'Ik hoop dat het dankzij mijn film makkelijker is om gewoon hoi te zeggen'

Op het PROTO-festival presenteren studenten van creatieve mbo- en hbo-opleidingen hun werk op verschillende plaatsen in Zwolle aan het publiek. Isabel Koens, net afgestudeerd aan de opleiding Journalistiek van Windesheim, toont haar documentaire Volja over gevluchte leeftijdsgenoten uit Oekraïne.  

Wie ben je?

‘Ik ben Isabel Koens, 21 jaar en kom uit Sleen in Drenthe. Ik ben net afgestudeerd en werk op dit moment in een bakkerij in het dorp waar mijn ouders wonen.’  

Waar kunnen mensen jouw documentaire bekijken?

In het Filmhuis, tegenover Museum de Fundatie. Daar is een hal waar verschillende documentaires worden afgespeeld, waaronder die van mij: die blijft continu op repeat spelen. 

Wat heb jij met documentaires?

‘Ik heb bij de lokale omroep gewerkt en presenteerde daar een tijdje programma’s. Later werkte ik ook bij de radio in Hilversum, maar vond films eigenlijk veel leuker. Ik kijk veel films, interesseer me voor de theorieën erachter en hoe de composities tot stand komen. Later kwam ik op het spoor van de documentaire en al gauw vond ik dat de mooiste vorm van journalistiek. Ik heb een passie voor film én voor mijn medemens en vind het leuk om de gedachtegang van mensen te volgen.  Documentaires verbreden je horizon.’

Hoe kwam je op het idee om een documentaire te maken over leeftijdgenoten uit Oekraïne?

‘Toen de oorlog al een tijd was uitgebroken begon ik me af te vragen waar al die jonge Oekraïners waren gebleven. Ik zag nieuws over de mannen die het leger in moesten en over gevluchte vrouwen en kinderen, maar niets over jongeren. Ik vroeg me ook af welke keuzes ik zelf zou maken in zo’n situatie en welke keuzes zij moesten maken.’

Had je ze snel gevonden?

‘Via de gemeente kwam ik in contact met drie jonge vluchtelingen die het leuk vonden om mij te ontmoeten.’

Hoe bepaalde je de vorm van je documentaire?

‘Ik vroeg me direct af of ik het heel zielig moest maken en of het onderwerp überhaupt wel zielig was. Ik liet de vraag open en ben de film gaan maken. Eerste wilde ik de stemming peilen. Je kunt de stemming zo beïnvloeden met muziek, met kleuren, etc. Verder liet ik me vooral leiden door de vraag welke invloed het gebeurde op je toekomst kan hebben. Bij ons gaat het over een profielwerkstuk of een examen, bij hen over een oorlog en de vraag: blijf ik hier wonen? Ingrijpende keuzes. Ik wil in mijn film laten zien hoe hun keuzes van nu, invloed hebben op de toekomst.’

Wat zijn jouw favoriete shots?

‘Ik hou erg van close-ups met een flinke scherptediepte en van het gebruik van een tweede camera. In de documentaire zet ik de mensen graag in een wijde omgeving. Bij Sasha zie je dat hij in een kamer met stapelbedden zit met allemaal katjes om hem heen. Achter hem zie je z’n vader een kast opruimen. Alles om te laten zien in wat voor situatie ze zitten; dat je alles moet delen. De omgeving vertelt op die manier een deel van het verhaal.’  

Wat viel je op?

‘Dat ze het moeilijk vinden om uitspraken te doen over wat ze in de toekomst gaan doen. Ze willen alle drie niet meer terug naar Oekraïne. Ze vinden het hier veel fijner qua samenleving en cultuur. Oekraïne bestaat voor 80% uit landbouwgrond en velden en de steden liggen ver uit elkaar. Door de oorlog merken ze dat ze tot meer in staat zijn dan ze van tevoren dachten.’

Hoe tevreden ben jij over het resultaat?

‘Heel tevreden. Je komt als kijker echt dichtbij ze en leert ze goed kennen en je krijgt een mooie inkijk in hun leven. Misschien had ik nog wel wat meer in beeld willen brengen wie hun familie is en waar ze vandaan komen. En ik had ze sowieso graag nog langer gevolgd. Dan waren er vast nog veel meer mooie momenten uitgerold.’

Hoe lang heb je ze eigenlijk gevolgd?

‘Ieder een week. Ik ging mee met een judotraining, naar een online les, dan verfde ik weer een avondje het haar van Jana. Zo heb ik ze gevolgd en allerlei dingen met hen meegemaakt.

Heeft jouw documentaire een boodschap?

‘Ja, omdat er in de regio Coevorden hier en daar ook wel wat angst is voor het onbekende, hoop ik dat het dankzij mijn film makkelijker is om gewoon ‘hoi’ te zeggen. Niet gelijk je mening klaar te hebben maar misschien eerst eens afwachten voor je je mening geeft.’

En jouw toekomst als documentairemaker ? Hoe ziet die eruit?

‘Ik wil eerst meters maken, films, reportages. Ik zou graag eerst in een team werken, bijvoorbeeld bij de televisie en meewerken aan films en documentaires. Of bij een productiebedrijf. Zo hoop ik geleidelijk aan zelf klussen te krijgen en als freelancer te gaan werken aan documentaires. En om uiteindelijk te kunnen leven van de docu’s!’ 

Komt er een vervolg op Volja?

Die kans is heel groot. Ik heb gezegd dat ze me op de hoogte moeten houden want ik zou heel graag met één van hen naar Oekraïne gaan om het verhaal een vervolg te geven.’ 

De documentaire Volja van Isabel Koens is vanaf 30 juni te zien op het PROTO-festival in het Filmhuis tegenover Museum de Fundatie. Hij is ook te zien op het YouTube-kanaal van Isabel Koens.

Aftermovie PROTO 2023: