Duurzaam onderwijs: ‘Ik heb drie prioriteiten: mijn leerlingen, de inhoud van mijn lessen en hoe ik mezelf voel’

De eerste jaren in het onderwijs staan bekend als de meest uitdagende. Voor veel startende docenten zijn de hoge werkdruk, complexe klassen en balans tussen werk en privé moeilijk te hanteren. De uitval onder deze groep is groot: veel beginnende docenten verlaten het vak al binnen de eerste vijf jaar. Toch zijn er ook positieve verhalen van docenten die erin slagen hun passie voor het vak vast te houden en duurzaam hun plek vinden in het onderwijs. Laisa Martins Rodrigues Vieira is zo’n docent. Haar ervaring biedt waardevolle inzichten voor startende collega's: hoe kun je duurzaam in het vak blijven en wat kun je doen om je passie voor het onderwijs levend te houden?

Rolmodellen 

Laisa’s passie voor het onderwijs begon al op jonge leeftijd. Als 6-jarig meisje komt ze vanuit Brazilië naar Nederland. “In het Nederlandse onderwijssysteem zagen de leerkrachten mij echt. Hun liefde was voor mij als kind merkbaar. Het heeft bijgedragen aan mijn groei en wie ik ben geworden als persoon. Dat wakkerde bij mij een vuurtje aan, ik dacht: ik wil ook iets kunnen betekenen voor kinderen”, vertelt ze. 

Deze persoonlijke ervaring motiveerde haar om zelf de Pabo op Windesheim te volgen en een carrière als docent na te streven. Maar Laisa’s blik op onderwijs gaat verder dan alleen kennisoverdracht. “Hoe kunnen we als leraar impact maken? We leiden wel de nieuwe leiders op. Niet alleen op het gebied van politiek, maar in alle belangrijke sectoren van de maatschappij. Leerlingen brengen tijd met ons door, we zijn belangrijke rolmodellen daarin. Je kunt een kind vragen: wat wil je worden? Maar je kunt ook de vraag stellen: wat voor verandering wil je aanbrengen in deze wereld? Daar hebben wij als docenten allemaal invloed op."

Laisa benadrukt dat het voor studenten essentieel is om verder te kijken dan alleen de scholen in hun eigen buurt. “We blijven vaak in een bubbel wanneer we alleen maar kijken naar de scholen en onderwijsvormen in onze directe omgeving. Er is echter zoveel meer mogelijk dan wat we om ons heen zien. Het is belangrijk dat toekomstige leerkrachten op zoek gaan naar wat écht bij hen past, en het mooie is dat er veel verschillende onderwijsvormen en mogelijkheden beschikbaar zijn." Laisa moedigt studenten aan om open te staan voor verschillende onderwijsvormen. “Je kunt bijvoorbeeld kiezen voor traditioneel onderwijs, maar is dat echt wat bij je past? Denk aan scholen die teamteaching toepassen, waarbij twee leerkrachten voor de klas staan, of scholen die vanaf groep 1 zowel een Nederlandse als een Engelse leerkracht inzetten. Er zijn zelfs scholen waar je een deel van de dag voor de klas staat en de rest van de dag tijd hebt voor lesvoorbereidingen. Ik wist niet dat zulke scholen bestonden, maar ze zijn er wel.”

Grenzen stellen

Voor veel startende docenten is het moeilijk om werk en privé te scheiden, wat bijdraagt aan de hoge uitvalcijfers. Laisa heeft geleerd om duidelijke grenzen te stellen en zo de werkdruk hanteerbaar te maken. “Als ik hier de deur uitloop, dan ben ik ook echt klaar. Er is genoeg te doen waardoor je oneindig door kunt gaan, maar dat moet je niet doen. Ik heb drie prioriteiten: mijn leerlingen, de inhoud van mijn lessen en hoe ik mezelf voel. Door me hierop te focussen, heb ik rust gevonden,” zegt ze.

Laisa raadt andere startende docenten aan om voor zichzelf duidelijke keuzes te maken en die consequent na te leven. “Ik zet mijn werktelefoon en laptop uit na 17:00 uur. Dat is mijn grens. Anders blijf je natuurlijk bezig, en dat is niet gezond op de lange termijn.”

Voor jezelf opkomen

Een van de grootste uitdagingen voor startende docenten is het vinden van een balans tussen het werk in de klas en persoonlijke groei. Laisa heeft geleerd hoe belangrijk het is om je eigen behoeften en ambities te uiten. “Je wilt alles voor je leerlingen doen, maar er moet een grens zijn. Wees duidelijk over wat je nodig hebt, vraag om hulp en geef bij je werkgever aan wat jouw waarden zijn. Alleen zo kun je duurzaam blijven,” adviseert ze.

Dit is een les die Laisa in haar eerste jaar als docent leerde. "Er is een lerarentekort, en dan voel je al snel de druk om overal 'ja' op te zeggen. Maar dat kan ten koste gaan van jezelf. Het is cruciaal om tijd te nemen voor je eigen ontwikkeling en niet alleen maar te werken." Ze merkt dat veel startende docenten uitvallen omdat ze het gevoel hebben dat hun talenten niet volledig benut worden. "Ze vinden het lesgeven leuk, maar voelen soms dat er geen ruimte is om daarnaast nog iets anders te doen wat ze leuk vinden of waar ze goed in zijn. Zorg er daarom voor dat je deze wensen uitspreekt; er zijn altijd mogelijkheden. Zolang je ze maar uitspreekt."

Laisa legt ook veel nadruk op de persoonlijke visie van een leerkracht en wat je als docent wilt bereiken. “Waarom kies je voor het onderwijs? Welk verschil wil je maken? Wat is je persoonlijke visie, zowel voor jezelf als voor je leerlingen en het onderwijs in het algemeen?” Voor Laisa draait het in haar werk als leerkracht om kinderen te helpen kritisch en vrij te leren denken. “Als leerkrachten begeleiden we kinderen op hun pad en helpen we hen hun potentieel te ontdekken en benutten. Hoe ziet dat eruit als we het beste uit onszelf én onze leerlingen halen?"

Reizen voor inspiratie

Naast haar ervaring in Nederland, heeft Laisa ook veel geleerd tijdens haar reizen naar het buitenland. Na haar afstuderen besloot ze de wereld te verkennen en andere onderwijssystemen te ontdekken. Ze bezocht Kaapverdië, en volgend jaar reist ze naar de Greenschool op Bali. “Het onderwijssysteem in Nederland is niet het enige. Door te reizen en nieuwe mensen en culturen te ontmoeten, ben ik gaan zien hoe onderwijs zich wereldwijd ontwikkelt. Dat heeft mijn visie enorm verbreed en me geholpen te begrijpen dat er altijd ruimte is voor vernieuwing,” legt ze uit.

Windesheim biedt Pabo studenten de mogelijkheden om naar het buitenland te gaan, zoals via de minor ISD en de week internationalisering. Deze ervaringen zijn van grote waarde voor studenten, omdat ze zo kunnen zien hoe onderwijs wereldwijd verschilt. Laisa merkt dat veel ervaren leerkrachten spijt hebben dat ze tijdens hun opleiding niet gereisd hebben. "Ze hebben nooit de kans gehad om onderwijs in andere landen te ervaren, en dat is ontzettend leerzaam," benadrukt ze.

“Het onderwijs heeft zoveel potentie,” zegt Laisa, “We kunnen alles creëren wat we willen, maar dan moeten we wel zichtbaar blijven en onze kansen pakken.”