworden. In mijn rol als hybride professional bezoek ik allerlei bedrijven waar ik anders niet binnen zou komen. Dat leidt tot nieuwe inzichten en ideeën die ik kan gebruiken binnen ons eigen bedrijf. Je vergroot letterlijk je wereld als hybride professional.

Wat is de meerwaarde van je hybride docentschap voor het bedrijf?

Ik geef parttime les werktuigbouwkunde aan mbo-studenten op het ROC Friese Poort. Deze jongeren volgen een beroepsbegeleidende leerweg (BBL) waarbij ze, naast hun werk, 1 of 2 dagen naar school gaan. Naast mijn docentschap werk ik als KAM-coördinator* bij het constructiebedrijf Staalbouw Nauta(opent in nieuw tabblad) in Heeg. Als docent neem ik mijn studenten mee in situaties die ik tijdens mijn dagelijkse werkzaamheden tegenkom. Ik leg de link tussen theorie en praktijk en dat wekt de interesse van de jongeren. Een aantal van mijn studenten werkt 2 dagen per week bij Nauta. Eenmaal binnen trekken de mbo-studenten weer nieuwe mbo-studenten aan, zo ontstaat een sneeuwbaleffect.

Ype: Mijn verbindende functie tussen onderwijs en bedrijf speelt dus een belangrijke rol in het aantrekken van jonge medewerkers. En dat is gunstig voor het bedrijf, zeker in deze tijd van personeelstekorten!

Meer pluspunten voor de professionals, het bedrijfsleven en het onderwijs:

• De hybride professional doet op allerlei plekken nieuwe inzichten op
• Als hybride professional wordt je netwerk veel groter
• Twee functies geven afwisseling en uitdaging
• Meer loopbaanmogelijkheden in zowel onderwijs als bedrijfsleven
• Hybride professionals kunnen een oplossing zijn voor personeelstekorten
• Het zorgt voor een levendige uitwisseling van kennis en ervaring tussen onderwijs en werkvloer
• Het brengt de actualiteit vanuit het bedrijfsleven de klas in
• Het werkt verfrissend om door de bril van jongeren naar de werkvloer te kijken
• Hybride professionals kunnen een aanjager zijn voor veranderingen binnen bedrijven
• Inzet van didactische vaardigheden helpt bij werven en opleiden van personeel
• Inzet van didactische vaardigheden helpt bij klantgesprekken

Is alles positief of zijn er ook knelpunten?

Gedurende het onderzoek ontdekte Tijmen dat leidinggevenden in het onderwijs en het bedrijfsleven nog weinig ervaring hebben met hybride professionals en hierdoor onvoldoende weten hoe ze met deze medewerkers moeten omgaan. Dat zit deels in gericht en ondersteunend leiderschap, maar ook in passend HRM-beleid voor deze specifieke doelgroep. Dan gaat het bijvoorbeeld over het voldoende faciliteren en het bieden van flexibiliteit in hun takenpakket. Die onervarenheid leidt ertoe dat ze hybride medewerkers onvoldoende kunnen ondersteunen en hierdoor weten organisaties nog niet altijd goed in te spelen op hybride professionals.

Flexibel faciliteren helpt!

De professionals missen vooral praktische tools die het combineren van hun verschillende banen vergemakkelijken. Ype noemt als concreet voorbeeld dat hij nu met twee laptops werkt: één voor zijn werk als docent, de andere voor zijn technische werk bij het bouwbedrijf. Niet handig. Een ander voorbeeld waar bijna alle hybride professionals mee worstelen is de verwachting van leidinggevenden en collega's dat zij bij alle of zoveel mogelijk vergaderingen in de school en het bedrijf aanwezig zijn. Zo blijft er minder tijd over voor hun 'corebusiness' in beide contexten en raakt hun takenpakket heel erg versnipperd.

Veel praktische problemen waar hybride professionals tegenaan lopen zijn oplosbaar als de werkgever zich wat flexibeler opstelt. Eén van de tips uit het onderzoeksrapport luidt dan ook: faciliteer de hybride professional, maak het zo makkelijk mogelijk om beide banen te combineren. En wees flexibel. Zo haal je als manager, HR-professional of onderwijsleider het beste uit je mensen!

Maar medewerkers faciliteren, hoe doe je dat?

7 tips voor leidinggevenden

1. Trek nieuwe hybride professionals aan door je vacatureteksten aan te passen op de bijzondere dubbelbaan van deze medewerkers. Schrijf bijvoorbeeld een duidelijke taakomschrijving en benoem de loopbaanmogelijkheden voor hybride professionals binnen je organisatie.
2. Ondersteun en begeleid medewerkers die hun lesbevoegdheid willen halen, maak het ze zo makkelijk mogelijk. Betaal het loon van de professionals door, zorg voor behoud van hun huidige aanstelling en faciliteer daarbinnen ruimte voor lesgeven en studie.
3. Maak het mogelijk om flexibel met werkdagen en lesroosters te schuiven als dat nodig is. Hiermee geef je hybride professionals binnen je bedrijf de ruimte om het werk te combineren met het docentschap.
4. Voorkom versnippering in taken: bescherm je hybride medewerkers tegen een te hoge werkdruk door ze niet te veel taken te geven, ze hebben namelijk minder tijd dan hun fulltime collega’s en docenten.
5. Ga actief in gesprek met hybride professionals: vraag, luister en hoor waar ze tegenaan lopen. Communiceren met elkaar zorgt voor bewustwording en begrip.
6. Maak dankbaar gebruik van de kansen die hybride professionals je geven. Zet hun netwerk, didactische kennis en praktijkervaring in voor je organisatie.
7. Communiceer het bijzondere werk van hybride professionals binnen je organisatie en promoot het ook naar buiten. Schrijf er een blog over of organiseer bijvoorbeeld een workshop. Hoe meer mensen zich bewust worden van de mogelijkheden en voordelen, hoe meer nieuwe mensen je aantrekt.

Hybride professionals snelle oplossing voor personeelstekorten in onderwijs en technisch bedrijfsleven?

Volgens Tijmen kan het aantrekken van nieuwe hybride professionals de personeelstekorten in scholen en (technische) bedrijven verminderen, maar snel gaat het niet. Om personeelstekorten op te lossen adviseert Tijmen werkgevers om buiten de bestaande ‘vijver’ van docenten en medewerkers uit het bedrijfsleven te ‘vissen’. Richt je op de professionals die nu nog niet in het onderwijs of bedrijven werkzaam zijn. Dat zijn vaak mensen die geen keus willen maken voor alleen onderwijs of bedrijfsleven, maar die wél enthousiast worden van de combinatie van beide werkzaamheden. Hiermee boor je een potentiële nieuwe groep hybride professionals aan.

Hoe word je hybride professional?

Wij bieden verschillende routes om hybride professional te worden, zoals het tweejarige maatwerktraject Zij-instroom in Beroep, een opstapcursus voor technisch hybride professional, de vakgerichte Lerarenopleiding via Kopopleiding of word docent bij Windesheim(opent in nieuw tabblad). Daarnaast bieden sommige (technische) bedrijven, samen met opleidings- en ontwikkelfondsen, interne scholingsmogelijkheden om lesbevoegdheidstrajecten te ondersteunen.

Komt er nog een vervolg op het onderzoek?

Als het aan Tijmen ligt zeker. Het praktijkonderzoek naar hybride docenten in de techniek leverde veel ideeën, inzichten en kennis op. Maar hoe kunnen we vanuit de interviews de vertaalslag maken naar bepaalde instrumenten of tools? En hoe geven we scholen en bedrijven praktische concrete handvatten om met hybride professionals om te gaan? Dat zijn vragen waar Tijmen antwoorden op wil vinden in een vervolgonderzoek.

Dit is nog maar het begin…

Tijmen en zijn team zoeken nu naar mogelijkheden, in de vorm van subsidies, om een vervolgonderzoek te kunnen doen. Dat onderzoek moet scholen en bedrijven concreet laten zien wat de voordelen van hybride professionals zijn. Een ander belangrijk doel is het zichtbaar maken van de doelgroep, enthousiaste hybride professionals zoals Ype.

Dan sluiten Ype en Tijmen het gesprek af. Maar het verhaal van de hybride professionals is nog maar net begonnen!

Meer weten over hybride professionals?

Lees dan het onderzoeksrapport Hybride professionals in de techniek(opent in nieuw tabblad) en ontdek wat de kracht van hybride professionals voor jouw organisatie kan zijn.

Wil jij hybride professional worden?

Bekijk onze opleidingsmogelijkheden en vacatures:

• Werk jij al in de technieksector, maar wil je ook graag je kennis en ervaring delen met studenten? Doe dan onze opstapcursus technisch hybride professional
• Heb je al een hbo- of wo-bachelordiploma op zak, maar wil je ook lesgeven in jouw vakgebied, kies dan voor de vakgerichte Lerarenopleiding via Kopopleiding
• Ben je al leraar bent en wil je een extra vak geven, kies dan voor de zij-instroomroute naar een extra lesbevoegdheid
• Hier vind je vacatures als docent bij Windesheim(opent in nieuw tabblad)

*Een KAM-coördinator is verantwoordelijk voor de kwaliteit, arbeidsomstandigheden en het milieuvriendelijk handelen van een organisatie.