Interview Dièm Sopers

In het buitenland leerde Dièm Sopers belangrijke lessen over het leven; ‘Verbinding en acceptatie zorgen ervoor dat ik me thuis voel’ 

Google Earth, een plek waar de hele wereld bezocht kan worden door maar één klik van de muis. Van de ijzige landen op de Noordpool, de oerwouden rondom de evenaar en het water van de Stille Oceaan. Al die plekken zijn via de kaart op het internet in een oogwenk te ontdekken. Het was de manier waarop het leven van Dièm Sopers compleet zou veranderen. “Ik nam nooit de tijd om even te vertragen, even stil te staan en aan te kloppen.” 

“Het begon allemaal een jaar geleden.” Vertelt Dièm, terwijl hij rustig in een stoel gaat zitten. “Ik was op vakantie in Marokko, overnachtte daar in een hostel.” In het hostel was een grote kaart van Marokko geschilderd. “Ik dacht bij mezelf; ‘Er lijkt een soort provincie onder te zitten’. Een gastheer van het hostel vertelde me dat het de Westelijke Sahara was, sinds vijftig jaar een provincie van Marokko.”

Ondanks het antwoord bleven er vraagtekens hangen bij Dièm. “Voor mij klopte het gewoon niet, ik had mee gekregen dat Westelijk Sahara een zelfstandig land was.” Op dat moment kwam een hobby van Dièm erg van pas. “Ik heb altijd al wat met satellietbeelden en kaarten gehad. De vragen gingen maar niet uit mijn hoofd, daarom besloot ik om op Google Earth wat rond te scrollen. Op een gegeven ogenblik zag ik een soort stad in het grensgebied afgebeeld. Ik dacht bij mezelf; ‘Wat is dit, waarom wonen deze mensen hier?”

Vragen die hem uiteindelijk zouden leiden naar Sahrawis, een bevolking die jaren geleden is gevlucht uit Westelijk Sahara na de kolonisatie van Marokko. Ze zijn toen tijdelijk op gevangen in zuidwest Algerije, naast de grens van Marokko en westelijk Sahara. “Ze hebben daar vluchtelingenkampen opgezet omdat ze dachten dat ze er misschien één of twee jaar zouden blijven. Dat was vijftig jaar geleden.” Toch was het niet de geschiedenis die Dièm zo aansprak. “Nu wonen ze daar nog steeds, met beperkte toegang tot voedsel en water. Op mijn school leer ik veel over gemeenschap en veerkracht. Daardoor bleef ik me afvragen hoe die mensen het vol konden houden om op die manier te blijven leven, waarom verhuizen ze niet naar leefbaardere gebieden?.”

Binnen de school opdracht ‘’persoonlijke ontwikkeling’’ kon Dièm de vrijheid nemen om meer over de Sahrawis te weten te komen. “Ik wilde weten wat wij van ze konden leren. We hebben zoveel zekerheid in Nederland maar de mensen zijn alsnog zo onzeker.” Zo begon zijn onderzoek naar de burgers van Democratische Arabische Republiek (DARS). “De enige manier voor mij om deze vraag te beantwoorden was om het te ervaren, om op die plek te zijn. Na maanden onderzoek kwam ik in contact met Mohammed Salem, hij heeft me uitgenodigd om in zijn huis het leven in het kamp te ervaren.”
“Ik ging erheen met het idee om een documentaire te maken en persoonlijke interviews af te nemen.” Toen Dièm in Algerije aankwam bleek dat zijn verwachtingen niet helemaal waarheid gingen worden. “Het was al snel duidelijk dat dit niet de manier van leven was. Ik moest vertragen, me aanpassen aan het ritme waarin Mohammed en zijn familie het leven leefden.”
Hoe anders dat leven eruitzag kan Dièm nog goed voor de geest halen. “We woonden met zijn allen in een huis van zandsteen, beton en golfplaten met bedden die door langs de muren als een soort cirkel stonden. In de ochtend stonden we om acht uur op, staken we de kolen aan en gingen we thee maken.” Een gewoonte die elke ochtend werd herhaald. “We zaten dan eerst uren om de kolen heen, om met elkaar te verbinden. Er werd gelachen, geplaagd, mensen werden gekieteld. Ik vond dat zo mooi om te zien.”    

Toen het moment van verbinden voorbij was, werd Dièm door Mohammed en zijn broer meegenomen door de zanderige straten van het kamp. “Op een gegeven moment zag ik een grote zak naast een zandstenen huis staan. Ze vertelden me dat in die zak tweeduizend liter water zat, die een Spaanse liefdadigheidsorganisatie eens in de drie maanden kwam brengen. De familie leefde dus drie maanden op zo’n zak, twaalf liter per persoon per dag. In Nederland is dit 120 liter.” Waar zijn stem eerst nog heel rustig vertelde, laat het nu toch blijken dat hij zich wat zorgen maakt. “Ik kwam tot de realisatie dat ze daar echt in schaarste leven. Als het zo doorgaat en liefdadigheidsorganisaties ervoor kiezen om ermee te stoppen of andere prioriteiten krijgen dan komen ze echt in de problemen.”    

 “Vervolgens gingen we naar een winkel die kleding verkoopt. Het was allesbehalve druk. Er hingen maar een paar kledingstukken en de verkoper zat op een kleedje in hoek, waar we vervolgens weer wat thee mee gingen drinken.” De onzekerheid die het kamp uitstraalde, maar de rust die de mensen in het kamp ervaarden, zorgde ervoor dat Dièm begon te twijfelen. “Ik begreep niet wat de zingeving was op een plek waar alleen maar onzekerheid heerst. Totdat ik het mensen ging vragen. Ik kwam tot de realisatie dat de zingeving bij deze mensen kwam van verbinding en die tijd die ze daarbij met elkaar kunnen doorbrengen.”  
Dièm zag dat de verbinding een gevoel creëerde waar de bewoners van het kamp zich aan vast konden houden. “Uit die verbinding kregen ze hoop. Hoop dat ze ooit weer naar de Westelijke Sahara, hun eigen land, terug kunnen keren. “Er was een gedeeld gevoel van acceptatie. De bewoners van het kamp accepteerden de situatie waarin ze leefden. Dat ze niet veel meer konden doen dan met elkaar verbinden en hopen dat ze ooit weer terug konden naar hun eigen land.” Ze legde een focus op hun invloed cirkel, dat bestond uit verbinding, opleiden/studeren, en structuren aanbrengen die hun maatschappij een goede start geeft wanneer ze de rechten op hun grond terug hebben.

Terug in Nederland merkte Dièm de verbinding die hij miste met alle mensen die op straat rondliepen. “Ik wilde mijn geleerde lessen toepassen in het leven. Ik klopte aan bij mijn buurman en kwam in gesprek. Nu zie ik hem misschien niet elke dag, maar wanneer ik hem tegenkom raken we altijd in gesprek. Mijn geleerde lessen van verbinding en acceptatie hebben ervoor gezorgd dat ik me veel meer thuis voel op de plek waar ik ben.”