Hoe krijg je méér mensen op de fiets: niet alleen een kwestie van infrastructuur

Op 16 september 2021 vond op hogeschool Windesheim het Zwolse regionale fietssymposium plaats: hét sluitstuk van het fietsinnovatieonderzoek Smart Cycling Futures (SCF). De afgelopen 5 jaar probeerden onderzoekers van Windesheim en andere kennisinstellingen samen mét de praktijk verschillende fietsinnovaties in zogenaamde living labs uit, hoofdzakelijk in Zwolle en omgeving. Fietsstimulering was daarbij de rode draad.

Vier geleerde lessen
Volgens projectleider Friso de Vor leverde het project vier belangrijke lessen op. De eerste les is dat experimenteren te leren valt. De Vor: “Als je met verschillende partijen samenwerkt, is het belangrijk om alle uitdagingen expliciet te maken. Stel ook vooral het leren centraal. Wees bereid risico’s te nemen en accepteer dat het soms ook ‘mis’ kan gaan.” De tweede les heeft met het fietsen zelf te maken: zien fietsen doet fietsen! De Vor: “Richt je met je beleid niet op mensen die je naar de fiets wilt lokken, maar kies juist de bestaande fietser als vertrekpunt. Het zijn de huidige fietsers die de fietscultuur vormen. Zij zijn belangrijk in het overdragen van deze cultuur op anderen. Als je verder zorgt voor een infrastructuur die ‘menselijk’ van aard is, dan stimuleert dat het fietsen voor iedereen. De sociale omgeving speelt een belangrijke rol.” Les 3 kun je samenvatten als: ‘Fietsers hebben hun eigen logica, hun eigen manier van omgaan met de omgeving. Vermijd daarom het gebruik van ‘autologica’ bij het creëren van meer ruimte voor de fiets. En beleving is misschien belangrijker dan efficiëntie en doorstroming.” En tot slot les 4: fietsinnovaties zijn niet waardevrij. De Vor: “Het begrip ‘smart’ kan bijvoorbeeld veel dingen betekenen. Het is niet per definitie goed. Draagt een ‘slimme’ innovatie wel echt bij aan de gewenste mobiliteit?”

Capita Selecta uitgereikt
Alle geleerde lessen kun je stuk voor stuk nalezen in een bundel met artikelen die is samengesteld door Windesheimonderzoekers Friso de Vor en Marcus Popkema: Smart Cycling Futures Capita Selecta(opent in nieuw tabblad). De bundel bevat een keuze uit de meer dan dertig artikelen die de onderzoekers voor het project schreven. Tijdens het symposium ontving Ruud van Leeuwen, wethouder verkeer in Dalfsen en bestuurlijk trekker van de Fietsstrategie van West-Overijssel, het allereerste exemplaar.

Living labs in de praktijk
Tijdens het symposium stonden twee regionale praktijkvoorbeelden centraal. Dagmar van der Schaaf van adviesbureau XTNT lichtte de resultaten van het living lab rond de snelfietsroute tussen Dalfsen en Zwolle toe: “Je kunt wel een aantrekkelijke route aanleggen, maar er is nog wat extra voor nodig om ervoor te zorgen dat mensen die ook écht gaan gebruiken. Door corona werden we beperkt in onze lab-aanpak, maar we konden wel een handreiking fietsstimulering schrijven. De boodschap ervan is dat fietsstimulering niet alleen op het bordje van verkeerskundigen ligt. Samenwerking tussen sectoren en partijen is nodig om het tot een succes te maken, waarbij werkgevers niet mogen worden vergeten.”

Esther van Dijk, beweeg- en leefstijlcoach bij Travers Welzijn en kwartiermaker Arjan Broer van Heel Breed vertelden over het andere Zwolse living lab: Fietsen geeft vrijhei(opent in nieuw tabblad)d. Hier experimenteerden ze met fietslessen nieuwe stijl in de Zwolse wijk Holtenbroek. Doel was om mensen te leren fietsen, zodat ze zelfstandig kunnen deelnemen aan het verkeer en daardoor nog beter participeren in de samenleving. Uiteindelijk gaven de deelnemers aan dat ze daadwerkelijk vrijer zijn: gezonder, fitter en zelfstandiger. Het experiment was zo succesvol dat het is verlengd én het wordt uitgebreid naar vergelijkbare wijken. De aanpak maakt bovendien deel uit van het recent aangenomen Actieplan Zwolle Wereldfietsstad.

Meer informatie
Het boek ‘Smart Cycling Futures Capita Selecta’ is gratis beschikbaar, zolang de voorraad strekt. Een exemplaar kun je aanvragen door een e-mail te sturen naar kenniscentrumtechnologie@windesheim.nl(opent in nieuw tabblad).
Downloaden kan uiteraard ook, door hier(opent in nieuw tabblad) te klikken.

Een uitgebreide impressie van dit fietssymposium én meer kun je vinden op www.smartcyclingfutures.nl(opent in nieuw tabblad).