De doelstellingen die de Europese Unie zichzelf stelt op het gebied van studentenmobiliteit in het hoger onderwijs, veranderen het onderwijsmodel fundamenteel. Van aanbodgericht (het proces staat centraal) transformeert het naar klantgericht (de keuze van de student staat centraal). Deze omslag, die aansluit bij de al sinds de jaren tachtig van de vorige eeuw in gang gezette ontwikkeling naar vraaggestuurd onderwijs, gaat gepaard met onzekerheid en conflicten. Zij sleutelt immers aan veel van de basiskenmerken van het traditionele onderwijs. Theorieën op het gebied van verandering en procesintegratie geven aan dat er eisen gesteld worden aan de volwassenheid van een organisatie, voordat er sprake kan zijn van het bieden van de voor klantgericht werken vereiste transparantie. Er is een zekere mate van interne integratie van processen en informatiefuncties vereist voordat de integratie met de buitenwereld van andere onderwijsinstellingen en externe studenten mogelijk is. Het groeien naar deze volwassenheid is een pijnlijk proces van loslaten van de eigen afdelings- of instellingsbelangen en het aanvaarden van hogere instellings- en maatschappelijke belangen. Dit ontwikkelingsproces doorloopt drie fasen (era's) en kenmerkt zich door twee crises: tijdens de zogenaamde technological discontinuity naar de information era moet een instelling haar eigen onderwijsprocessen en informatiefunctie tot een geïntegreerd geheel omsmeden; tijdens de organizational discontinuity naar de netwerk era zal de integratie met de externe omgeving van de netwerksamenleving tot stand moeten komen. Deze crises lijken onvermijdelijk ook in het hoger onderwijs te ontstaan en vereisen visie en een vaste hand van bestuurders. Omdat we de overgang naar de netwerk era in Europees verband kunnen zien aankomen, kunnen we ons erop voorbereiden door nu al te gaan werken aan de standaardisatie van de onderwijsbeschrijving en van de toegangsprocedures.