De rol van leidinggevenden in een toekomstbestendige organisatie

Hoe zorg je ervoor dat je niet alleen in het hier-en-nu managet, maar ook voorbereid bent op wat komt? Arbeidsmarktkrapte, polarisatie, kansenongelijkheid en grote maatschappelijke transities zetten organisaties stevig onder druk. Hoe blijf je als leidinggevende overeind in zo’n dynamiek?

Volgens Anke Goedhart, programmaleider Duurzaam Leiderschap, draait toekomstproof leiderschap om drie dingen: koers houden, wendbaar blijven en samen leren met je team. “Wil jij als leidinggevende het verschil maken, dan moet je verder kijken dan vandaag. Als je opgeslokt wordt door de waan van de dag, mis je wat er op je afkomt. Hoe meer je in een crisis zit, hoe minder goed je oplossing is. En hoe minder je tijd hebt om na te denken over hoe je het anders kan doen.”

De 3 T's als kompas

Anke vat toekomstproof leiderschap samen in drie dimensies: toekomstbestendig, toekomstwendig en toekomstbehendig.

• Bestendig gaat over koers houden. “De stip op de horizon is nooit een eindpunt. Er komt altijd weer iets nieuws. Als strateeg zorg je dat de lange lijn overeind blijft.”
• Wendig betekent flexibel kunnen schakelen. “Als manager moet je inspelen op plotselinge veranderingen. En het is belangrijk om koers te houden en daarbij ook om speelruimte te creëren. Niets doen is geen optie.”
• Behendig draait om vaardigheden en dialoog. “Het gaat erom dat je anderen meekrijgt, dat je weet wat je team nodig heeft en hoe je samen in beweging komt. Het gaat om mensen motiveren en inspireren.”

Dit model helpt om leidinggevenden én teams houvast te geven. Het betekent koersvastheid bij grote vraagstukken (zoals verduurzaming of digitalisering), flexibiliteit bij onverwachte veranderingen (bijvoorbeeld een plots vertrek van talent) en behendigheid om medewerkers gemotiveerd en betrokken te houden.  “Je bent als leidinggevende tegelijk strateeg, manager én coach. Wat is er in de toekomst te verwachten? En ben jij in staat mensen te motiveren?”

Wendbaarheid vraagt om lef

Wendbaarheid betekent dat je niet alleen reageert, maar durft te handelen in onzekerheid. Anke ziet dat organisaties het soms spannend vinden om écht iets te veranderen. “Regelmatig voer ik gesprekken over leiderschap en dan komt steeds terug: niets doen is geen optie. Het is niet eenvoudig, maar omgaan met onzekerheid geeft je juist de kans om dingen anders te doen.” Daarmee bedoelt ze niet alleen nieuwe dingen starten, maar ook durven stoppen met wat niet meer werkt. “Veranderen vraagt om keuzes”, zegt ze. “Bewust worden van wat je níet meer doet, kan net zo belangrijk zijn als iets nieuws beginnen.” Dat vraagt om luisteren en afstemmen. “Je moet weten wat een teamlid nodig heeft. Niet op persoonlijk vlak, maar in relatie tot de opdracht. Het gaat om wederkerigheid. De werkgever bepaalt de koers, maar door de arbeidsmarktkrapte heeft de werknemer meer invloed. Daar moet je samen in bewegen.”

De grootste valkuil: werkdruk

Veranderen klinkt mooi, maar in de praktijk is werkdruk vaak de grootste barrière. “Als je wil veranderen, dan moet je iets doen met de ‘run’, dus het dagelijkse werk. Wat helpt, is nadenken: waar sta ik over twee jaar? Zorg dus dat je keuzes maakt en wees je bewust van wat je níet gaat doen. Dat kan werkdruk verlagen.” Daarbij benadrukt Anke dat veiligheid en verbondenheid essentieel zijn om verandering mogelijk te maken. “De grootste gevaren kun je alleen gezamenlijk oplossen. Dat kun je doen door te werken met de Inner Development Guide. Dat is een internationaal framework dat leiders en professionals helpt om persoonlijke en collectieve ontwikkeling concreet te maken. Die geven woorden aan verbinding, een moreel kompas en persoonlijke groei. Als leidinggevende moet je zorgen voor veiligheid en betrokkenheid, zodat mensen mee durven in de verandering.”

Niet alleen voor managers

Tot slot benadrukt Anke dat toekomstproof blijven niet alleen geldt voor leidinggevenden. “Dit geldt voor leiders, maar eigenlijk voor elke hbo-professional. Je moet nadenken over wat er in jouw vakgebied gebeurt en of je daar flexibel mee om kunt gaan. En voor werkgevers: investeren in leiderschap houdt niet op bij het management. Elke professional in de organisatie heeft baat bij vaardigheden om wendbaar en bestendig te zijn.”

Windesheim helpt jouw organisatie vooruit met flexibele opleidingen en korte trainingen.

Lees meer over maatwerk

Over Anke Goedhart

Anke Goedhart is programmaleider van het expertiseteam Duurzaam Leiderschap bij Windesheim. Daarnaast is ze betrokken bij Leven Lang Ontwikkelen (LLO) als adviseur leren en ontwikkelen. Vanuit die rollen begeleidt ze leidinggevenden, teams en professionals bij vraagstukken rond persoonlijk leiderschap, duurzame verandering en organisatieontwikkeling. Haar focus ligt op leren als gedragsverandering, reflectie en het creëren van toekomstbestendige organisaties.