Hartzorg op afstand: telemonitoring heeft baat bij goede voorbeelden

De hartpatiënt is thuis, meet zelf zijn bloedruk, hartslag, gewicht of andere waarden en de monitoring en begeleiding gebeurt vanuit het ziekenhuis. Telemonitoring klinkt als een ideale techniek maar er zijn ook drempels om ermee te werken.

In het project Goede voorbeelden, Verpleegkundige Hartzorg op Afstand waarin Windesheim, Saxion(opent in nieuw tabblad) en ziekenhuis Isala(opent in nieuw tabblad) samenwerken, brachten onderzoekers van beide hogescholen in kaart wat zorgprofessionals nodig hebben om telemonitoring succesvol in te zetten bij de zorg voor mensen met hartfalen. De Newsroom sprak met onderzoeker Loes Bulle van het lectoraat ICT-innovaties in de Zorg over het project.

Is hartzorg op afstand een nieuwe techniek?
‘Nee, telemonitoring waarbij patiënten thuis apparatuur krijgen, bepaalde gegevens meten en invoeren waarbij het ziekenhuis hen op afstand monitort, bestaat al een tijdje. Zowel zorgprofessionals als patiënten zijn er enthousiast over. En dat is begrijpelijk want patiënten kunnen thuis blijven, hoeven minder vaak naar het ziekenhuis en de zorgprofessional krijgt op afstand een goed beeld van de bloeddrukwaarden, pols en gewicht van de patiënt. Die worden gedurende lange tijd gemeten en leveren dus veel informatie op. Isala is al een tijd bezig met het verplaatsen van zorg naar huis, waardoor telemonitoring op de hartfalenpolikliniek inmiddels onderdeel is van hun ‘dagelijkse praktijk’. Deze hebben wij in dit project opgetekend als best practice. Het project maakt kennis die nodig is om telemonitoring succesvol in te zetten beschikbaar voor andere ziekenhuizen die ook gebruik willen maken van deze techniek.’

Wat kan een drempel zijn voor ziekenhuizen om telemonitoring in te zetten? 
‘Het blijkt in de praktijk lastig om zo’n systeem goed in te zetten. De techniek is prima, daar ligt ook het probleem niet. Het toepassen van telemonitoring is echter meer dan simpelweg het beschikbaar stellen van apparatuur en het verzamelen en interpreteren van data. Naast een aantal criteria die te maken hebben met de doelmatigheid waar je aan moet voldoen, is er onder meer kennis, tijd en aandacht nodig om de methodiek succesvol toe te passen. Daarom hebben wij samen met de zorgprofessionals en patiënten zoveel mogelijk verhalen verzameld die de best practice ondersteunen.’ 

Welk inzicht leverde het onderzoek op?
‘Het klinkt als een cliché maar een van de belangrijkste conclusies is dat elke patiënt uniek is. Elk persoon is anders, je hebt te maken met een populatie van pakweg tussen de 40 en 80 jaar oud én ouder. Er bestaat een enorme variatie in vaardigheden, beleving en verwachtingen binnen deze groep. Over het algemeen kun je zeggen dat het voor de patiënten heel ingrijpend is om zo’n ernstige aandoening te hebben. Ze krijgen de apparatuur om hun gegevens te verzamelen met het idee dat de waardes die zij meten ook meteen op afstand worden beoordeeld en dat geeft een gevoel van veiligheid. In sommige situaties gebeurt dat niet omdat het niet nodig is en dat krijgen patiënten ook te horen. Thuismonitoring is namelijk deels ook het stimuleren en ondersteunen van zelfmanagement van de patiënt zodat deze beter rekening kan houden met bijvoorbeeld zijn zout- en vochtinname. Patiënten hebben allerlei verwachtingen naar aanleiding van de data die ze verzamelen en daar moet je als professional goed op voorbereid zijn.’

Welk product heeft het onderzoek opgeleverd? 
‘Wij geven geen blauwdruk van een protocol van zo en zo moet je het aanpakken en implementeren. Wij hebben gekozen om beschrijvingen te verzamelen zoals casuïstiek met vragen die je met je team kunt bespreken. Daarnaast hebben we tools ontwikkeld waaronder een customer journey map gemaakt van Isala, maar ook een leeg template zodat deze door de zorgprofessional zelf ingevuld kan worden. Een andere tool is het tonen van patiëntverhalen om zo een heel rijk en gevarieerd aanbod te tonen van de dagelijkse praktijk van hartzorg op afstand. Met deze tools kunnen zorgprofessionals zelf aan de slag om telemonitoring in hun eigen organisatie vorm te geven.’

Hoe kunnen ziekenhuizen gebruik maken van jullie materiaal? 
‘We hebben met ondersteuning van Anouk Jansen van de opleiding Industrieel Product Ontwerpen die haar afstudeerstage bij ons liep, een eigen website ontwikkeld:  www.verpleegkundigehartzorgopafstand.nl(opent in nieuw tabblad)
Daarop staan al onze voorbeelden en beschrijvingen. Ik weet dat het Deventer Ziekenhuis ook bezig is met het oriënteren op een mogelijke inzet van telemonitoring bij hartfalen, dus ik zou zeggen: kijk op onze website en ga aan de slag, en dat geldt vooral voor de zorgprofessional die ermee gaat werken. De instrumenten voor telemonitoring zijn beschikbaar, maar hoe richt jij die in bij jouw dagelijkse werkzaamheden, dat is de vraag waar wij op inspelen met een aantal tools.’ 

Wat is jouw boodschap voor professionals die willen werken met telemonitoring? 
‘Ben je bezig met het uitzoeken van de mogelijkheden van telemonitoring voor je eigen beroepspraktijk, kijk dan vooral op onze website. Bekijk onze best practices die we hebben opgetekend en kijk of je onze tools kunt gebruiken. Maak eens een customer journey map, hoe ziet die eruit vanuit het perspectief van de patiënt en vanuit de zorgprofessional? Welke afspraken wil je met elkaar maken over het uitlezen van de gemeten waardes, hoe vaak ga je kijken naar die metingen of zet je er een alert op als het gewicht te snel stijgt? Wie gaat die alerts bijhouden? Het in gebruik nemen van telemonitoring is echt een nieuwe werkwijze die vraagt om voldoende aandacht en tijd voor een goede implementatie.

Daarnaast zou ik het beeld van de unieke patiënt willen benadrukken. Voor patiënten is het omgaan met de apparatuur een wezenlijk onderdeel van hun leven terwijl het voor jou als zorgprofessional een middel is om je zorgverlening zo goed mogelijk te kunnen leveren. Daar zit een spanningsveld. Ik hoop dat onze patiëntverhalen, casuïstiek en andere voorbeelden kunnen en zullen bijdragen aan het bewustzijn bij professional dat patiënten heel verschillend kunnen reageren en omgaan met op deze vorm van zorg op  afstand.’

Dit onderzoek is gefinancierd en ondersteund door ZonMw(opent in nieuw tabblad)(opent in nieuw tabblad)