Opinie; Vakleerkracht bewegen: een complexe tak van sport
Lichamelijke Opvoeding, een vak apart waar veel verschillende vaardigheden bij elkaar komen. Een deskundige docent gaat verder dan alleen het plaatsen van de bok en passief toekijken terwijl de kinderen één voor één eroverheen springen. Een vakleerkracht bewegingsonderwijs zorgt ervoor dat de beweegactiviteiten afgestemd zijn op verschillende leerniveaus en houdt tegelijkertijd overzicht over een klas die, als het goed is, fanatiek in beweging is. Zo is er een complexe rol weggelegd voor de vakdocent. Toch is de opgeleide vakleerkracht niet de enige die momenteel voor de klas staat. “We zien vaak dat studenten die een opleiding op gebied van Sport en Bewegen hebben gedaan, maar geen lesbevoegdheid hebben, toch zelfstandig voor de klas staan,” begint Jan Willem Diekerhof, docent aan de lerarenopleiding Lichamelijke Opvoeding en coördinator van de Deeltijd-variant. We gingen hierover met hem in gesprek.
Rijden zonder Rijbewijs
“Een opleiding Sport en Bewegen (SB) zit in vergelijking met de lerarenopleiding Lichamelijke Opvoeding (LO) anders in elkaar,” begint Jan Willem, “daardoor zijn ze eigenlijk ook niet vergelijkbaar.” Waar Jan Willem hiermee op doelt, is hoe verschillend beide studenten worden opgeleid. Natuurlijk helpt een afgestudeerde SB-student mensen verder met bewegen: denk hierbij aan trainingen bij een sportvereniging of de sportschool, het aansturen van een vrijwilligersteam of organiseren en aanbieden van buitenschoolse activiteiten (KVLO, 2023). Dat zijn allemaal zaken waar het van belang is dat iemand met kennis meekijkt meedenkt over oplossingen buiten de school. Ook binnen het onderwijs is er een pad waar de student heen kan: “Een afgestudeerde student SB kan worden opgeleid tot onderwijsassistent. Een belangrijke rol, maar niet dezelfde als die van een leerkracht LO,” vertelt Jan Willem. “Naast dat je andere kennis nodig hebt om zelfstandig een les bewegingsonderwijs te geven omdat je anders opgeleid bent, loop je ook tegen het probleem van verantwoordelijkheid aan.” Dit geldt voor alle opleidingen op alle niveaus die geen lesbevoegdheid toekennen. Omdat geen andere opleiding dan een lerarenopleiding officieel een lesbevoegdheid toekent wanneer je afgestudeerd bent, kan het lastig worden wanneer er iets misgaat tijdens de les. Zelfs wanneer iemand zich prima redt voor de klas, is het een risico (Paijmans, B. & Goedhart, B; 2022). “Vergelijk het met een autorijbewijs: ook zonder rijbewijs kunnen sommigen in de basis aardig in de autorijden, maar mist het verdiepende inzicht en de bijzondere vaardigheden. En als er iets gebeurt, heb je mogelijk een groot probleem. Je bent immers ook niet bevoegd om te rijden.”
De Oplossing in Deeltijd
Zijn er uitzonderingen van mensen die les mogen geven onder lesbevoegdheid? Ja. Denk hierbij aan een gastdocent die uitzonderlijke kennis heeft vanuit de praktijk of iemand die van plan is om een vervolgopleiding te gaan doen, maar ook dan zal er een bevoegde docent aanwezig moeten zijn die aanwezig is en verantwoordelijk blijft voor de les. Het is belangrijk dat hoe dan ook de kwaliteit van de les geborgd wordt, zeker wanneer het een alternatief geen les betekent. Door krapte op de arbeidsmarkt is dit geen uitzondering meer. En hier valt de lerarenopleiding LO in deeltijd op zijn plek! “Er zijn genoeg afgestudeerde studenten op gebied van Sport en Bewegen die veel talent hebben en zeker een goede vakleerkracht op gebied van bewegingsonderwijs kunnen worden,” vertelt Jan Willem, “maar deels bekwaam maakt nog niet bevoegd. Daarom is het noodzakelijk om, ondanks vaak een paar jaar relevante werkervaring (bijvoorbeeld als buurtsportcoach), een hbo-opleiding te doen.” Het voordeel van een deeltijdopleiding ten opzichte van een voltijd lerarenopleiding Lichamelijke Opvoeding, is dat de studeertijd flexibeler in te delen is. “We hebben slechts een dag in de week les en de rest is vrij in te delen door jouzelf. De enige eis is dat daar minimaal 12 stage-uren in de week aan vastzitten, maar dat gezegd hebbende: als binnen jouw werkplaats de mogelijkheid er is om een goede werkbegeleider te regelen, kun je jouw stage mogelijk ook op jouw huidige werkplek doen. In goed overleg zijn er heel veel mogelijkheden.” Deze mogelijkheden kunnen ook op maat gemaakt worden in zowel tempo als inhoud waardoor de studie veel ruimte biedt.
Wanneer is de Deeltijdopleiding passend bij jou
De deeltijdopleiding kan een hele mooie oplossing zijn. Toch benadrukt Jan Willem dat het niet voor iedereen weggelegd is: “We vragen een hoge mate van zelfstandigheid op de deeltijdopleiding. Je hebt discipline nodig om de lesstof bij te houden. Wil je het in vier jaar doen zoals de bachelor, dan doe je dezelfde hoeveelheid stof waar in de voltijdopleiding meerdere lesdagen voor staan binnen 1 dag naast de verplichte stages die je loopt. Natuurlijk kun je versnellen of vertragen in het proces, maar het is goed om je te realiseren dat je deze materie alsnog voor een groot deel zelf verwerkt.” Daardoor is het van grote meerwaarde als je al ervaring hebt met sport en bewegen vanuit een eerdere opleiding of werk. Zo heeft de student al achtergrondkennis waardoor de stof sneller eigen te maken is. Versnellen en vertragen kan in die mate dat een stage soms niet nodig is doordat je al eerdere werkervaring hebt of dat je je huidige werkplaats in overleg kunt gebruiken als stageplaats.
“Het belangrijkste is dat de mensen die lichamelijke opvoeding geven, daar ook toe opgeleid zijn. Met de deeltijdvariant zoeken we naar meer mogelijkheden om de mensen die willen, verder te helpen,” besluit Jan Willem.
Bronnen:
KVLO (z.d.). “Thema bevoegdheid.” Geraadpleegd op 18 december 2023 via https://www.kvlo.nl/wat-we-doen/hulp-advies/thema.aspx?item=bevoegdheid
Paijmans, B. & Goedhart, B. (2022) "Wat te doen als ‘bevoegd bekwaam’ onvindbaar is? Het lerarentekort en bewegingsonderwijs in het po: juridisch kader en (on)wenselijke alternatieven", via https://allesinbeweging.net/storage/6004/2022-B.-Paijmans-&-B.-Goedhart---Wat-te-doen-als-bevoegd-bekwaam-onvindbaar-is.pdf
Wil je in gesprek met Jan Willem en onderzoeken of de Lichamelijke Opvoeding in Deeltijd bij jou past? Klik hier om met hem in contact te komen.(opent in nieuw tabblad)
Heb jij al een achtergrond als leraar en wil je je verder verdiepen in lichamelijke opvoeding? Klik hier voor de Post-HBO Vakbekwaamheid Bewegingsonderwijs voor het primair onderwijs
Neem contact met ons op
Cookie instellingen
Windesheim maakt gebruik van functionele en analytische cookies om het gebruik van de website te optimaliseren. Daarnaast maken we gebruik van cookies voor marketingdoeleinden. Hiermee kunnen we je gedrag volgen op websites. Als je op 'accepteer alle cookies' klikt, geef je hiervoor toestemming. Klik op 'stel je persoonlijke voorkeuren in' om aan te geven welke cookies je accepteert. Lees ons cookiestatement voor meer informatie.