Leidinggeven aan lerende scholen: de beste scholing is in huis

Of het nu gaat over toenemende kansenongelijkheid, polarisatie of andere spanningen in de samenleving. Noem een maatschappelijk vraagstuk en er wordt voor de oplossing al snel naar het onderwijs gekeken. Dit kan veel druk leggen op de schouders van leraren, schoolleiders en – bestuurders. 

“Scholen die zich ontwikkelen als lerende organisaties kunnen beter met die druk omgaan en reageren op de vraagstukken.” zegt Loes van Wessum, onderzoeker bij het lectoraat Leraren en lerarenopleiders in inclusieve leeromgevingen. Ze schreef, samen met Ingrid Verheggen een   handboek over bestuurlijk leidinggeven aan lerende scholen(opent in nieuw tabblad). Voor het lectoraat een aanleiding om een symposium rondom dit onderwerp te organiseren. 

Onderzoekend leren

Hoe zorg je als schoolleider of  -bestuurder dat scholen zich gaan ontwikkelen als lerende scholen? Loes: “Een lerende school is een school die gericht is op onderzoekend leren. Dat houdt in dat leraren goed nagaan wat alle leerlingen nodig hebben. Van een schoolleider wordt in feite hetzelfde gevraagd. Die kijkt wat de leraren nodig hebben om zich te ontwikkelen. En de bestuurder kijkt naar wat dat vraagt van de schoolleiders. Het draait op elk level om de vraag welke ondersteuning nodig is om elke dag een beetje beter te worden.” De schoolleider, bestuurder en de leraren hebben elkaar daarbij hard nodig. Om van elkaar én van de leerlingen te leren. Zo zijn ze steeds beter in staat leerlingen te bieden wat zij nodig hebben, maar ook om goed in te spelen op ontwikkelingen in de samenleving.

Plek in de wereld ontdekken

Het is belangrijk dat leraren weten en voelen dat ze er niet alleen zijn om kennis over te dragen, maar ook om kinderen te helpen om hun plek in de wereld te laten ontdekken. Loes: “Dat maakt het vak van leraar ongelooflijk complex, maar ook heel spannend en interessant. Het vraagt om onderzoekend onderwijzen; leraren analyseren met elkaar wat nodig is om elke leerling verder te helpen. De schoolleider heeft daar een hele belangrijke ondersteunende rol in. En de schoolleider moet daarbij de steun van het bestuur voelen.”

Reageren op maatschappelijke ontwikkelingen

Samenwerken en onderzoekend onderwijzen helpt om goed te reageren op maatschappelijke vraagstukken. Loes: “Neem bijvoorbeeld de spanningen die de oorlogen met zich meebrengen. Dat kun je niet buiten de schooldeuren houden. Als schoolleiding kun je daarover in gesprek met je team. Het is goed om in zo’n geval het team te laten voelen dat het prima is om soms even de lesmethodes opzij te leggen. Dat het goed is om te kijken naar wat er speelt en daar voldoende aandacht voor te hebben. Dat maakt het mogelijk dat leerlingen goede gesprekken met elkaar kunnen voeren en begrip voor elkaars perspectieven krijgen.”

Werken vanuit visie

Een lerende school durft morele keuzes te maken en werkt visie gestuurd. Loes: “Je kunt als school bepalen wat echt het belangrijkste is om leerlingen mee te geven. Je kunt het onderwijs zo inrichten dat ieder kind ook echt krijgt wat het nodig heeft.”