Schoolbreed samen werken aan gedrag

In een pilot op zeven basisscholen die met SWPBS werken is door middel van Lesson Study-Gedrag (LS-G) gekeken of leraren zich ondersteund voelden in het samen ontwerpen van gedragsinterventies voor alledaagse probleemsituaties. 

• Lectoraat: Leraren en lerarenopleiders in inclusieve Leeromgevingen
• Betrokken onderzoekers: Monique Nelen, Joke Kamstra, Martijn Willemse, Sui Lin Goei, Lara Engelsman, Rochelle Hurenkamp
• Partners: 7 basisscholen die met SWPBS werken
• Subsidieverstrekker: NRO Gedrag en passend onderwijs

Inzetten professional learning communicaties

Iedere leraar ervaart wel eens uitdagingen in de dagelijkse praktijk in de omgang met uitdagend gedrag of klassenmanagement. Dit geldt ook voor leraren die op scholen werken waarbij de schoolbrede benadering School-Wide Positive Behavior Support (SWPBS) is geïmplementeerd. Ondanks dat er afspraken zijn gemaakt over hoe om te gaan met gedragsproblemen, ervaren leraren toch regelmatig handelingsverlegenheid in de dagelijkse omgang met gedragsproblemen in hun klas. Onze partnerscholen wilden samen met ons onderzoeken of het inzetten van professional learning communities hen daarbij konden helpen.

In een kleinschalig ontwerpgericht onderzoek is, in een consortium van zeven basisscholen die met SWPBS werken en Hogeschool Windesheim, de professionaliseringsaanpak Lesson Study aangepast voor het werken aan gedragsvraagstukken (LS-Gedrag). Het doel van het onderzoek was om te onderzoeken of LS-Gedrag een bijdrage kan leveren aan het (a) ondersteunen van leraren in het vertalen van schoolbrede afspraken naar hun handelen in de eigen klas en het verminderen van de handelingsverlegenheid rond de omgang met leerlingen met uitdagend gedrag en (b) het versterken van de (professionele) schoolcultuur. Aangezien LS tot op heden nog weinig gebruikt wordt om met gedragsvraagstukken  aan de slag te gaan, was een bijkomend doel om de bruikbaarheid van LS voor gedragsvraagstukken te onderzoeken.

In de schooljaren 2021-2022 en 2022-2023 is LS-Gedrag ontworpen, uitgevoerd en geëvalueerd aan de hand van individuele interviews met leraren en directeuren, vragenlijsten voor leraren en een analyse van de dialogen tussen leraren tijdens de LS-Gedrag bijeenkomsten (zogenoemde teacher talk). Zowel deelnemende scholen als de LS-Gedrag teams verschilden qua grootte en samenstelling, hetgeen van invloed kan zijn geweest op de manier waarop LS-Gedrag is geïmplementeerd. Omdat het hier een kleinschalige ontwerpstudie betrof, is daar in de analyses geen rekening mee gehouden. Naar aanleiding van de handelingsverlegenheid die de teams aangaven te ervaren, is in de meeste LS-Gedrag teams gewerkt aan algemene thema’s zoals opruimen.

Het uitgangspunt daarbij was dat deze dagelijks terugkerende situaties leraren enerzijds veel tijd kosten en anderzijds probleemgedrag in de hand werken. De LS-Gedrag teams kozen ervoor een preventieve interventie uit te werken, namelijk gezamenlijk gedragslessen ontwerpen over bijvoorbeeld opruimen, teneinde gedragsproblemen zoveel mogelijk te voorkomen. Deelname aan een LS-Gedrag traject lijkt een bijdrage te leveren aan het verminderen van de handelingsverlegenheid van de leraar en mogelijk ook aan het versterken van de schoolcultuur.

Gezamelijke gedragslessen

Op zeven basisscholen die met SWPBS werken zijn LS-G teams (bestaande uit 2-4 leraren) gevormd. Onder begeleiding van een procesbegeleider met gedragsexpertise zijn de teams acht keer samengekomen. Aan de hand van een gemeenschappelijk ervaren probleem zijn gezamenlijk gedragslessen ontwikkeld, uitgevoerd, bijgesteld op basis van een evaluatie en nogmaals uitgevoerd. Video opnames dienden als basis voor de observatie van de les en de evaluatie.

Uitkomsten

• Deelname aan LS-G lijkt een bijdrage te leveren aan het verminderen van de handelingsverlegenheid van deelnemende leraren
• Leraren zijn zich meer bewust geworden van hun eigen handelen
• Leraren zijn bewuster gaan kijken naar het gedrag van leerlingen
• Het samen met collega’s ontwerpen van gedragslessen en het evalueren daarvan aan de hand van videobeelden heeft een belangrijke bijdrage geleverd aan het bewuster kijken naar zichzelf en het gedrag van de leerlingen 

Meer weten? 

Neem contact op met: Monique Nelen, projectleider 
E-mail: mjm.nelen@windesheim.nl(opent in nieuw tabblad)