Wat kun je doen tegen eenzaamheid?

In deze week is er extra aandacht voor eenzaamheid. Veel jongeren hebben er mee te maken. Waarom is het zo’n lastig probleem? De newsroom vroeg het aan Lisa Wellenberg van het Studie Succescentrum (SSC) van Windesheim en aan Daniël, een student van Windesheim die kampt met eenzaamheid.

Lisa Wellenberg van het Studie Succescentrum

Wat is eenzaamheid eigenlijk?
‘Eenzaamheid is een verzamelterm en kan voor ieder mens iets anders betekenen en dus anders voelen. Het is geen synoniem voor alleen zijn, want ook te midden van andere mensen kan iemand zich eenzaam voelen. Het heeft denk ik vooral te maken met een gevoel van onvermogen om werkelijk contact te hebben met andere mensen of het gevoel dat je de aansluiting bij anderen mist.’ 

Waarom is het moeilijk aan te pakken?
‘Eenzaamheid is niet altijd zichtbaar, vooral niet bij jonge mensen. Er zijn jongeren met veel vrienden, veel sociale contacten, die toch een wezenlijk gevoel van contact missen. Daarbij komt ook dat eenzaamheid vaak nog als een taboe wordt gezien. Je loopt er niet mee te koop, zeker niet als jongere. Door het onzichtbare karakter is eenzaamheid moeilijk te signaleren en dus moeilijk tegen te gaan.’

Heeft corona ook invloed op dit probleem?  
‘Ja, studenten zijn natuurlijk veel meer teruggeworpen op zichzelf en missen de sociale contacten. Vooral voor eerstejaars is het gebrek aan contact in het ‘echte leven’ een behoorlijk gemis. De positieve keerzijde is dat veel meer mensen het gevoel van eenzaamheid nu beter herkennen en er ook meer oog voor krijgen. Ze kunnen zich wat beter inleven in het probleem.’

Wat vind je van de week tegen eenzaamheid?
‘Ik vind het heel goed dat er aandacht is voor dit probleem. Zoals ik al zei is eenzaamheid ook een taboe en dat moeten we doorbreken. Erover praten is een van de beste remedies die er zijn en zo’n themaweek kan het bewustzijn bij jongeren én in hun omgeving stimuleren.’

Wat doen Windesheim en het StudieSuccesCentrum op dit gebied? 
‘Studenten die lijden onder gevoelens van eenzaamheid kunnen bij ons terecht. Ze kunnen contact opnemen met het StudieSuccesCentrum en krijgen -dan een afstemmingsgesprek met de psychologisch assistente Mary Zohlandt om te kijken om welke problemen het precies gaat. Spelen er psychische problemen, hoe is je thuissituatie, hoe gaat het met je studie. Wat dat betreft is ook de Studentbegeleider een belangrijke schakel tussen ons en de student. Vervolgens gaan we kijken wat een logische vervolgstap zou kunnen zijn. Naast de individuele behandelingen die we bieden als studentenpsychologen, hebben we ook behoorlijk wat groepen die handvatten kunnen bieden voor studenten. Zo is er de faalangstgroep, de mindfulness groep, de studiestimuleringsgroep, de autonomie-identiteitsgroep, de module perfectionisme en de bewust in balans-groep. We hebben een team van zeven psychologen dus veel capaciteit.’

Welk aspect verdient meer aandacht? 
‘Als je iemand in je omgeving hebt die lijdt onder gevoelens van eenzaamheid is het belangrijk om te weten wat je zou kunnen doen. Het gevaar is dat je te snel in oplossingen gaat denken en bijvoorbeeld ontmoetingen gaat regelen voor die persoon. Hiermee kun je het probleem echter onderschatten, bijvoorbeeld wanneer de persoon bepaalde sociale vaardigheden mist of te maken heeft met een negatief zelfbeeld. Juist omdat eenzaamheid zoveel verschillende vormen en oorzaken kan hebben, is het van belang om eerst goed te kijken naar wat er speelt en wat iemand nodig heeft. Het allerbelangrijkste wat je kunt doen, is het bieden van een luisterend oor.

Beluister ook onze podcast De dag van..., waar we in gesprek gaan over eenzaamheid(opent in nieuw tabblad)  

Student Daniël: 'Het idee dat ik niet ben zoals de anderen’

Wat betekent het woord eenzaamheid voor jou?
‘Eenzaamheid betekent voor mij dat ik me alleen voel terwijl er wel (veel) mensen om me heen zijn.’

Op welke momenten heb je er het meest last van?
‘Ik voel me eigenlijk altijd eenzaam. Vooral op de momenten dat er ook andere mensen om me heen zijn. Dan voel ik me nog eenzamer, omdat ik dan het idee heb dat ik niet ben zoals de anderen. Dit komt doordat ik kamp met een eetstoornis en een ernstige depressie, daardoor voel ik me anders en er niet bij horen. Daarom heb ik vaak veel last van eenzaamheid. Ik voel me vaak ook niet begrepen, wat dat gevoel verder versterkt.’ 

Is eenzaamheid een dagelijks gevoel?
‘Bij mij is het een dagelijks gevoel. De ene keer is het wel heftiger dan andere keren en dat kan per moment per dag verschillen.’ 

Praat je over het gevoel dat je dwars zit?
‘Ja, ik loop bij een goed behandelteam van Dimence en ik praat erover met hun. Ik heb alleen nog nooit gesproken over mijn gevoel van eenzaamheid, ook omdat ik me er erg voor schaam. Ik heb toch vrienden? Ik heb toch een sociaal leven? Dus ik praat er eigenlijk niet over.’

Hoe kunnen anderen jou helpen?
‘Dat vind ik een hele lastige vraag want het is vooral een gevoel wat in míjn hoofd zit. En dat gevoel moet verdwijnen door een portie zelfverzekerdheid en dat duurt misschien nog lang voor ik dat heb.’

Week tegen de eenzaamheid

Van 1 oktober tot en met 8 oktober wordt de week van de eenzaamheid gehouden. Door het hele land is er extra aandacht voor dit thema, zeker nu we in de huidige situatie minder ‘echte’ ontmoetingen hebben. Eenzaamheid kent vele gezichten, ook onder jongeren. Niet iedere jongere heeft een sociaal netwerk om op terug te kunnen vallen en ook een jongere met een sociaal netwerk kan zich eenzaam voelen.

In Nederland ervaren 9% van de mensen tussen 15 en 25 jaar ernstige gevoelens van eenzaamheid (cijfers CBS 2019). Eenzaamheid verschilt van mens tot mens en het oplossen ervan vraagt maatwerk. Eenzaamheid kun je vaak niet zien aan de buitenkant en zichtbare signalen kunnen ook op andere problemen wijzen. Bespreekbaar maken is een eerste stap. Op deze website worden kosteloos Webinars aangeboden over hoe om te gaan met eenzaamheid. Deze website is speciaal gemaakt voor jongeren, hier vind je ervaringsverhalen en tips. Vermoed je eenzaamheid bij een student, maak het bespreekbaar en begeleid deze student indien nodig naar de juiste hulp. Bij het Studiesuccescentrum in zowel Zwolle als Almere denken we graag mee met studenten en studentbegeleiders.

Heb je vragen? Stel ze aan het Studie Succescentrum via e-mail studiesuccescentrum@windesheim.nl(opent in nieuw tabblad)