Anders organiseren van onderwijs in Flevoland

In Flevoland kampt het primair onderwijs met het grootste lerarentekort van Nederland, waarbij vooral in Almere en Lelystad de nood hoog is. Dit tekort zorgt voor grote uitdagingen binnen scholen. Zij hebben dagelijks moeite om voldoende gekwalificeerd personeel voor de klas te krijgen. Dit heeft invloed op de kwaliteit van het onderwijs. Een oplossing op de korte termijn is er niet. De verwachting is dat het tekort tot tenminste 2040 aanhoudt, omdat er simpelweg geen extra groep leerkrachten beschikbaar is. Initiatieven om meer leraren aan te trekken en op te leiden zijn er wel, maar kunnen niet voorkomen dat er in de praktijk nog altijd scholen met tekorten kampen.

Onderwijs anders organiseren

Om deze uitdaging het hoofd te bieden, is het project 'Anders organiseren van onderwijs in Flevoland – op zoek naar duurzame oplossingen voor goed onderwijs' gestart. Dit onderzoeks- en ontwerptraject brengt scholen, schoolbesturen, gemeenten, kinderopvang en jeugdhulp samen om te werken aan vernieuwende vormen van onderwijsorganisatie. De inzet van externe professionals is een voorbeeld van een dergelijke vernieuwende vorm. Zo zijn er al scholen die voor een deel van de tijd kunstenaars of biologen inzetten voor specifieke lessen. Of waar medewerkers van jeugdhulp actief zijn als onderwijsondersteunend pedagogisch personeel. 

Context school en praktijkkennis

Het doel van het project is om evidence-informed vormen van anders organiseren te ontwikkelen die het mogelijk maken om goed onderwijs te bieden met minder leraren. Evidence informed wil zeggen dat de focus ligt op context van de school en het gebruikmaken van praktijkkennis. Bij de context valt te denken aan de leerlingpopulatie, teamsamenstelling en het onderwijsconcept dat een school hanteert. Dat is voor elke school anders. Dat geldt ook voor de visie van een school. Edith Roefs, associate lector Urban Care & Education legt uit: “Er bestaat geen one-size fits all oplossing om het lerarentekort op te lossen. Zo'n oplossing doet geen recht aan specifieke context van een school en aan de praktijkkennis van leerkrachten. Daarom kijken we binnen de aanpak van dit project nadrukkelijk naar de context, kennis van praktijkexperts én wetenschappelijke kennis.” 

Ontwerplab met praktijkexperts

Om anders organiseren mogelijk te maken komt in Flevoland een ontwerplab met praktijkexperts die al veel ervaring met anders organiseren. Binnen dit lab worden 6 scholen door deze praktijkexperts ondersteund om een plan te maken voor het anders organiseren. Edith: “De scholen zijn hierbij het vertrekpunt en het eindpunt. Zij weten exact wat de context van hun school is en wat hun visie is. Het anders organiseren is een middel om de visie tot uiting te brengen binnen de eigen schoolcontext. Met alle betrokken partners gaan we een vorm bedenken hoe de school de visie tot uitdrukking kan brengen.”

Tekst gaat verder na de onderstaande afbeelding

Foto van Edith Roefs, associate lector van het lectoraat Urban Care & Education

Met het ontwerplab wordt zo voortgebouwd op een ontwikkeling die gaande is in Lelystad en Almere. Er is al veel kennis opgedaan door de praktijkexperts. Edith: “Die ervaring gebruiken we om de plannen van de scholen aan te scherpen. Het is ontzettend fijn dat de experts deelnemen in het lab. We kunnen hun ervaring met wetenschappelijke kennis verbinden om anders organiseren mogelijk te maken.” Na het maken van het plan, gaan de scholen het implementeren. Het lectoraat Urban Care & Education onderzoekt in samenwerking met onderwijswetenschappers van de Universiteit van Amsterdam(opent in nieuw tabblad) hoe dat werkt voor hen. Zij helpen ook bij de tussentijdse evaluatie om bij te kunnen sturen. 

Hoopvolle toekomst

Door samen te werken aan innovatieve oplossingen, werken de betrokken scholen in Almere en Lelystad niet alleen aan hun eigen toekomst, maar dragen ze ook bij aan de verbetering van het onderwijssysteem in heel Flevoland en mogelijk voor de rest van Nederland. Het project laat zien hoe praktijkgericht onderzoek een belangrijke rol speelt in het ontwikkelen van toekomstbestendige onderwijsvormen. Zo worden de uitdagingen van vandaag omgezet in kansen voor morgen. Esther Merks, schooldirecteur van IKC De Tjalk in Lelystad: "Door anders te organiseren, creëren we ruimte om écht gebruik te maken van ieders unieke kwaliteiten. Niet de structuur, maar de mensen staan centraal, dát maakt het verschil voor onze school."