Afscheid Ilse Matser: “Net als in familiebedrijven moet je ook als lector kunnen loslaten”

11 jaar geleden stond onze lector Ilse Matser aan de wieg van het Landelijk Expertisecentrum Familiebedrijven. Nu staat er een nationaal én internationaal erkend expertisecentrum met sterke regionale wortels. Een kennispartner met grote zichtbaarheid: in de sector zelf, de media én in talloze onderzoeksnetwerken. Een van de vraagstukken waarop Ilse zich richtte, is bedrijfsopvolging bij familiebedrijven. Nu draagt de lector zelf het lectorenstokje over aan de ‘volgende generatie’.

“Mijn periode als lector op hogeschool Windesheim viel samen met de sterke groei in aandacht voor familiebedrijven, zowel in onderwijs en onderzoek als bij beleidsmakers en adviseurs”, zo vertelt de scheidende lector. “Toen ik 11 jaar terug bij Windesheim mijn eerste termijn startte, stond onderzoek naar familiebedrijven – hier en elders – nog in de kinderschoenen: we betraden als team grotendeels onontgonnen gebied. Inmiddels hebben we dit stevig op de kaart weten te zetten, regionaal, nationaal én internationaal. Want ik neem afscheid van een team dat onlangs betrokken was bij een advies over de mkb-strategie van de EU, samen met de Overijsselse gedeputeerde Eddy van Hijum.”

Over overdracht in familiebedrijven én expertisecentra
“Het is slechts een van de mooie resultaten die we de afgelopen jaren bereikt hebben. En ik ben er trots op dat ik met mijn team het Landelijk Expertisecentrum Familiebedrijven van de grond af aan zo heb weten op te bouwen. Maar wanneer draag je het stokje over? Dat is een vraag die wij ons als onderzoekers al vaak stelden. Maar dan vanuit het perspectief van de familiebedrijven – regel je de bedrijfsopvolging vroegtijdig en geef je volop ruimte aan de nieuwe generatie of laat je alles tot het laatste moment onbesproken?”

“Toch begon ik na 11 jaar als lector en kartrekker van het expertisecentrum die vraag ook aan mezelf te stellen. Mijn conclusie: ik denk dat een ‘frisse blik’ kan helpen bij het (nog) verder uitbouwen van het familiebedrijvenonderzoek aan onze hogeschool en voor mijzelf opent het daarnaast nieuwe wegen om aan de slag te gaan als adviseur voor bedrijfsfamilies. Wie weet, wellicht spelen mijn eigen achtergrond en familiebedrijfwortels daar een rol: dat je pas echt succesvol bent als je iets goed en tijdig overdraagt!”

Een korte terugblik
“En voor mij is dit nu hét moment. Er staat een expertisecentrum dat al veel bereikt heeft en een nog mooiere toekomst voor zich heeft. Van meerdere RAAK-projecten tot een reeks promotieonderzoeken – het laatste proefschrift in die reeks van Mira Bloemen-Bekx won in 2020 een internationale prijs – tot een verankering van kennis rondom familiebedrijven in onze Windesheimopleidingen. En, ik kan het niet genoeg benadrukken: de kracht van ons expertisecentrum is de sterke band met de praktijk. Die moeten we gebruiken om onderwerpen te kiezen die binnen de academische wereld nog relatief onontgonnen zijn. Een expertisecentrum met (inter)nationale betekenis, máár met regionale wortels. En die wortels moet je koesteren. Want de praktijkgerichtheid van ons onderzoek ontstaat juist door die band met je regio. Van daaruit kun je kennis vertalen naar nationale of internationale perspectieven.”

En een vooruitblik
“Onder mijn termijn als lector mochten we al twee lustra vieren – een ontbijt met topondernemers Marlies van Wijhe en Hans Biesheuvel en een seminar over de Overijsselse Mittelstand – en ik ben ervan overtuigd dat er in de zomer van 2024 genoeg redenen zullen zijn om ook het derde lustrum groots te vieren. Een andere lector dan ik zal dan in charge zijn. Of ik nog tips heb voor deze nieuwe lector? Ook hier trek ik maar, net zoals bij mijn eigen overdracht, een vergelijking met familiebedrijven. De meeste familiebedrijven zijn bestendige bedrijven met veel oog voor continuïteit. Er staat nu iets heel moois. Spring op die trein en bouw hierop voort met eigen accenten!”

“En, nu ik als scheidende lector toch nog één keer mag vooruitblikken: een nog grotere koppeling tussen onderwijs en onderzoek. De studenten die de kans groot achten later in het familiebedrijf aan de slag te gaan, zouden binnen het onderwijscurriculum (nog meer) de ruimte moeten krijgen om zich te kunnen verdiepen in kennis over de specifieke eigenschappen van een familiebedrijf, om zich zo voor te bereiden op het opvolgingsproces en na te denken over hoe ze het beste kunnen voorsorteren op die toekomstige rol.”

Lector Ilse Matser neemt op vrijdag 13 november (online) afscheid van hogeschool Windesheim. Ter gelegenheid van haar afscheid is de publicatie ‘Een persoonlijke kijk op het familiebedrijf’ verschenen.