Naar cookie instellingen Hoofdinhoud Hoofdnavigatie

  • Rapport
  • 1 januari 2009
  • Onderwijsinnovatie en ICT
Banner image
  1. Home(opent in nieuw tabblad) /
  2. Onderzoekspublicaties(opent in nieuw tabblad) /
  3. Knelpunten in de plannings- en roosteringsprocessen van de

Knelpunten in de plannings- en roosteringsprocessen van de hogescholen ; gezien vanuit het perspectief van seniorverantwoordelijkenvoor de roostering en het informatiemanagement

Samenvatting

De huidige grote en middelgrote hogescholen in Nederland zijn vanaf het eind van de jaren '80 ontstaan uit instellingsfusies die tot op heden - zij het in een afgezwakt tempo - doorgaan. Lag in de gefuseerde instellingen aanvankelijk de nadruk op het verbinden van alle afdelingen en geledingen op bestuurlijk niveau, in de loop van de jaren '90 is in de meeste hogescholen de problematiek van de beheersorganisatie prominent op de agenda gekomen. Ondersteunende processen werden gecentraliseerd in centrale diensten en in veel hogescholen werd de organisatie verplat door de oude faculteiten te ontmantelen ten gunste van nieuwe, veel kleinere onderwijsafdelingen die bekend werden onder allerlei namen als "academies", "schools", "instituten" of zelfs weer als "faculteiten". Een van de ondersteunende processen waar hogescholen veel moeite mee hadden, was het roosterproces. Menig roosterverbeterproject is de afgelopen jaren uitgevoerd met doelstellingen die varieerden van de selectie en implementatie van een nieuw roosterpakket voor de hele hogeschool tot het opstellen van een administratieve organisatie voor het roosterproces en/of het centraliseren van dat proces in een centraal roosterbureau. En hoewel deze activiteiten in het algemeen hebben geleid tot verbeteringen, is het roosterproces ondanks al deze inspanningen voor de meeste hogescholen een zorgenkind gebleven dat voortdurend nieuwe pijnpunten oplevert. Parallel aan deze organisatorische ontwikkelingen deden zich vanaf de jaren '90 onderwijskundige ontwikkelingen voor die zowel voor het onderwijs als voor de ondersteuning consequenties hadden. In hun zoektocht naar een betere aansluiting van het hoger beroepsonderwijs met de praktijk waarvoor wordt opgeleid, voerden de opleidingen nieuwe onderwijsvormen in zoals probleemgestuurd onderwijs en competentieleren. Hierdoor kwamen de traditionele onderwijsprogramma's en de gebruikelijke groepsgrootten onder druk te staan. Om het onderwijs bovendien beter te laten aansluiten bij de persoonlijke ontwikkeling van de studenten werden vormen van vraaggestuurd onderwijs ingevoerd die de traditionele groepsvorming binnen het onderwijs doorbraken. Meer dan competentieleren heeft vraaggestuurd onderwijs impact op het roosterproces omdat de activiteiten van de studenten niet meer groepsgewijs door de opleidingen gepland kunnen worden, maar binnen zekere grenzen door de studenten zelf worden bepaald. In het HBO vindt momenteel die omslag van aanbodgericht naar vraaggestuurd onderwijs plaats met grote gevolgen voor de onderwijslogistiek. Vooral de processen van planning en roostering spelen een sleutelrol in de organisatie van vraaggestuurd onderwijs. Tegelijkertijd heeft deze omslag consequenties voor de informatiehuishouding van de hogescholen, de plannings- en roosterapplicaties en de informatiearchitectuur. De problematiek van de invoering van vraaggestuurd onderwijs wordt nog gecompliceerder, doordat veel hogescholen hun plannings- en roosteringsprocessen voor het aanbodgerichte onderwijs nog altijd niet op orde hebben en de overstap naar vraagsturing dus moeten maken vanuit een instabiele procesorganisatie en een gebrekkige informatiearchitectuur. Maar in deze situatie kunnen ook kansen worden gezien. Door de overgang op een onderwijslogistiek voor vraaggericht onderwijs worden hogescholen opnieuw uitgedaagd na te denken over de inrichting van hun processen en hun informatiehuishouding en komen tevens de knelpunten van aanbodgerichte planning en roostering in een nieuw daglicht te staan. Bovenstaande is de achtergrond waartegen het Coördinerend Overleg Managers Informatie Technologie in het HBO (COMIT) in het najaar van 2008 het lectoraat ICT en Onderwijsinnovatie (LICTO) van Windesheim gevraagd heeft een knelpuntenonderzoek te doen op de huidige procesorganisatie en informatiehuishouding van planning en roostering bij de hogescholen. Het onderzoek is uitgevoerd in het voorjaar van 2009 en de belangrijkste bevindingen zijn aan COMIT gepresenteerd op zijn vergadering van 11 september 2009 in Groningen.

Auteurs van deze publicatie:

  • Peter van 't Riet