Student Gijs van Selm leverde bijzondere bijdrage aan VN-rapportage over mensenrechten

Het bewandelen van een zijweg blijkt soms achteraf de meest koninklijke route. Gijs van Selm studeerde Global Project and Change Management, onderdeel van het Honours College van Windesheim en leverde met zijn afstudeeronderzoek een uitzonderlijke en waardevolle bijdrage aan een VN-rapportage over mensenrechten. 

Via de ‘normale’ route was hij waarschijnlijk niet in de positie gekomen om als hbo-student een afstudeeronderzoek(opent in nieuw tabblad) te doen voor een officiële VN-rapportage. Door handig gebruik te maken van zijn sociale contacten en zijn proactieve houding lukte het Gijs toch om, zoals hij zelf zegt, via een zijweg bij zijn doel te komen: met zijn afstudeeronderzoek bijdragen aan een VN-rapportage. De resultaten van zijn onderzoek zijn opgenomen in een officieel VN-rapport over mensenrechtenschendingen in hele specifieke situaties waarbij mensen in conflict- of rampgebieden gedwongen worden zich te verplaatsen.

Kun je wat vertellen over de route naar je afstuderen?
‘Ik studeerde eerst een jaar op Saxion bij de opleiding International Business and Management en dat ging eigenlijk wel prima, maar ik merkte dat een toekomst waarbij ik achter een bureautje mijn werk zou doen en winst zou maken voor een bedrijf, me te weinig voldoening zou geven. Ik besloot dat mijn werk mijn passie moest zijn. Daarom ging ik op zoek naar iets dat aansloot bij mijn belangstelling voor internationale ontwikkelingen en de ongelijkheid in de wereld. Mijn moeder attendeerde mij op het Honours College van Windesheim, lekker dicht bij huis in Wapenveld en toen ik daar ging kijken sprak het me erg aan. In het begin was het enorm wennen. Ik kwam vanuit de businesssfeer met een realistische en praktische kijk op de wereld en ineens bevond ik mij tussen studenten die met idealen bezig waren en veel minder met de praktische uitvoerbaarheid van hun ideeën. De opleiding bood een mooie middenweg en daar leerde ik mijn idealen te combineren met een praktische uitwerking daarvan. Zo kwam ik uiteindelijk ook in de positie om onderzoek te doen voor de VN.’            

Hoe bijzonder is het dat jij als hbo-student dit onderzoek hebt verricht?
‘Dat is inderdaad best bijzonder want normaal gesproken moet je alleen voor een stageplek bij de VN al minstens een mastertitel hebben om überhaupt in aanmerking te komen voor zo’n plek. En dan ga je ook nog niet per se iets van waarde produceren. Ik had als bachelor-student het geluk dat ik via een van mijn docenten bij Windesheim direct in contact kon komen met een ‘special rapporteur’, dat is een onafhankelijke expert op het gebied van mensenrechten die voor een bepaald termijn voor de VN werkt. In november vorig jaar had ik met haar een eerste gesprek over de mogelijkheden van een onderzoek. Tijdens dit gesprek kon ik laten zien dat ik best al veel vooronderzoek had gedaan en proactief ben. Toen ik eenmaal bezig was heb ik nog meerdere keren gemeld dat ik een hbo-student was na geïntroduceerd te zijn als masterstudent. Dit maakte haar niets uit, en ik denk terecht. Het is jammer dat er doorgaans zo’n strakke scheidslijn loopt tussen universitaire studenten en hbo-studenten. Ik vind dat je als student de kans moet krijgen om je te bewijzen. Als hbo-student heb ik iets waardevols kunnen bijdragen aan een VN-rapport en dat was niet gelukt als ik de officiële weg had bewandeld.’ 

Om welke problematiek gaat het?
‘De special rapporteur presenteert elk jaar een rapport uit over mensenrechtenschendingen in oorlogs- en geweldsituaties of gebieden met natuurrampen waar mensen gedwongen worden verplaatst. Tijdens dat soort acties, vaak door militairen uitgevoerd en waar het soms gaat om complete bevolkingsgroepen, worden allerlei mensenrechten geschonden. Die vorm van schending noemen we arbitrary displacement. Dit gebeurt vaak meerdere keren met dezelfde groepen mensen. De VN probeert daar iets aan te doen en heeft daarvoor een special rapporteur, iemand met een onafhankelijke positie die de VN-raad daarover adviseert. Ik deed mijn onderzoek in opdracht voor haar.’   

Wat heb jij kunnen bijdragen aan het VN-rapport? 
‘De VN wil graag dat de internationale regels en normen, hoe er voorafgaand en ín die situaties met mensen moet worden omgegaan, veel duidelijk worden gedefinieerd. Het is nu voor de VN en betrokken landen heel lastig om degenen die verantwoordelijk zijn voor arbitrary displacement ter verantwoording te roepen. Het is ook lastig om specifieke acties te promoten of om toekomstige arbitrary displacement te voorkomen. Er is geen overeenstemming over wat de preventie van arbitrary displacement precies inhoudt. Er is kortom een gat in kennis. De VN wil verheldering van wat overheden zouden moeten en kunnen doen om arbitrary displacement te voorkomen. Een eerste vereiste is om meer duidelijkheid te krijgen over het begrip. Het was mijn opdracht om meer grip te krijgen op het begrip preventie in relatie tot arbitrary displacement. Om welke verplaatsingen in welke situaties gaat het precies? Wat is het beleid? Wat kunnen landen doen? Hoe hebben ze het in het verleden aangepakt? Hoe kun je voorkomen dat het überhaupt gebeurt? Ik bestudeerde vooral het beleid terwijl Pro Bono van de rechtenfaculteit van de universiteit van Oxford zich vooral bezighield met bestudering van de wetgeving eromheen.’         

Ben je tevreden over het resultaat?
‘Ja, het was wel keihard werken en ik heb heel veel zelf moeten uitvinden en uitzoeken. Dat was natuurlijk vanwege corona extra lastig. Normaal gesproken had ik bijvoorbeeld ook een tijd in Geneve kunnen werken, maar nu moest echt alles online gebeuren tot de begeleiding aan toe. Mijn stagebegeleider woont op de Filipijnen en vanwege het tijdverschil kon ik daar soms om zes uur in de ochtend af en toe even mee afspreken. Maar ook het verzamelen van data was soms chaotisch. Dan belde ik – wanneer de internetverbinding het toeliet – bijvoorbeeld met iemand in een gemeentehuis in een plaatsje in Nigeria en dan hoorde ik al die mensen door elkaar kakelen omdat ze zich in één grote ruimte bevonden. Uiteindelijk lukte het toch allemaal en heb ik er enorm veel van geleerd. Ik was er 24/7 mee bezig en langzamerhand kreeg het onderzoek zijn vorm en ben ik er nu heel tevreden mee.’

Hoe heeft jouw opleiding hieraan bijgedragen?
‘Heel veel. Ik heb veel gehad aan een ander project waarin we interviews konden oefenden met slachtoffers. Ik herinner me ook een module waarin alles onduidelijk was en waar de docent zei: alles is onduidelijk want ik wil dat jullie spartelen en leren omgaan met onzekerheden. Die module heette Value Creators, dan kreeg je de opdracht: ga iets doen dat waarde creëert en rapporteer hier vier keer over. Dat vond ik leuke en leerzame opdrachten, ik hou ervan om vanuit onduidelijkheid naar iets concreets toe te werken. Die geleerde vaardigheden zijn van enorme waarde geweest voor mijn afstudeeronderzoek.’ 

En nu?
‘Na mijn afstuderen wilde ik graag studeren in Engeland om de ervaring én om een eenjarige pre-master over te slaan, dat is gelukt. Ik volg nu twaalf maanden lang een master International Development aan de universiteit van Manchester en dat bevalt goed. De focus waar ik mee bezig ben ligt vooral bij de vraag: wat doen we met de wederopbouw in conflictgebieden. Ik zou graag het afstudeeronderzoek van mijn master voor het Ministerie van Buitenlandse Zaken uitvoeren. De link tussen humanitaire hulp op korte termijn en wederopbouw op lange termijn vind ik heel interessant en Nederland loopt daarin voorop. Ik wil geen onderzoek doen dat vervolgens ergens op een verdwaalde stapel papieren terecht komt. Daarom ben ik gaan bellen met mensen en heb ik volgende week een afspraak kunnen regelen met iemand bij het ministerie die een evaluatieonderzoek leidt naar het humanitaire beleid van Nederland. Ik hoop dat ze een hele specifieke vraag hebben die ik in mij volgende afstudeeronderzoek kan beantwoorden. Dus ik ben benieuwd!’

Lees meer over Global Project and Change Management van het Honours College