‘Zet de zak van vuil en schaamte in ons midden’
Alie Weerman is geïnstalleerd als lector GGZ en Samenleving bij Windesheim. Voor een indrukwekkend decor dat de hel verbeeldde van het psychisch lijden, sprak zij haar rede uit.
De installatie van Alie Weerman als lector was een bijzondere in zijn soort. Geen powerpoint-presentatie maar een indrukwekkend decor van striptekeningen die de hel verbeeldden en een volle zaal, deels gevuld met mensen die zich opstellen als fan van Alie. In de openingstoespraken werd al duidelijk dat Weerman een veelzijdige persoonlijkheid is en gezien wordt als wetenschapper, pionier, actievoerder en kunstenaar.
De hel van het psychisch lijden
Waarom die gigantische tekening achter haar waarin dat ene woord ‘hel’ zo nadrukkelijk om aandacht vroeg? De afbeelding was meer dan een decorstuk, het was een statement. Hier mensen, kijk er maar eens goed naar! Dit is de wereld van mensen die psychisch lijden of wiens leven wordt gedicteerd door een of meerdere verslavingen. Dit is hun wereld waarin vervreemding, apathie en schaamte centraal staan. Een verbeelding van datgene wat zich voordoet in het donker. Allerlei zaken die we het liefst wegstoppen en niet willen zien.
De tekening was ook een antwoord op de ontoereikendheid van taal. Volgens Weerman kun je met kunst uitdrukking geven aan gevoelens en ervaringen waar geen woorden voor zijn. In die zin creëerde het decorstuk de juiste sfeer en bracht op zichzelf al kennis over. De ontoereikendheid van taal is een belangrijk thema voor Weerman en daarom reikt zij graag naar creatieve middelen zoals dans, muziek, tekenen en schilderen. Taal alleen is niet toereikend en kan zelfs belemmeren waar mensen gaan samenvallen met een stempel als ADHD of schizofreen. Het ontsnappen aan woorden voert terug op de inspiratie die Weerman onder meer vindt in het werk van de existentialist Merleau-Ponty. Ook hij was met twee ander inspiratoren in het decor verwerkt.
De kloof
De gedrevenheid van Weerman is grotendeels gericht op het streven om de kloof te dichten die bestaat tussen mensen die psychisch lijden en de samenleving. Ook de GGZ en het sociaal werk behoren tot de samenleving en zijn onvoldoende in staat om die kloof te dichten. Volgens de lector is de wereld van lijden en verslaving taboe in onze samenleving. In de media is er pas aandacht op het moment dat een verhaal verteld kan worden van herstel en het ‘allemaal goed is afgelopen’. Maar herstel is vaak helemaal niet aan de orde. Het lijden, het isolement en de hel zijn in veel levens van mensen die kampen met een verslaving of stoornis van niet voorbijgaande aard. En daarom is het zo belangrijk dat ‘de zak met vuil en schaamte’ zoals Weerman het formuleerde en tevens een citaat van de door haar gewaardeerde Manon Uphoff, in het midden wordt gezet, zodat we er niet meer omheen kunnen. Want in veel gevallen is herstel verder kunnen leven met ontwrichting. Weerman pleit voor een samenleving waarin mensen met psychiatrische aandoeningen deel uitmaken van een nieuwe dimensie van diversiteit en waarin de hel van het psychisch lijden onder ogen wordt gezien.
Ervaringsdeskundigen
Wie moet die kloof dichten? Weerman is al geruime tijd bezig met onderzoek naar het integreren van ervaringsdeskundigheid in de professionele zorg. Ervaringsdeskundige zorg- en dienstverleners is het onderwerp waarop zij in 2016 cum laude promoveerde bij de VU. In 2019 tekenden vijf grote zorginstellingen na een tweejarig RAAK-onderzoek een intentieverklaring tot samenwerking om het inzetten van ervaringskennis door professionele zorgverleners te stimuleren. Alie Weerman heeft al heel wat in gang gezet om ervaringskennis op de kaart te zetten en de scheidslijnen die binnen de zorg bestaan te beslechten. Met haar treedt een lector aan die met woord en daad zal werken aan het integreren van mensen met een psychische aandoening in de samenleving. De kloof tussen de GGZ en samenleving kan volgens haar gedicht worden door een verbijzondering van het psychisch lijden waarbij een betere combinatie van kennis uit de geestelijke gezondheidszorg, het sociaal werk en ervaringskennis belangrijk is. De ervaringsdeskundige heeft in dat proces een bijzondere positie omdat deze niet terugdeinst voor de tragiek van het lijden en de beweging weet te vinden van de hel naar nieuwe gebieden. En de behoefte daaraan is sterk gezien het enthousiasme waarmee het verhaal van Alie Weerman werd ondersteund op social media.
Cookie instellingen
Windesheim maakt gebruik van functionele en analytische cookies om het gebruik van de website te optimaliseren. Daarnaast maken we gebruik van cookies voor marketingdoeleinden. Hiermee kunnen we je gedrag volgen op websites. Als je op 'accepteer alle cookies' klikt, geef je hiervoor toestemming. Klik op 'stel je persoonlijke voorkeuren in' om aan te geven welke cookies je accepteert. Lees ons cookiestatement voor meer informatie.