‘Als je als architect met AI werkt, moet je eigenlijk nog beter zijn’

Op 17 maart, tijdens het symposium Building the Future verzorgen Lars Rutten en Muamer Tabakovic van Groosman architecten uit Rotterdam, een lezing over het gebruik en de toepassing van AI. Een interview met Lars en Muamer die werken voor een architectenbureau met een rijke historie op het gebied van innovatie.

Hoe zouden jullie Groosman architecten willen kenschetsen?

Lars: ‘Groosman architecten heeft een rijke geschiedenis en bestaat al 77 jaar, dat is best oud voor een bureau in deze sector. Er werken ongeveer vijftig mensen en de roots liggen in Rotterdam. Groosman was een grote naam bij de wederopbouw van het centrum van Rotterdam dat na de tweede wereldoorlog in puin lag. Groosman speelde destijds in op de behoefte van het versnelde bouwen en introduceerde bouwsystematiek uit het buitenland en paste dat toe op de Nederlandse omstandigheden. De systematiek en de kennis van het ontwerpproces die we in de loop der jaren ontwikkelden, bepalen ook nu hoe we aankijken tegen de problematiek rond circulariteit en de vraag naar meer woningen. Als we circulair bouwen moet een bouwwerk wat ons betreft ook helemaal demontabel zijn. De gerichtheid op vernieuwing en innovatie is echt een wezenlijk kenmerk van ons bureau en zit in ons DNA. De omarming van AI past in de traditie die we hebben opgebouwd.’

Hoe moet ik me die omarming voorstellen? Hoe begon het?

Lars: ‘We deden dat al eerder met het omarmen van BIM, de opvolger van het AutoCad-tekenen. We staken onze nek uit en werden koploper. Dat trekken we nu door met het parametrisch ontwerpen en de toepassing van AI. In het begin is er de intentie. Pakweg vier geleden hoorde je er steeds meer over en toen kwam de vraag op de agenda of AI iets voor ons werk zou kunnen betekenen. Om die vraag te kunnen beantwoorden moet je geld, tijd en energie beschikbaar stellen. Dat heeft Groosman gedaan en vervolgens ging onze research en development-tak ermee aan de slag. Zo zijn we er eigenlijk langzaam ingegroeid. In het begin schoten we vooral met hagel en keken we wat er terug kwam. Daarna ontwikkelden we een werkproces en het afgelopen jaar merken we dat AI echt een versnelling van het werkproces begint op te leveren.’

Is AI in jullie vakgebied een revolutie?

Muamer: ‘Revolutie is een groot woord. Ik zie AI eerder als de ‘next big thing’, vergelijkbaar met het parametrisch ontwerpen dat Lars net al benoemde. Het werk van de ontwerper blijft even belangrijk, gelukkig maar. We zien AI in de eerste plaats als een tool. We vergelijken het in lezingen vaak met het multifunctionele Zwitserse zakmes. De omstandigheden en creativiteit van de gebruiker bepalen het succes. Voor een individueel ontwerper kan AI wel een persoonlijke revolutie teweegbrengen: dan denk ik

aan het ontsluiten van inspiratiebronnen en het adopteren van nieuwe werkwijzen. AI kan je als beginnend ontwerper enorm goed op gang brengen.’

Wat is voor jullie het grote voordeel van AI?

Muamer: ‘Bij het werk van een architect komen ontzettend veel rand- en regelzaken kijken. Ik zeg wel eens dat je misschien maar vijf procent van je tijd echt kunt besteden aan het eigenlijke ontwerpen. Het mooie van AI is dat je er randzaken in kunt onderbrengen zoals het berekenen van allerlei waarden en het verwerken en genereren van data. Wij hebben op die manier onze bedrijfsvoering kunnen verbeteren. De tijd en geld die we uitsparen gebruiken we om meer aandacht te besteden aan de meerwaarde en de maatschappelijke en sociale component die onze ontwerpen moeten hebben. Ofwel antwoord geven op de vraag: hoe kunnen we zorgen dat onze ontwerpen bijdragen aan het geluk en de gezondheid van mensen. Wat dat betreft maakt AI ons werk een stuk leuker.’

Hoe werk je effectief met AI?

Lars: ‘Je hebt eigenlijk niet veel extra programma’s nodig. Wij gebruiken ChatGPT voor tekstuele werkzaamheden en gebruiken verschillende andere programma’s voor beeldbewerking. Het zijn eigenlijk altijd AI’s die je gebruikt via je webbrowser. De kwaliteit en effectiviteit van wat AI oplevert hangt nauw samen met de kwaliteit van de gegevens die je erin stopt. De kwaliteit van je prompt, ofwel de vraag die je invoert is bepalend. Je moet AI op de juiste manier en heel systematisch voeden met goede informatie. De laatste jaren hebben we daar veel tijd ingestoken. Het is de kunst om AI zo goed mogelijk te sturen. In die zin moet je misschien nog een betere architect zijn dan voorheen.’

Heeft AI ook negatieve aspecten?

Muamer: ‘Bij verkeerd of overmatig gebruik kan AI de creativiteit lamleggen en resulteren in steeds meer van hetzelfde. Een situatie waarin iedereen dezelfde data invoert en werkt met dezelfde antwoorden, zou geen goede zaak zijn. Een ander gevaar zou kunnen zijn, en dat merk ik af en toe wel bij sommige studenten, dat alles wat AI genereert heel serieus wordt genomen. Doe dat vooral niet en verlies je niet in de hoeveelheid output die je soms krijgt.’

Hebben jullie een boodschap voor je publiek?

‘Omarm AI maar blijf vooral ook kritisch op wat eruit komt. Mits goed gevoed kan AI veel tijd besparen en inspiratie opleveren. Dat verhaal komen wij graag vertellen op 17 maart en zullen we larderen met allerlei voorbeelden.’