‘Ze moeten de juiste snaar zien te raken’
Verpleegkundigen zullen zich nog beter moeten gaan verdiepen in opvattingen van ouderen over gezondheid en gezondheidsinterventies, blijkt uit onderzoek. Kennis over gezondheidsopvattingen bij ouderen helpt de verpleegkundige bij het raken van de juiste snaar tijdens gezondheidsinterventies, zegt onderzoeker Anne Esther Marcus-Varwijk.
Om een gezond en fit leven bij ouderen te kunnen stimuleren als zorgprofessional is kennis nodig over hun opvattingen daarover. Daarnaast is het essentieel om te weten hoe ouderen de interventies van verpleegkundigen ervaren en waarderen. Gecombineerd levert deze kennis nuttige informatie op die verpleegkundigen kunnen gebruiken bij hun contact met ouderen, concludeert promovenda Anne Esther Marcus-Varwijk van het lectoraat Innoveren met Ouderen van Hogeschool Windesheim in haar onderzoek. Zij leidde een kwalitatief onderzoek waarin negentien ouderen werden bevraagd over hun opvattingen over gezondheid en hun ervaringen met gezondheidsinterventies. De resultaten van het onderzoek zijn nu beschikbaar en gepubliceerd in het wetenschappelijk tijdschrift PLOS ONE.
Een zinvolle invulling van het leven?
Marcus-Varwijk: ‘Uit de gesprekken die we hebben gevoerd blijkt dat ouderen verschillende denkbeelden hebben over gezondheid en vitaliteit. Dat is ook logisch want ouderen verschillen onderling net zo sterk als mensen van jongere generaties. Er komt natuurlijk ook veel overeen in de antwoorden zoals de opvatting dat de combinatie aardappels, groente en vlees gezond is, dat je als mens genoeg sociale contacten moet hebben en dat je optimistisch moet blijven. Verschillen komen aan het licht als er wat breder wordt gekeken en we het hebben over een zinvolle invulling van het leven. Waar de een zegt zo lang mogelijk alles te willen blijven doen zoals hij of zij het altijd gewend was, neemt de ander de beperkingen die het ouder worden met zich meebrengt voor lief en richt zich vooral op wat er nog mogelijk is.’
Experts van zichzelf
Marcus-Varwijk: ‘Bij veel verpleegkundigen en artsen bestaat de neiging om gezondheidsadviezen ‘te zenden’ zonder een goed beeld te hebben van de oudere die zij tegenover zich hebben. Gesprekken hebben daarom vaak het karakter van ‘Ik weet wel wat goed is voor jou’. Vanuit de principes van gezamenlijke besluitvorming die zijn verankerd in het huidige beroepsprofiel van Verpleegkundigen, is het belangrijk om de oudere zelf een essentiële rol te laten spelen als expert van zichzelf. De Verpleegkundige van vandaag de dag moet sterk getraind zijn in de rol van communicator. Aansluiten bij wat de oudere zelf belangrijk vindt, brengt veel meer op dan een goedbedoeld advies. Goedbedoelde algemene gezondheidsadviezen treffen geen doel bij ouderen, blijkt uit ons onderzoek.’
Een voorbeeld van hoe het werkt: “Zij (de verpleegster) doet haar werk. En zij wil ook het goeie voorbeeld geven dat het dus beter voor je is om het niet te doen (te roken). Heb ik alle begrip voor. Maar, daar had ik dus geen interesse in.”
‘Als gezamenlijke besluitvorming het uitgangspunt vormt van zorg, is het vermogen om op een vriendelijke en open manier het gesprek aan te gaan, onmisbaar,’ vertelt Marcus-Varwijk. ‘Openheid leidt tot onmisbare informatie. Ik noem een voorbeeld: Een verpleegkundige had met een oudere vrouw een aantal open gesprekken en dat leidde tot essentiële informatie over haar ernstige problemen met de stoelgang. Door het vertrouwelijke en open gesprek durfde ze deze informatie prijs te geven en kon de verpleegkundige haar doorverwijzen naar de diëtiste. Het empathisch vermogen van zorgverleners is enorm belangrijk. Ze moeten de juiste snaar raken.’
De waarde van het onderzoek
De resultaten zijn volgens de promovenda onder meer interessant voor GGD-instellingen en gemeenten die beleid maken op het zo lang mogelijk thuis laten wonen van ouderen. Maar ook voor het onderwijs is het onderzoek volgens haar van belang. ‘Gezamenlijke besluitvorming is een belangrijk uitgangspunt in de opleiding Verpleegkunde en de opvattingen van ouderen zelf over gezond en ‘goed oud worden’ zijn daarbij onmisbaar. Het onderzoek kan op die manier bijdragen aan het bewustzijn bij verpleegkundigen dat een betrokken en open relatie met ouderen tot kwalitatief betere contacten leidt. Lessen die we leren uit het onderzoek, brengen we over op onze studenten en op onze collega’s.’
Het onderzoek
De resultaten van het onderzoek zijn gepubliceerd onder de titel ‘Experiences and views of older people on their participation in a nurse-led health promotion intervention’. De publicatie is tot stand gekomen dankzij de samenwerking tussen het lectoraat Innoveren met Ouderen van Windesheim, Rijksuniversiteit Groningen, het UMCG, Wageningen Universiteit & Research, Leyden Academy on Vitality and Ageing en Zorgconcern Espria.
Cookie instellingen
Windesheim maakt gebruik van functionele en analytische cookies om het gebruik van de website te optimaliseren. Daarnaast maken we gebruik van cookies voor marketingdoeleinden. Hiermee kunnen we je gedrag volgen op websites. Als je op 'accepteer alle cookies' klikt, geef je hiervoor toestemming. Klik op 'stel je persoonlijke voorkeuren in' om aan te geven welke cookies je accepteert. Lees ons cookiestatement voor meer informatie.