Een piepje, plots daalt de bloeddruk. Wat moet ik doen?

Eerste prijs Onderwijspremie voor innovatieve simulatieruimte Verpleegkunde!

In de Immersive simulatieruimte maken studenten Verpleegkunde onder uiteenlopende omstandigheden kennis met verschillende leersituaties, zo uit de praktijk gegrepen. Onderwijs in de simulatieruimte blijkt voor studenten de ideale stagevoorbereiding en een mooie opstap naar het leren in de praktijk. Het innovatieve project ‘Klaar voor de verpleegkundestage dankzij de Immersive simulatieruimte!’ wint de eerste prijs (1,2 milj.) van de Onderwijspremie, de hoogste onderscheiding in het middelbaar beroepsonderwijs en hoger onderwijs.

Docent Verpleegkunde Isabel Bekman zette het simulatieonderwijs van Verpleegkunde bij Hogeschool Windesheim op de kaart. In 2020, vertelt zij, was Windesheim de eerste hogeschool in Nederland met een simulatieruimte specifiek voor studenten Verpleegkunde. Het simulatieonderwijs ontwikkelde zich sindsdien tot een onmisbaar element binnen de opleiding. Als een olievlek breidde het uit naar andere opleidingen en andere onderwijsinstellingen. Een gesprek over de betekenis van simulatie met Isabel en student Mandy (vierdejaarsstudent Verpleegkunde).

Hoe begon het?

Isabel: ‘In 2019 onderzochten we de mogelijke betekenis en ontdekten al snel dat simulatie veel mogelijkheden bood voor ons onderwijs. Je hebt niet alleen interactie met een bewegende en sprekende pop, maar je kunt daaromheen elke omgeving creëren die je maar wilt. Daardoor word je als student echt ondergedompeld in een setting en voelt een scenario heel reëel aan. Inmiddels werken we ook samen met andere scholen in de regio: Deltion College , Landstede, Graafschap College in Doetinchem, Alfa College in Hardenberg, ze hebben nu allemaal een eigen simulatieruimte. We vormen met die partijen een klein consortium en delen onderling content, beelden van instellingen en ontwikkelen samen games. Ons initiatief heeft echt een leer-community opgeleverd, niet alleen buiten maar ook binnen Windesheim: Technology-Based Simulation Learning. De opleiding Verpleegkunde is zowel voorloper als aanjager van die ontwikkeling geweest.’

Waar lag de behoefte?

Isabel: ‘Wij merkten dat studenten de theorie weliswaar goed beheersten maar het moeilijk vonden hoe ze die kennis konden toepassen. De vraag was hoe we hen beter konden voorbereiden op stages in het ziekenhuis. Wat hebben ze nodig? Simulatie was het logische antwoord. In een simulatie kun je van je fouten leren, je doet het in een groep dus je leert feedback geven aan elkaar, maar ook om die te verwerken. Er zitten vaste stappen ingebouwd die je kunt volgen in een veilige omgeving waardoor je als student steeds zelfverzekerder wordt.’

Hoe was de situatie vóór de simulatie?

‘Er was niet veel. We begonnen ooit met een niet sprekende pop en zelfs toen merkten we al dat interactie met de omgeving enorm belangrijk is: een kind, een mantelzorger, een familielid, de fysieke omgeving. Kortom wisselende factoren waar je rekening mee moet kunnen houden. Juist dát wil je oefenen. Studenten vinden het tijdens een stage bijvoorbeeld moeilijk om in een noodsituatie te beslissen waanneer ze een arts moeten bellen. Of ze vinden het moeilijk om zich in een onverwachte situatie staande te houden. Dat is precies wat we nu goed kunnen oefenen. Eerst wat theorie en daarna een casus uitvoeren in de simulatie.’

Hoe moeilijk was het om deze ruimte op te zetten?

Isabel: ‘Er komt erg veel bij kijken. Je hebt facilitaire partners nodig en er komen veel vragen op je af: hoe bouw je, wanneer, wat zijn de randvoorwaarden. Het gaat om een aanbesteding want het is een groot bedrag. We zijn ook veel bezig geweest om zelf te leren filmen met een 360-gradencamera voor de beelden die we wilden projecteren. Nu weten we precies hoe dat moet en hebben we ook een eigen technische ondersteuner: Irina. Zij bouwt, komt met ideeën en maakt technisch mogelijk wat we nodig hebben. We vormen onderhand een nieuwe unit binnen de opleiding Verpleegkunde, klein begonnen en met inmiddels een behoorlijke expertise. We krijgen veel aanvragen voor demo’s en daarnaast betrekken we het werkveld waardoor we een steeds grotere groep aanhaken.’

Hoe heb jij het ervaren Mandy?

Mandy: ‘Als heel waardevol. Je oefent scenario’s waarin je nog niet weet wat er precies gaat gebeuren en werkt intensief samen met je medestudenten. Verder heb je veel interactie met wat er in je omgeving gebeurt, daardoor leer je echt dat multitasken. We staan telkens wisselend met enkele studenten in de ruimte terwijl enkele anderen ons observeren: de houding, de communicatie onderling, de communicatie met de patiënt, maar ook hoe je reageert als er bij de vitale functies plotseling iets verandert. Je krijgt zo een helder beeld van wat er gebeurt en vooral wat je eigen rol daarin is. De feedback die je krijgt van medestudenten is dus heel waardevol. Soms heb je een stopwoordje, dat valt nu veel meer op en dat krijg je dan direct terug.’ 

Hoe realistisch is het werken in de simulatieruimte?

Mandy: ‘De patiëntpop praat, dat is natuurlijk al heel realistisch. Bij een casus waarin ademhalingsmoeilijkheden een rol spelen, praat ze geleidelijk steeds moeilijker, ademt sneller en gaat hoesten. Je krijgt echt het gevoel: er is wat aan de hand. Of je hoort ineens een piepje omdat de bloeddruk plotseling daalt. Ik voelde dan echt een adrenalinekick: wat moet ik doen? Ik merk nu op stage dat ik hier goed in ben getraind. In onverwachte situaties kan ik goed de rust bewaren en weet ik hoe en op welk moment ik een arts kan inschakelen. In het begin was dat heel spannend! De pop reageert ook op de acties die jij onderneemt. Als ik zuurstof wil geven, krijg ik de vraag: Wat doe je nu? Op die manier train je jezelf om alles wat je doet goed uit te leggen en te overleggen met je medestudenten. De ABCDE-methode, een aanpak om levensbedreigende aandoeningen systematisch in kaart te brengen, kunnen we met simulatie goed oefenen. Je leert prioriteit geven aan wat op dat moment het meest bedreigend is. De eerste weken stonden we wat onwennig aan het bed. Na een paar weken was binnen een paar minuten de hele ABCDE doorlopen, was de arts gebeld en waren er interventies gedaan.’

Isabel: ‘Die methodiek kun je heel goed oefenen in de simulatie. Het is veel communiceren met elkaar en dat evalueren we achteraf, wat ging goed, wat kon beter. Dat neem je weer mee in het volgende scenario. Je ziet bij de studenten in week 1 tot en met week 6 een enorme stijgende lijn. Dat maakt dat ze zich zelfverzekerder gaan voelen en een goed leerrendement hebben.’

Hoe reageert het werkveld?

Isabel: ‘We krijgen zeer positieve geluiden terug. Op de stageplekken valt op dat onze studenten van aanpakken weten, beter klinisch kunnen redeneren en niet snel schrikken van nieuwe situaties.’ 

Groeit het simulatieonderwijs?

‘Ja, bij Social Work gebruiken ze deze vorm van leren nu ook want je kunt op plekken leren waar je normaal niet zo gauw komt of waar je niet zo gauw een stageplek vindt. Via simulatie kun je er toch mee kennismaken. Hoe reageer je als iemand ineens heel agressief wordt, of als iemand juist niets zegt. Wat voor vragen stel je dan. Daar ontwikkelen we games voor en we zien ook dat andere scholen games ontwikkelen. We proberen die ook zo veel mogelijk uit te wisselen zodat we gezamenlijk onderwijs maken. Het maakt leren effectiever en leuk.’

Mandy: ‘Het leren is een stuk leuker. Dat motiveerde mij om me nog meer te verdiepen in de stof als voorbereiding. Als we dan een casus kregen met longproblemen dan verdiepte ik me nog meer in kennis over de longen.’

Wat vind je van de gewonnen Onderwijspremie?

Isabel: ‘Heel fijn, we zijn best vooruitstrevend geweest met heel deze ontwikkeling en zijn als eerste gestart. Deze eerste prijs is een erkenning van onze voortrekkersrol. Ik vind het mooie aan onze rol dat we de kennis niet voor ons zelf houden maar echt met elkaar willen delen. Nu we de prijs in ontvangst mogen nemen, blijven we dat doen. We willen graag doorontwikkelen, ook voor ander opleidingen. Dankzij de premie hebben we straks meer ruimte en tijd voor het ontwikkelen van nieuwe games en voor onderzoek naar deze manier van leren, want ook dat is hard nodig. Daarin willen we graag anderen meenemen, zowel in de regio als landelijk. Ik hoop dat de Immersive simulatieruimte nog meer ingezet zal worden en dat in de toekomst iedereen er gebruik van kan maken.’

Hogeschool Windesheim ontvangt de Nederlandse Onderwijspremie voor mbo en ho 2025(opent in nieuw tabblad)