‘Het lerarentekort lossen we niet op met een splitsing van de pabo'

De pabo in Almere heeft een speciale studieroute die studenten de mogelijkheid biedt zich te specialiseren in het jonge kind. Een gesprek met opleidingsmanager Helprich ten Heuw met daarin een terug- en vooruitblik vormt het laatste deel van een drieluik over de ontwikkelingen rond de pabo bij Windesheim Almere. 

De periode van juni tot september 2020 was een intensieve periode voor de pabo in Almere en voor opleidingsmanager Helprich ten Heuw. In mei stelde het ministerie van OCW een subsidie beschikbaar, vóór 1 juni moest de aanvraag binnen zijn en in september draaide de nieuwe opleidingsroute pabo-jonge kind al. De pilot is een variant op de gewone pabo: studenten volgen een pabo-curriculum met de focus op het lesgeven aan het jonge kind.  

De jonge kind-route bestaat sinds september 2020. Hoe tevreden ben je tot nu toe?
‘Inhoudelijk ben ik heel tevreden. Wij merken dat studenten die kiezen voor deze route heel goed weten wat ze willen. Het zijn vaak mbo’ers die al drie jaar de opleiding onderwijsassistent hebben gedaan en die zich graag verder ontwikkelen als gespecialiseerd docent voor de onderbouw. Na drie jaar stage in de basisschool zijn ze toe aan verdieping. Verder merken we dat deze route goed aansluit bij de behoeften in het werkveld waar de problematiek steeds complexer wordt. Al de schoolbesturen in Almere hebben jonge kind-specialisten in huis die dit initiatief toejuichen. En verder vind ik het heel mooi dat onze eigen jonge kind-specialisten hier hun ei in kwijt kunnen.’ 

Wat is de volgende stap?
‘Omdat we in de aanloop zo weinig tijd hadden willen we het curriculum graag doorontwikkelen met de specialisten uit het werkveld. Daar zijn we nu mee bezig. Ook denken we na over het opzetten van een route gericht op het oudere kind.’ 

Het is een pilot: is dat een onzekere factor voor de student?
‘Nee studenten die deze route hebben gekozen kunnen gewoon hun diploma halen. Dat is een breed diploma: niet alleen voor het jonge kind maar met een bevoegdheid voor de hele basisschool. In het eerste jaar leggen we direct de focus op het jonge kind maar in het tweede jaar lopen studenten ook stage in de bovenbouw. We leiden hen dus breed op maar wel met een stevig accent op het jonge kind. Het onzekere zit ‘m in wat de politiek gaat doen. Er ligt een wetsvoorstel klaar waarin de splitsing van de pabo in een oude en jonge kind variant wordt geregeld, dat juichen wij niet toe.’

Hoe sta jij tegenover het argument dat een splitsing meer jongens zal trekken?
‘We zien steeds meer jonge kinderen binnenstromen met een taalachterstand en daarom is die specialistische kennis van het jonge kind zo hard nodig. Dat is voor ons het uitgangspunt, de behoefte in het werkveld én het wegvallen van specialistische kennis van afzwaaiende leerkrachten die nog zijn opgeleid aan de KLOS. In een pabovariant die louter en alleen is gericht op het oude kind met als reden om meer jongens naar de opleiding te trekken, geloof ik niet. De instroom van jongens op de pabo ligt nu rond de veertig procent. Een flink percentage valt af, maar dat heeft weinig te maken met stages die ze moeten lopen in de onderbouw. In de meeste gevallen maakten deze jongens de verkeerde studiekeuze en merkten ze dat het beroep van leerkracht minder goed bij hen paste.’

Waar gaat jouw voorkeur naar uit?
‘Ik ben voorstander van een brede opleiding die mogelijkheden biedt voor meerdere specialisaties: een variant jonge kind maar ook een die is gericht op kennis over het oudere kind waarmee je al een beetje aanschurkt tegen het VO. Je ziet bij het Teachers College in Zwolle al een beetje die combi van pabo en voortgezet onderwijs waar studenten een dubbele bachelor kunnen halen. De route van het oudere kind stond bij ons voor dit jaar op het programma, maar door de enorme drukte als gevolg van corona hebben we dat even moeten uitstellen. Maar die gaat er zeker komen. Een specialisatie oudere kind bestaat al wel bij onze Ad PEP-opleiding.’  

Wat gebeurt er als de politiek kiest voor een definitieve splitsing van de pabo? 
‘Als de politiek definitief beslist voor splitsing in twee varianten met een smallere bevoegdheid, moeten wij natuurlijk mee. Dan kiezen we waarschijnlijk voor flexibel onderwijs. Flexibel onderwijs met een curriculum waarmee studenten heel makkelijk specialisaties kunnen behalen door het volgen van extra modules om zo alsnog een brede bevoegdheid te krijgen. Ik denk dat we redelijk flexibel kunnen anticiperen op een mogelijke splitsing. Heel veel studenten die de pabo binnenkomen weten nog niet welke richting ze op willen. Sommigen denken het te weten en kiezen voor het jonge kind, lopen vervolgens stage in de bovenbouw en vinden dat zo leuk dat ze alsnog switchen. En andersom gebeurt uiteraard ook. Ik zie geen situatie voor me dat studenten in het eerste jaar moeten kiezen en daar de rest van de opleiding aan vastzitten.’

Hoe bepaal je of de pilot zich goed ontwikkelt?
‘We evalueren op verschillende manieren en hebben veel contact met andere pabo’s. We laten de studenten zelf evalueren en hebben sessies met het werkveld waarin we studentbegeleiders vragen naar hun ervaringen met onze studenten in de praktijk. We hebben een eigen werkgroep en daarnaast participeren we in een landelijk overleg. Er zijn zes pabo’s die onderling informatie delen over de samenstelling en vormgeving van het curriculum. Al die evaluatieresultaten delen we en stemmen we onderling af. Er is ook een landelijke website(opent in nieuw tabblad) van het kennisnetwerk van het jonge kind en daar wordt de documentatie van al die pilots beschikbaar gesteld voor alle andere pabo’s. Dat is interessant want er zijn naast overeenkomsten ook veel verschillen. Bij sommige begin je pas in een later studiejaar aan je specialisatie, bij ons direct in het eerste jaar. Ook de visie op het jonge kind verschilt wel. Zo zijn we met elkaar aan het zoeken. We herkennen bij elkaar dat de populatie op scholen steeds complexer wordt en om specialisatie vraagt. Daarom is het belangrijk om samen op te trekken om bijvoorbeeld gezamenlijke leeruitkomsten te ontwikkelen op het gebied van het jonge kind.’

Het lerarentekort los je niet op met een splitsing van de pabo, hoe wel volgens jou?
‘De pabovariant gericht op het oudere kind is een populair onderwerp, denk ook aan de uitzending van Lubach(opent in nieuw tabblad) hierover. Ik hoop dat de input van experts en het landelijk overleg van de pabo’s serieus wordt genomen. Dat zijn de mensen die dichtbij het vuur zitten en weten wat belangrijk is. Het lerarentekort lossen we niet op met een splitsing van de pabo. Er zijn vijf grote steden met een noodplan lerarenkort, daar worden allerlei slimme interventies bedacht die zeer bruikbaar zijn. In Almere doen we prachtige dingen rondom zij-instromers en het opleiden van lerarenondersteuners. Ik zou zeggen: kijk meer naar dat soort oplossingen.’

Lees ook deel 1 in deze serie waarin een interview met Els van der Houwen die aan de basis stond van het pilotinitiatief van de paboroute-jonge kind

Lees ook deel 2 waarin twee studenten vertellen over hun ervaringen met de pabo-route jonge kind