Ik dacht: 'Eindelijk, hier snappen ze het'

Een gesprek met Daniel Kolpa, de eerste alumnus van het Windesheim Teachers College én winnaar van de prestigieuze Korczak scriptieprijs 2019.

Daniel, gefeliciteerd! Wat betekent het winnen van deze prijs voor jou?

Ik kijk enorm op naar het werk van Korczak. Hij was een kinderarts en pedagoog die opkwam voor de rechten van het kind. Hij was directeur van een weeshuis waar hij kinderen veel zeggenschap gaf. Zo hadden de kinderen een eigen parlement, een eigen gerechtshof en een eigen krant. Korczak vond het belangrijk dat elk kind ertoe doet en behandelde hen niet als minderwaardig. Iets wat in die tijd (begin 20^ste eeuw) vrij uniek was. Zo denk ik ook over onderwijs en daarom is het een grote eer om de prijs voor beste scriptie te mogen ontvangen.

Waar gaat je scriptie over?

Mijn scriptie heet ‘Leerlingen als leraar van hun eigen leren.’ Het valt me op dat leraren vaak de gehele lescyclus bedenken. De opdracht, de uitvoering en soms zelfs de gewenste uitkomst. Dit is eigenlijk heel gek, want uit onderzoek blijkt dat leerresultaten beter worden wanneer je leerlingen de ruimte geeft om zelf na te denken over lesontwerpen. Ik geef de kinderen dus veel vrijheid en verantwoordelijkheid, net als Korczak deed.

Mogen kinderen dan alles zelf bepalen?

Nee, ik geef de leerlingen altijd een onderwerp mee. Met daaraan gekoppelde leerdoelen. Laatst behandelden we de wet van Archimedes (Waarom dingen drijven of juist zinken), we stellen dan doelen van beginner tot bekwaam. Beginner is hierin bijvoorbeeld ‘Ik kan benoemen dat sommige voorwerpen zinken en andere drijven’ en bekwaam is ‘Ik kan uitleggen waarom sommige dingen zinken of drijven en gebruik hiermee de wet van Archimedes.’

Mogen kinderen zelf bepalen welk niveau ze willen behalen?

Ja! En daarover praat ik met ze. Natuurlijk motiveer ik ze om steeds een stapje verder te gaan, maar het is belangrijk om dit enthousiasme van binnenuit aan te wakkeren en ze dit niet op te leggen. Dit doe ik bijvoorbeeld door tijdens coaching met leerlingen te praten over wat ze graag willen bereiken in een dag, maand, of jaar. Dit zorgt ervoor dat leerlingen kunnen kijken naar wat ze later willen en ook het nut in gaan zien van het werk dat ze op school doen.

Bovendien spreekt het ene onderwerp een kind meer aan dan een ander onderwerp. Daarnaast leren de kinderen plannen en evalueren doordat ze deze lessen zelf ontwerpen. Dit zijn vaardigheden waar je de rest van je leven wat aan hebt. 

Had je graag les gehad van jezelf als je nu een kind was?

Haha! Dat lijkt me een rare gewaarwording, moeilijk om te zeggen. Het is wel zo dat ik het verschrikkelijk vond dat docenten voor mij bepaalden wat ik moest leren. De lessen waren vaak erg eenzijdig. Dan haakte ik al gauw af. Bij mijn diploma-uitreiking omschreef een docent waar ik al vijf jaar les van had me als iemand die ‘zijn huiswerk niet maakt en films kijkt in de les.’ Oké, ik vond de lessen niet leuk, maar er werd ook weinig aan gedaan om me bij de lessen te betrekken. Die docent had geen flauw idee wie ik echt was. Ik vind het belangrijk dat elke leerling gezien wordt voor wie hij is. Dus besloot ik zelf het onderwijs in te gaan om het van binnenuit te veranderen.

Weer vier jaar luisteren naar wat docenten van je verwachten?

Daar was ik natuurlijk wel bang voor, maar de eerste vraag die ik kreeg toen ik bij het Teachers College kwam kijken was: ‘Daniel, wat wil jij leren?’ Ik dacht: ‘Eindelijk, hier snappen ze het’.

En wat wilde je leren?

Ik wilde ontdekken, onderzoeken en verdiepen. Het Teachers College biedt een fijne balans tussen theorie en praktijk. We hebben erg veel literatuur gelezen, om hier vervolgens mee aan de slag te gaan. Elke les werd er gevraagd: ‘Wat wil je weten over dit onderwerp?’. Dit gaf me de ruimte om al die jaren kennis te vergaren over de manier van lesgeven die ik nu toepas. 

Bij het Teachers College maak je kennis met zowel het basis als het voortgezet onderwijs. Waar ligt jouw voorkeur?

Ik dacht altijd dat mijn voorkeur bij het basisonderwijs lag, maar ik zit er nu een beetje tussenin. Ik werk op een middelbare en basisschool tegelijkertijd. Het heet Onderwijsroute 10-14(opent in nieuw tabblad). De naam zegt het al; het is voor leerlingen tussen 10 en 14 jaar, die behoefte hebben aan een geleidelijke overgang tussen de basisschool en middelbare school. Het is een heerlijke plek om te werken, ik voel me er helemaal thuis. Dit komt deels omdat ik al tijdens mijn studie heb meegeholpen met het ontwikkelen van deze school.

Wat zijn je plannen voor de komende tijd?

Ik zit echt goed op mijn plek bij het Onderwijsroute 10-14. Ik vind het fantastisch om mensen te inspireren. Dit kan op meer manieren dan voor de klas staan. Zo heb ik laatst een TEDtalk gegeven over samenwerken en innoveren door samenwerken met Jael de Jong Weissman. Zie het als een ketting: Docenten op de opleiding werken samen met docenten ín opleiding, die weer samenwerken met hun leerlingen. Dit zijn allemaal interessante schakels. In de toekomst wil ik vaker spreken op bijeenkomsten, maar bijvoorbeeld ook artikelen schrijven en publiceren. Toch sta ik het liefst voor de klas, dit zal niet veranderen.


Het Windesheim Teachers College is een variant van de lerarenopleidingen basisonderwijs (Pabo) en voortgezet onderwijs en wijkt qua opzet af van overige bachelors. De student kiest niet meteen voor een schoolvak in het middelbaar onderwijs óf voor de basisschool, maar oriënteert zich breed. Studenten leren daarnaast om innovatief met lesstof en leermiddelen om te gaan, om het onderwijs te innoveren en leerlingen te stimuleren zelf op onderzoek uit te gaan. Wil je meer weten over het Teachers College? Klik dan hier.

*De Janusz Korczak Stichting,