Evaluatie oriëntatieonderwijs statushouders: ‘Privézaken spelen een grote rol’

Sinds enkele jaren verzorgt Windesheim een onderwijstraject waarmee statushouders zich kunnen oriënteren op het docentschap in exacte vakken. Lector Sjiera de Vries vertelt over het begeleidende onderzoek en het belang daarvan. Deel 3 in een serie van 3.

Het oriëntatieonderwijs traject dat Windesheim heeft ontwikkeld voor statushouders wordt geëvalueerd vanuit het lectoraat Sociale Innovatie. Hierbij werkt lector Sjiera de Vries samen met een onderzoeker van het domein Bewegen en Educatie. De evaluatie betreft niet alleen dit traject. Ook de ervaringen in vergelijkbare trajecten elders in het land worden hierin meegenomen.

Waarom is het evalueren van zo’n project belangrijk?
Sjiera de Vries: ‘Het evalueren is van belang om te kunnen bijsturen maar ook met het oog op het ontwikkelen van nieuwe soortgelijke projecten in de toekomst. Wij kozen voor een formatieve evaluatie, waarbij we kijken wat er gebeurt en al tijdens de rit onze bevindingen terugkoppelen. Zo hebben ook de huidige deelnemers al profijt van de evaluatie. 
Een traject laten begeleiden door onderzoekers heeft het voordeel dat zij met meer afstand naar het geheel kunnen kijken en daardoor andere dingen zien dan de mensen die direct betrokken zijn bij de uitvoering. En doordat wij de betrokkenen regelmatig bevragen op hoe het gaat, ‘dwingen’ we hen ook om daar meer bij stil te staan en te reflecteren, iets waar ze in alle hectiek vaak niet aan toe komen. Door onze bevindingen vervolgens met hen te bespreken kunnen zij verbeteringen doorvoeren in hun werkwijze.’

Kun je een voorbeeld geven van die bevindingen?
‘De lessenserie en stages zijn bedoeld als oriëntatietraject, en wat voor die oriëntatie nodig is verschilt per persoon. Het programma ligt dus ook niet van tevoren vast. Dat was voor de stagescholen soms lastig. Wij konden helpen om duidelijk te krijgen hoe de stagescholen het beste kunnen worden ‘aangehaakt’. Ook konden we helpen om zicht te krijgen op hoe verschillen in achtergrond, cultuur en taal een rol spelen, en waarom zaken dan anders lopen dan verwacht. 

In dit project bleek dat privézaken een veel grotere rol spelen bij de deelnemers dan van tevoren werd verwacht. De statushouders zijn nog aan het inburgeren in Nederland, waardoor ze veel vragen hebben rond financiële kwesties of zorg voor hun kinderen. Als dat veel aandacht vraagt is er minder aandacht voor de lessen. Het helpt dan als ze hierbij ondersteuning krijgen.

Wij kunnen als onderzoekers de processen in de groep duiden en koppelen aan wat we weten uit ander onderzoek en theorie, en onze ervaringen met andere projecten. Zo komen we samen steeds verder en krijgen we gezamenlijk steeds meer inzicht in wat nodig is om een project als dit tot een succes te maken.’

Welke rol speelt taalontwikkeling bij de deelnemers van het project?
‘Voldoende beheersing van de Nederlandse taal is essentieel voor een docent. Maar op latere leeftijd een nieuwe taal leren is erg moeilijk. Taal wordt dan ook het vaakst gerapporteerd als struikelblok door de stagescholen. Tegelijkertijd weten we dat taal lang niet altijd het echte probleem is. Belangrijk dus dat altijd goed wordt gekeken wat er precies aan de hand is. Is het echt taal, of speelt er iets anders, bijvoorbeeld iemands gedrag? Als docent moet je in staat zijn om op een goede manier met je leerlingen om te gaan. Als dat niet lukt kan taal een rol spelen, maar het kan ook aan iets anders liggen. We zien dat sommige deelnemers die moeite hebben met de taal zich prima redden, terwijl anderen die de taal beter beheersen het juist erg moeilijk hebben met de leerlingen.’

Hoe ziet de toekomst eruit voor dit project?
‘Heel goed denk ik. Er is behoefte aan gekwalificeerde docenten en er zijn aardig wat statushouders die als docent aan de slag zouden kunnen. Samen met de projecten in andere steden zoeken we antwoord op de vraag hoe we hen zo goed mogelijk kunnen voorbereiden. Dat lijkt aardig te lukken. De eerste bevindingen over het project van Windesheim hebben we inmiddels gepubliceerd(opent in nieuw tabblad), en binnenkort volgt een tweede deelonderzoek. Daarvoor hebben we gesprekken gevoerd met docenten, NT2-docenten, statushouders en stagescholen. En als de derde groep in september begint gaan we verder met het monitoren en onderzoeken. We gebruiken de ervaringen van de andere projecten in het land om de bevindingen en aanbevelingen aan te scherpen. Vanuit de landelijke werkgroep proberen we nu ook om het Ministerie van Onderwijs te betrekken en hen te bewegen om onze projecten meer te faciliteren.'

Over het onderwijstraject
Het onderwijsoriëntatietraject is een onderdeel van een project van de Regionale Aanpak Lerarentekort (RAL) en is ontwikkeld door Windesheim, Vluchtelingenwerken en UAF en mede gerealiseerd dankzij een subsidie van het ministerie van Onderwijs.

Het interview met Sjiera de Vries is deel 3 in een korte serie over het oriëntatietraject voor statushouders. 

Lees ook deel 1 waarin een interview met de docenten Sanne en Ines

Lees ook deel 2 waarin een interview met Zeynep 

Lees meer over de oriëntatie op onderwijs voor statushouders