Sietse studeerde af bij een lectoraat: ‘Ze prikkelen je om zo goed mogelijk onderzoek te doen’

Sietse Veerman leverde met zijn afstudeeropdracht voor de opleiding Social Work een bijdrage aan onderzoek naar zingeving bij ouderen. Hoe is het om onderzoek te doen en in gesprek te gaan met ouderen in coronatijd?  

Samen met ervaren onderzoekers en andere studenten aan de slag gaan met een probleem dat nú speelt in de praktijk, dat sprak de student Social Work wel aan. Een half jaar lang verdiepte Sietse zich in zingevingsvragen bij ouderen als onderdeel van een onderzoek van het lectoraat Goed Leven met Dementie. Zeker geen makkelijk onderwerp, maar wel iets dat hem altijd al interesseerde. ‘Het bespreekbaar maken van zingeving is niet alleen voor ouderen, maar voor iedereen belangrijk.’

Het lectoraat wil met dit onderzoek bijdragen aan een goed en zinvol leven voor thuiswonende ouderen. Daarbij stellen de onderzoekers de leefwereld van de ouderen zelf en de vraag hoe het onderzoek kan bijdragen aan hun kwaliteit van leven, centraal. Een van de uitgangspunten is om de positie van zingeving voor ouderen in sociaal werk te verhelderen en te versterken. Onder welzijnswerkers leven nog veel vragen over de manier waarop je hier handen en voeten aan kunt geven: ‘Hoe ga je met zingeving om? Welke vragen stel je?’ Door verkennend onderzoek wist Sietse tot een concreet stappenplan te komen.

Hoe vond je het om bij een lectoraat te werken?  
‘Leuk en leerzaam! Ik was bewust op zoek naar een lectoraat. Vaak hoorde ik van studiegenoten dat ze juist niet bij een lectoraat willen afstuderen, omdat ze denken dat het extra werk oplevert en het ingewikkelder is. Maar dat valt echt wel mee. Je gaat doen wat je voor jouw opleiding moet doen en zij ondersteunen je hierbij. Ze proberen je te prikkelen om zo goed mogelijk onderzoek te doen.’

‘Franka Bakker (associate lector) en Eduard Groen (docent en onderzoeker) waren mijn contactpersonen. Zij konden vanuit hun expertise veel aan mijn onderzoek toevoegen. Ik heb dus eigenlijk meerdere begeleiders gehad in plaats van één uit de opleiding. Dus dat is hartstikke mooi! Het heeft mijn onderzoek methodisch veel sterker gemaakt. Dat was mij niet gelukt als ik op eigen houtje ermee aan de slag was gegaan.’

Heeft corona nog effect gehad?
‘Ik heb al mijn interviews telefonisch moeten doen. De gesprekken met de maatschappelijk werkers gingen prima, maar met ouderen is dat toch wel iets lastiger. Je mist dat stukje face-to-face contact, de non-verbale communicatie. Je moet dan hard werken om – door de telefoon! – gezelligheid te creëren en ruimte voor het gesprek te maken. Dat blijft onwennig.’

‘Ik denk dat ik uiteindelijk wel hele mooie gesprekken heb kunnen voeren. Misschien heeft corona er wel aan bijgedragen dat mensen al meer aan het reflecteren waren. En dat je daardoor juist makkelijker tot dit soort onderwerpen kunt komen. Dat is dan weer de andere kant van de medaille.’ 

Welke raakvlakken heeft Social Work met een onderzoek naar zingeving?  
‘Zingeving heeft zeker raakvlakken met Social Work, maar tijdens mijn opleiding (destijds nog Maatschappelijk Werk en Dienstverlening) was het nog een onderbelicht onderwerp. We deden er wel wat mee, denk aan motiverende gespreksvoering, maar niet echt bewust. Het bleef een beetje onder de radar. In gesprekken met mensen in een bepaalde levensfase, bijvoorbeeld ouderen, kan het bespreekbaar maken van zingeving heel belangrijk zijn. Die gesprekken moet je ook kunnen voeren zonder dat je de antwoorden op vragen of de tools hebt om problemen op te lossen.’

‘Wat ik leuk vind om te zien is dat zingeving meer wordt opgenomen in de opleiding. Het is nu ook één van de zeven levensgebieden die tijdens de opleiding aan bod komen. Ik verwacht dat er steeds meer ruimte voor dit onderwerp gaat komen.’

Heeft het onderzoek je kijk op zingeving ook veranderd? 
‘Ik heb me nu een half jaar lang verdiept in dit onderwerp en als ik terugkijk op mijn stage dan is mijn visie zeker veranderd. Hiervoor liep ik stage bij een wijkteam en voerde veel gesprekken met verschillende mensen. In die gesprekken komt zingeving ook aan bod, maar daar ben je niet expliciet mee bezig. Als ik daarop terugkijk dan denk ik wel eens: Hé, ik heb daar kansen laten liggen. Dat zou ik nu heel anders doen. Maar ik moet zeggen, ik zag het toen ook niet bij mijn collega’s. Alleen daar zie ik voor mezelf én voor het beroep in dit werkveld al veel kansen en mogelijkheden. Door het onderzoek en door te reflecteren is het mij duidelijk geworden dat het bespreekbaar maken van zingeving voor iedereen – van alle leeftijden – belangrijk is.’

Je hebt naast onderzoek ook een concreet product opgeleverd, vertel!
‘Daar zie je het praktische van de opleiding in terug, haha. Ter afsluiting van het onderzoeksproject heb ik datgene wat ik geleerd heb gebundeld in een stappenplan. Inzichten vanuit het onderzoek, thema’s die daarin naar voren kwamen, maar ook inzichten die collega’s met me hebben gedeeld, heb ik meegenomen. Zo leert de praktijk ook weer van de praktijk en breng ik dat als een soort gids samen in een product. In de vorm van een flyer kan een zorgprofessional het stappenplan erbij pakken in zijn of haar gesprekken over zingeving.’

En hoe nu verder? Wat doe je nu?
‘Het project Prozins is inmiddels afgerond en het is fijn om te weten dat mijn onderzoek en het stappenplan zijn meegenomen voor het vervolgonderzoek van het lectoraat. Zelf ben ik weer verder gegaan met studeren. Ik doe de premaster Human Geography aan de Radboud Universiteit in Nijmegen. Onderzoek doen vind ik hartstikke leuk en ik ben er dus ook mee doorgegaan!’

Als student ook meewerken aan een onderzoek van een lectoraat? Informeer eens bij een van je docenten. 

Dit artikel is onderdeel van een serie over ons onderzoek in de zorg. Vanuit verschillende perspectieven belichten we een onderzoek naar zingevingsvragen bij ouderen. Vragen uit de praktijk stonden aan de basis van deze mooie samenwerking tussen het lectoraat Goed Leven met Dementie, het werkveld, studenten én de ouderen zelf. 

Lees meer over het lectoraat Goed Leven met Dementie.