De kracht van coaching zit onder de oppervlakte

Als coaches werken we vaak met dat wat zichtbaar is: gedrag, communicatie, keuzes. Maar wie regelmatig coacht, weet dat de echte vragen en de echte antwoorden vaak niet aan de oppervlakte liggen. Ze bevinden zich daaronder. Onder de waterlijn. In dit artikel vertelt coach Nanja Visser-Vos hoe je als coach contact maakt met die diepere laag. En waarom juist daar blijvende verandering ontstaat.

Wat bedoelen we met ‘onder de waterlijn’?

Het beeld van een ijsberg wordt in coaching vaak gebruikt. Boven het water: het zichtbare gedrag, de woorden, de keuzes. Onder water: overtuigingen, emoties, angsten, waarden. Alles wat de buitenkant voedt, maar zelden meteen zichtbaar is. Het IJsbergmodel van David McClelland laat zien dat ongeveer 95% van ons gedrag wordt aangestuurd door onbewuste processen. En dus: als we gedrag willen veranderen, is het niet genoeg om aan de oppervlakte te werken.

Waarom onder de waterlijn werken?

Onder de waterlijn coachen betekent stilstaan bij de onderliggende waarom-vraag. Waarom blijf je vastlopen, ondanks alle goede voornemens? Waarom lukt het niet om die ene stap te zetten, terwijl je ‘alles’ hebt geprobeerd? Door op deze diepere laag te werken:

• Doorbreek je patronen die telkens terugkomen.
• Ontstaan duurzame veranderingen, omdat je werkt aan de oorzaak en niet alleen aan het symptoom.
• Vergroot je het zelfinzicht van de coachee, wat leidt tot meer zelfacceptatie en authentieke keuzes.

Onder de waterlijn coachen is geen heilige graal. Het vraagt om timing, veiligheid en afstemming. Niet elke coachvraag vraagt om diepgang. Soms is een praktische gedragsverandering voldoende. En niet elke coachee is er klaar voor. Je hebt vertrouwen nodig. Maar ook rust en de bereidheid om jezelf echt te ontmoeten. Als coach vraagt het iets van je aanwezigheid: durf jij zó in het moment te zijn, dat je niets hoeft op te lossen? Dat je kunt zijn, luisteren, spiegelen zonder te sturen?

Hoe kom je onder de waterlijn?

Er zijn geen snelle trucs. Maar wel een houding, een set aan vaardigheden en gevoeligheid. En soms ook een beetje lef.

Bijvoorbeeld:

• Vertragen: Ruimte laten tussen vraag en antwoord.
• Doorvragen: Niet tevreden zijn met het eerste antwoord.
• Spiegelen: Benoemen wat je ziet in lichaamstaal en emotie.
• Aanwezig zijn: Niet weglopen van stilte of ongemak.
• Ervaren: Werkvormen inzetten die uitnodigen tot voelen in plaats van praten.
  
  Onder de waterlijn werken is niet ingewikkeld, maar het vraagt iets van je als coach. Je moet het aandurven om zelf ook even kopje onder te gaan. Als we alleen coachen op wat zichtbaar is, missen we de kern. Wie echt wil begeleiden naar verandering, moet soms het onbekende water in. Juist daar komen mensen zichzelf tegen. En het is daar dat we als coach het verschil maken.

Over Nanja Visser-Vos

Nanja Visser-Vos is een ervaren coach en trainer en onder andere betrokken bij de Opleiding tot Coach, Persoonlijk Leiderschap en Systemisch coachen. Ze is NOBCO en STIR-gecertificeerd, Master Organisatiecoach en opgeleid als gecertificeerd trainer Persoonlijk Leiderschap volgens de methodiek van Covey. Daarnaast is zij opgeleid in het werken met karakterstructuren en gespecialiseerd in Systemisch werken.