Pedagogiek-pabo gaat professional leveren die thuis is in de jeugdhulp en het onderwijs

Een nieuwe gecombineerde opleiding Pedagogiek-pabo duurt vijf jaar en levert de student aan het einde van de rit twee gelijkwaardige bachelor-diploma’s op. Studenten die aan deze gecombineerde opleiding afstuderen  – zo is de verwachting – kunnen een brug slaan tussen de wereld van de pedagogiek en het onderwijs. Daar is in het werkveld van het onderwijs steeds meer behoefte aan. Een gesprek met opleidingsmanagers Bart-Jan Wolters (pabo) en docent Inge Boksebeld (Pedagogiek) over deze nieuwe opzet.

Waarom is de opleiding Pedagogiek-pabo een goed idee?

Bart-Jan: ‘De combinatie van deze twee verwante opleidingen is heel krachtig, dat zie je ook bij de combinatie Calo-pabo. De opleiding Pedagogiek-pabo is bedoeld om professionals met een meerwaarde op te leiden. Pedagoog-docenten die niet alleen thuis zijn in de pedagogiek, maar die ook weten wat het is om voor de klas te staan. 
Toen de opleiding Pedagogiek* startte zei directeur onderwijs Gezondheid en Welzijn Altine Bolte tegen mij: “Bart-Jan we moeten eens praten want volgens mij is deze doelgroep potentieel interessant voor het basisonderwijs en de pabo. Zeker als we er een dubbele bachelor van zouden kunnen maken.” 

De expertise van Pedagogiek in combinatie met lesbevoegdheid voor het primaire onderwijs is in onze ogen een ideale combinatie en levert breed opgeleide professionals op. Dat sluit ook mooi aan op allerlei ontwikkelingen in het primair onderwijs zoals de oprichting van kindcentra (IKC’s), waarbij de pedagoog met lesbevoegdheid een meerwaarde kan hebben. 

Na het eerste gesprek zijn we enthousiast gaan bouwen. Vaak wordt bij dit soort initiatieven een bestaand programma omgebouwd en wordt er gewerkt met vrijstellingen. De kracht van deze constructie is dat we dit programma helemaal vanaf de grond opnieuw hebben opgebouwd tot een vijfjarig programma met aan het eind een passende afstudeeropdracht die gericht is op beide opleidingen.'

Hoe maak je van twee opleidingen één programma? 

Inge: ‘Bij alles wat we hebben gebouwd en samengesteld stelden we onszelf de vraag of het ook past bij de onderwijscontext. De werelden van pedagogiek en pabo zijn verwant, maar ook verschillend. Bij pedagogiek spreek je bijvoorbeeld over opvoeders en verzorgers. Ben je dat als leerkracht ook? Nee, dat is daar haast ongepast om te zeggen. Daar moet je dus eerst uitkomen om die twee werkgebieden goed aan elkaar te kunnen koppelen. 
In het eerste jaar van de opleiding Pedagogiek oriënteer je je als student op het brede pedagogisch werkveld. Door de samenwerking is het werkveld van het onderwijs nu veel prominenter aanwezig dan oorspronkelijk het geval was. We willen dat de pedagogiekstudent vanaf het eerste jaar zich oriënteert op het pedagogisch werkveld onderwijs, zodat hij kan ontdekken of hij affiniteit heeft met het pabo-programma.’

Op welke maatschappelijke ontwikkelingen sluit deze opleiding aan? 

Bart-Jan: ‘Wij willen studenten bij de pabo voorbereiden op de steeds complexere maatschappij. Dat doen we sowieso wel. Deze combinatie is vooral bedoeld om een ander soort professional op te leiden waar óók behoefte aan is. Een student die voor deze duo-opleiding kiest, heeft eerst al anderhalf jaar bagage pedagogiek verzameld voordat hij bij de pabo komt. Ook als een student later toch besluit om vooral de pedagogische kant op te gaat, weet hij wat het is om les te geven. Wat er allemaal bij komt kijken. Deze studenten hebben kennis van beide werkvelden en kunnen daar heel makkelijk in opereren.’

Wat is de waarde van die professional met twee diploma’s?

Bart-Jan: ‘Een breed opgeleide professional te zijn met pedagogische kennis en kennis van het bijbehorende werkveld en tegelijkertijd een volwaardige leerkracht te zijn. Zo iemand kan straks op meerdere levels meedenken over de ontwikkeling van kinderen en makkelijk de connecties leggen in de verschillende werkgebieden.’

Inge: ‘Pedagogen die in het basisonderwijs en het mbo werken, hebben vaak het gevoel dat ze aan de zijlijn staan. Ze begrijpen de onderwijswereld wat minder goed en hebben daarover weinig gehad in hun opleiding. Ze werken dan wel in het onderwijs, maar misschien iets te nadrukkelijk als pedagoog. Nu kunnen ze in vijf jaar zelf ervaren hoe die wereld werkt. Als pedagoog geef je advies aan leerkrachten, dan is het heel fijn als je uit eigen ervaring weet hoe het is om voor een klas van 32 kinderen te staan.’

Bart-Jan: ‘En het werkt ook andersom: een leerkracht krijgt meer waardering voor het werk van een pedagoog. Leerkrachten zijn best eigenwijs en zien zichzelf vaak als pedagoog. Door de samenwerking heb je een brug, snap je elkaars wereld beter en kun je betere zorg bieden aan kinderen. Want dat is het uiteindelijke doel, het verbeteren van de zorg aan kinderen.’

Welke studenten zijn hiervoor geschikt?

Inge: ‘Studenten volgen de eerste anderhalf jaar de opleiding Pedagogiek, met een stage in het eerste jaar, zodat ze kunnen ervaren of ze het leuk vinden. Na anderhalf jaar volgen ze het pabo-programma waarbij er sprake is van een verzwaring in het programma. Ze moeten meer studiepunten halen, het dus is een programma voor de sterk gemotiveerde student die in eerste instantie kiest voor Pedagogiek en in tweede instantie wil ontdekken of leerkracht ook iets voor hem of haar is.’

Bart-Jan: ‘Het is echt voor de student die wat breder kan kijken naar verschillende vakgebieden. Dat vind ik ook wel een typerend kenmerk.’ 

Hoe ziet het totale studieprogramma eruit?

Inge: ‘Na anderhalf jaar Pedagogiek volgen studenten vakken bij de pabo zoals taal, rekenen en didactiek, in totaal voor 40 Ec’s, dus een verzwaring van 10 Ec’s. Ook het eerste half jaar in het derde jaar is bij de pabo. Dan volgt een jaar Pedagogiek met een verplichte stage in die sector. Ook het vierde jaar staat in het teken van Pedagogiek. Het vijfde en laatste jaar bestaat uit pabo-vakken en het afstuderen is gecombineerd Pedagogiek-pabo.’

Bart-Jan: ‘Het programma switcht tussen Pedagogiek naar pabo maar je raakt niet los van de opleiding. Het is mooi uitgebalanceerd en in het laatste halfjaar komt alles bij elkaar, de gemeenschappelijke afstudeerfase. We kijken ook of we docenten van de pabo bij Pedagogiek kunnen inzetten en andersom. Er is dus sprake van een echte kruisbestuiving tussen beide opleidingen waarbij de student het gevoel moet krijgen dat hij bij één studie werkt.’

Is de opleiding ook een bijdrage aan het tegengaan van het lerarentekort?

Bart-Jan en Inge: ‘Natuurlijk zouden we blij zijn met meer inschrijvingen maar het is niet de opzet van dit programma. Het is een inhoudelijke motivatie om twee werelden die maatschappelijk gezien naar elkaar groeien, aan de voorkant te verbinden zodat het werkveld en uiteindelijk het kind in de klas er de voordelen van heeft.’ 

De opleiding Pedagogiek-pabo start in september 2024.  

*Pedagogiek was enkele jaren geleden onderdeel van Social Work, maar is sinds februari 2024 weer een zelfstandige opleiding.