Circulaire ontwerpteams in de bouw: willen, kunnen en mogen

Circulair bouwen is hot, en niet onterecht; volgens schattingen van het Ministerie van Infrastructuur & Waterstaat is de bouwsector in Nederland verantwoordelijk voor circa 50% van het totale grondstoffenverbruik, 40% van het totale energiegebruik, 30% van het totale waterverbruik en rond de 35% van de CO₂-uitstoot.

Volledig circulaire economie in 2050

De Nederlandse overheid streeft met haar Nationaal Programma Circulaire Economie (2023-2030) naar een volledig circulaire economie in 2050. In de tussentijd ligt de focus op halvering van het gebruik van primaire abiotische grondstoffen (mineralen, metalen en fossiele grondstoffen) in 2030. Toch verloopt de overgang naar circulair bouwen traag.

Hoewel 88% van het bouw- en sloopafval wordt gerecycled, gaat het vaak om downcycling. Denk aan gebruik als fundering voor wegen. Slechts 8% krijgt een waardevolle, hoogwaardige herbestemming binnen de gebouwde omgeving. Met andere woorden, we scoren op papier hoog op recycling, maar er is nog een behoorlijk gat als het gaat om werkelijk circulaire toepassing in de bouw.

Onderzoek naar circulaire ontwerpteams

In oktober 2022 startte het lectoraat Netwerken in een Circulaire Economie (NICE) een onderzoek naar circulaire ontwerpteams. Dit gebeurde samen met partners uit de bouw, overheid en maatschappelijke organisaties. Circulair bouwen vraagt om samenwerking in een veranderend speelveld. Ontwerpteamleden werken met andere partners, andere rollen, doelen en processen. Ondertussen zijn de kaders voor circulair bouwen nog in ontwikkeling. Hoe dit in de praktijk uitpakt, dat wisten we niet.

Eerste bevindingen

Ruim twee jaar volgden we verschillende bouwprojecten. Onder andere het Circulair Paviljoen Hessenpoort en Appartementencomplex De Veemarkt kwamen aan bod. Ook onderzochten we de specifieke rol van het mkb in circulaire bouwprojecten en binnen ontwerpteams.

De eindresultaten volgen dit najaar. Vandaag bespraken we tussentijdse inzichten met een deel van het consortium. Kloppen onze observaties? Wat missen we nog? De uitkomsten bleken herkenbaar.

Eén conclusie lichten we alvast toe: de initiatieffase is cruciaal voor het vervolg van het circulaire ontwerp- en bouwproces.

Willen, mogen en kunnen

Een circulair project begint met een gedeelde ambitie: wat willen we bereiken? Daarna volgt de zoektocht naar balans tussen ruimtelijke en juridische kaders (wat mag er?) en een sluitende businesscase (wat kunnen we?). Het klinkt logisch, maar in de praktijk struikelen veel projecten precies op dit punt.

Blijf op de hoogte