Lesson Study houdt leraar bij de les

Er is veel onvrede binnen het onderwijs. Docenten in het hele land komen op voor een hoger salaris, meer waardering en een verlaging van de werkdruk. Ook voelen docenten weinig ruimte zich door te ontwikkelen ook al staan ze jaren voor de klas. Lesson Study kan hierin uitkomst bieden, blijkt uit promotieonderzoek van Windesheimhoofddocent Tijmen Schipper.

Lesson Study is een van oorsprong Japanse professionaliseringsbenadering waarbij een klein team van drie á zes docenten samen cyclisch lessen ontwerpt, uitvoert en evalueert. Tijdens de uitvoering van een les observeren de docenten die niet voor de klas staan actief, zodat zij de nodige informatie kunnen verzamelen over hoe en wat leerlingen leren tijdens een les. Na afloop worden de lessen geëvalueerd en waar nodig aangepast. De vraag: ‘Hoe leren individuele leerlingen?’ staat centraal.

Blijven ontwikkelen

Deelname aan Lesson Study geeft docenten verdieping en ontwikkelingsperspectief. Dit resulteert in een groeiend zelfvertrouwen en motivatie, concludeert Schipper. ‘Docenten zitten vaak op hun eigen eilandje. Bij Lesson Study leert men van en met elkaar. Dit begint al bij het ontwerpen van de les en werkt door in de uitvoering, de evaluatie en het aanscherpen van de les. Omdat je met een groep bent, heb je simpelweg meer ogen en dus meer ruimte om op de details te letten.’

In andere landen zijn er verschillende carrièrestappen die je als leerkracht kunt zetten. Zo kun je in Singapore bijvoorbeeld doorgroeien tot ‘Master Teacher’. In Nederland zijn deze mogelijkheden vrij beperkt. ‘Het is een doodsteek voor het onderwijs als docenten afstompen en geen perspectief meer hebben. Lesson Study biedt docenten de mogelijkheid om zich te blijven ontwikkelen. Met name in het activeren, differentiëren, vakdidactisch handelen en bij het doorontwikkelen van leerstrategieën.

Leerling centraal

De focus binnen Lesson Study ligt op het leren van leerlingen en hoe docenten kunnen inspelen op de leerbehoeften van leerlingen. ‘Docenten voelen zich vaak beklemd door landelijk vastgestelde lesdoelen en methoden. Het gevaar ligt op de loer dat docenten klakkeloos hun lessen gaan afdraaien. Lesson Study houdt hen scherp. Omdat je per leerling inzoomt op wat er nodig is om een bepaald leerdoel te halen.

Docenten worden zo meer bewust van de onderwijsbehoeften van hun leerlingen en hoe zij daar op kunnen inspelen, constateerde Schipper na interviews met tientallen docenten. Zo gaven docenten aan dat ze door deelname aan Lesson Study erachter kwamen dat bepaalde leerlingen andere instructie en begeleiding nodig hebben dan andere leerlingen om de lesdoelen te realiseren. 

Valkuilen

Ondanks hun enthousiasme, voelen docenten nog niet altijd genoeg ruimte om Lesson Study naar hun wens te implementeren, blijkt uit het onderzoek. De werkdruk belemmert hen. ‘Lesson Study is erg intensief en tijdrovend. In Japan is het volledig ingeworteld in het onderwijs. Japanse leraren zien het als onderdeel van hun professie en de schoolcultuur en -structuur is hier ook op ingericht.

In Nederland daarentegen krijgen schoolleiders per docent een jaarlijks professionaliseringsbudget. ‘Scholen hebben niet altijd een samenhangende en langere termijnvisie op docentprofessionalisering. Er zijn bijvoorbeeld scholen waar elk jaar wordt gewisseld van methode. Zolang dit niet verandert, blijft het lastig om Lesson Study in Nederland écht van de grond te laten komen.’

Geen heilige graal

‘De structurele problemen in het onderwijs moeten we niet onderschatten. Lesson study is geen heilige graal.  Ik zie het meer als een prachtig instrument dat docenten verdieping geeft, En wat helpt om met meer plezier en passie voor de klas te staan.’ besluit Schipper.

Tijmen Schipper is op 7 november gepromoveerd aan de Rijksuniversiteit Groningen. Hij heeft zijn onderzoek uitgevoerd binnen het domein Bewegen & Educatie van hogeschool Windesheim. ‘Voor zijn onderzoek volgde Schipper 99 docenten die hij interviewde, vragenlijsten voorlegde en observeerde in de klas. Om zich te verdiepen in de implementatie van Lesson Study bezocht hij naast Nederlandse schoolklassen, ook scholen in onder andere Japan, China, Engeland, Thailand en Indonesië.

Klik hier(opent in nieuw tabblad) voor de volledige onderzoeksresultaten.