Naar cookie instellingen Hoofdinhoud Hoofdnavigatie

Onderzoek in de Praktijk: ‘Stap voor stap de wereld in’

Banner image
  1. Home(opent in nieuw tabblad) /
  2. Artikelen Educatie(opent in nieuw tabblad) /
  3. Onderzoek in de Praktijk: ‘Stap voor stap de wereld in’

Kinderen van nul tot ongeveer twee jaar ontdekken hun omgeving en de objecten daarin door te exploreren. Met hun hele lichaam verkennen ze de mogelijkheden van bijvoorbeeld een bakje of een houten ring. Ze pakken het vast, draaien eraan, stoppen het in hun mond en leren zo spelenderwijs over de eigenschappen van objecten: rond, groot, zacht, kneedbaar, enzovoort. Een baby van ongeveer zes maanden die een interessant voorwerp ziet, zal proberen zich om te rollen om het te pakken. Kinderen die al kunnen kruipen of lopen, hebben nog meer mogelijkheden om hun omgeving en objecten te onderzoeken. Zo komen kijken, doen en bewegen samen in exploratief spel.

In het Explore-project, onder leiding van Windesheim-onderzoeker Mariska Venema, onderzoeker bij het lectoraat Inclusieve Leeromgevingen & Urban Care & Education, onderzoeken we hoe exploratief spel de motorische en vroege taalontwikkeling van kinderen van 0 tot 2 jaar ondersteunt. Pedagogisch medewerkers van zeven kinderopvanglocaties in Almere ontwerpen exploratief spel voor hun eigen groepen. Daarmee versterken zij hun pedagogische vaardigheden en leren ze hoe ze spel kunnen faciliteren en benutten om de taalontwikkeling van kinderen te stimuleren.

Het belang van exploratie

Exploreren is de motor van de ontwikkeling van jonge kinderen. Door hen op de kinderopvang voldoende bewegingsvrijheid en interessante objecten aan te bieden, ontdekken ze de mogelijkheden van hun eigen lichaam én hun omgeving. “Denk aan een eenvoudige stapeltoren met gekleurde plastic bekers,” legt Mariska uit. “Een kind dat zelfstandig kan zitten, kan met twee handen de bekers onderzoeken: vastpakken, omdraaien, erin kijken, iets erin stoppen, ermee schudden—hé, het maakt geluid! Bekers stapelen vraagt bovendien veel oog-handcoördinatie en concentratie. Terwijl het kind speelt, benoemt de pedagogisch medewerker wat er gebeurt: ‘Wat heb je in de beker gedaan?’ of ‘Zet je de blauwe beker op de toren?’ Het exploreren en ontdekken geeft de pedagogisch medewerker de mogelijkheid om ruimtelijke taal bewust toe te voegen, zoals op, onder, in en uit.”

Hoewel pedagogisch medewerkers vaak al taalfeedback geven, worden zij via het Explore-project bewuster van deze ontwikkelingskansen.

Het ontwerpen van exploratief spel

Pedagogisch medewerkers spelen een belangrijke rol in dit onderzoek. Zij ontwerpen exploratief spel en leren hoe ze dit in de praktijk kunnen brengen. Dit vraagt kennis van exploratie, motorische ontwikkeling en taalstimulering. Daarom werken we met een speciaal voor de kinderopvang ontworpen Lesson Study-cyclus, onder begeleiding van dr. Sui Lin Goei. Observeren, aansluiten bij de behoeften van de kinderen en pedagogisch redeneren staan hierin centraal.

Een van de deelnemende locaties bood bijvoorbeeld simpele materialen aan, zoals transparante emmertjes en ballen. Het resultaat was verrassend: kinderen (van 6 maanden tot 1 jaar en 8 maanden) waren enorm creatief en speelden lang met deze objecten.

“De emmers waren al super interessant,” vertelt een pedagogisch medewerker. “Hoe werkt het hengsel? Wat kun je erin stoppen? Kinderen liepen er eerst mee rond op de groep, verzamelden ballen en haalden die in en uit de emmers. Ook ontdekten ze dat als je een blokje onder een emmer verstopt en ermee schuift, het een grappig geluid maakt. Het was prachtig om te zien hoe creatief ze hiermee omgingen!”

Dit soort activiteiten stimuleert niet alleen motorische vaardigheden en taalontwikkeling, maar ook samenwerken en creativiteit.

Uitdagingen in de praktijk

“Tijd en ruimte creëren voor professionalisering is een flinke uitdaging,” zegt Mariska Venema. “Een studiedag betekent dat ouders die dag geen opvang hebben, wat voor veel organisaties een lastige keuze is. Daarom vinden onze bijeenkomsten vaak in de avond plaats.”

Ondanks deze extra inzet is de motivatie onder de pedagogisch medewerkers groot. “Ze willen graag meewerken en zijn erg betrokken,” vertelt Venema. “Samen bewaken we de praktische haalbaarheid en de doelen die we willen bereiken.”

Over Explore

Explore maakt deel uit van de Stedelijke Taalaanpak Almere  en wordt gefinancierd door de gemeente Almere. Het doel van deze aanpak is om de taalvaardigheid en taalontwikkeling van kinderen en jongeren in Almere te vergroten. De inzichten en spelontwerpen uit Explore worden gebundeld in een inspiratiedocument, zodat ook andere kinderopvangorganisaties hier hun voordeel mee kunnen doen.

Neem contact met ons op