Erik Fledderus: 'Leer vooral om goed te werken met AI'

Kennisplatform INN'regio Zwolle brengt deze maand een themamagazine uit over kunstmatige intelligentie. Daarin staat onder andere een interview met Windesheimlector Erik Fledderus. Het hele interview is hieronder én op de website van INN'regio Zwolle(opent in nieuw tabblad) terug te lezen.

Kunstmatige intelligentie of - in het Engels - 'artificial intelligence'. Voor veel organisaties in Regio Zwolle is dat thema nog een brug te ver of zijn het vooralsnog spannende onbekende termen. Maar dat hoeft helemaal niet, vertelt Erik Fledderus, sinds 1 april 2023 lector Digital Business & Society op hogeschool Windesheim. 'AI biedt ondersteuning bij vraagstukken of kan soms zelfs een oplossing zijn voor het tekort aan personeel. Maar het is in het algemeen geen vervanging van iemands baan', zegt hij.

Artificial intelligence is meer verweven met ons dagelijkse leven, dan dat we soms in de gaten hebben. Denk bijvoorbeeld aan internetbrowsers en zoekmachines, die jou suggesties geven bij het invoeren van een zoekterm. 'AI is steeds belangrijker en wordt ook steeds toegankelijker', zegt Erik. 'Het bekendste model is natuurlijk ChatGPT. Je ziet de kracht van zo'n systeem als je een duidelijke zoekvraag invoert. Je krijg een resultaat zonder dat je daar een duur abonnement voor hoeft af te sluiten.'

Maar er zitten ook mindere kanten aan AI. 'Via 'deepfake' kun je als je wilt onze koning in een video alles laten zeggen, in elke taal die je je maar kunt bedenken. Dat beeld ziet er levensecht uit. Mede daardoor vragen steeds meer mensen zich af: is het wel waar wat ik met mijn eigen ogen zie?'

Algoritmeregister

Bij AI moet goed nagedacht worden over de ethische kant, zegt de lector. 'Kunstmatige intelligentie is veel meer dan alleen een middel. Je ontwerpt een stuk techniek, waarbij de maker bepaalde keuzes moet maken. Met elke keuze geeft die ontwerper waardes mee. Neemt de programmeur met zijn keuzes de afslag naar links of juist naar rechts? Als die keuzes voor verborgen vooroordelen in de besluitvorming zorgen, kan dat tot vervelende en zelfs ontluisterende conclusies leiden. Dat zag je bijvoorbeeld bij de toeslagenaffaire.'

Dat is een van de redenen dat Erik in zijn rol als lector met onder meer gemeenten en de Dienst Toeslagen praat over het zogenoemde algoritmeregister. Daarmee wil het kabinet dat algoritmes volgens de wet gecontroleerd worden op discriminatie en willekeur. Zo werkt de overheid transparant en kunnen burgers, maar ook maatschappelijke organisaties en media, controleren of de overheid zich aan de regels houdt. 'Hoe vul je zo’n register? Welke waardes weeg je tegen elkaar af? Hoe technisch of hoe verhalend maak je de uitleg en heeft dit ook daadwerkelijk effect? Het zijn allemaal vragen die dan aan bod gaan komen', vertelt de lector.

Perron038

Het lectoraat doet vooral praktijkonderzoek, soms alleen uitgevoerd door docent/onderzoekers, een andere keer door of met studenten. ‘De praktijk is altijd de basis, waarbij we vraagstukken behandelen die niet al morgen opgelost hoeven te worden. Het liefst doen we dat samen met een aantal organisaties of bedrijven’, vertelt Erik. ‘Een voorbeeld daarvan is Perron038, allemaal bedrijven uit de maakindustrie met een gezamenlijke ontwikkelagenda. Die hebben bijvoorbeeld vraagstukken over de inzet van robots, cobots of 3D-printers. Samen met hen gaan wij daarmee aan de slag. Dat is een mooie vorm van samenwerking.'

Energiearmoede

Een ander concreet voorbeeld is de samenwerking met Gemeente Zwolle, Stichting de Kern en woningcorporatie SWZ. 'Ze willen energiearmoede in Zwolle in kaart brengen. Vorige winter een actueel thema, maar ook nu is er weer een grote kans op energiearmoede in de stad', vertelt Erik. 'HBO-ICT-studenten zijn daarmee aan de slag gegaan en hebben met verschillende data een interactieve digitale kaart ontwikkeld. Op buurtniveau hebben ze inzicht gekregen in het energieverbruik, alleen is de data over bijvoorbeeld energielabels niet actueel. Dat is jammer.'

Toch zijn er opvallende dingen uit de kaart te halen. Zo blijkt dat in de ene buurt met relatief lage inkomens een hoog percentage naar energiekosten gaat, terwijl de bewoners geen gebruikmaken van de speciale subsidies van de gemeente. In een andere wijk blijkt juist relatief weinig energie te zijn verbruikt, een stuk lager dan het verwachte gemiddelde. 'Wat zijn de oorzaken? Is er sprake van verborgen energiearmoede, bijvoorbeeld omdat bewoners hun huis ongezond koud houden? De volgende stap is nu dat medewerkers van Stichting de Kern met de verzamelde informatie de wijken ingaan, naar buurthuizen bijvoorbeeld, om de wijk te informeren over bijvoorbeeld subsidies', zegt Erik.

Aanbod

Zoals gezegd, is voor veel bedrijven in Regio Zwolle AI nog onbekend. 'Meestal hebben ze er iets over gehoord van iemand die er handig mee is. Maar ze hebben vervolgens geen idee hoe ze het moeten toepassen. Of bedrijven willen wel, maar zijn er nog niet klaar voor. Daarom is ons aanbod: laat onze studenten een scan maken van de mogelijkheden. Mijn tip is vooral: leer om goed te werken met AI en leer om te gaan met de beperkingen', besluit de lector.